Boli kręgosłup? To może być poważna choroba!

Czym jest choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa?

Choroba zwyrodnieniowa jest schorzeniem struktur kręgosłupa, powodującym jego poważne zmiany. Przyczynia się do tego starzenie, zużycie tkanek - dlatego najczęściej chorują na nią seniorzy. Zdarza się jednak, że pierwsze symptomy pojawiają się nawet u młodych dorosłych, od 25 roku życia. Badania kliniczne pokazują, że 60 procent osób starszych cierpi na bóle zwyrodnieniowe. Ale nie tylko wiek wpływa na chorobę - dochodzą do tego czynniki etniczne, wady rozwojowe, które wpływają na biomechanikę kręgosłupa, nadwaga, otyłość… Istotny jest także tryb życia, praca, jaką wykonujemy, sporty jakie uprawiamy. To kolejny powód, dlaczego starsi chorują częściej - przychodzi moment, kiedy nie trzeba biec na przystanek, bo wsiada się do samochodu. Im mniej się ruszamy, tym wyższe jest ryzyko.

Jak to się objawia?

Początkowo jest to mało uciążliwe - kręgosłup po prostu okresowo pobolewa. Potem pojawia się ograniczenie ruchomości, charakterystyczne uczucie sztywności… Żadnego z tych symptomów nie można zignorować. Trzeba podjąć kroki. Nasilające się objawy, takie jak ostre bóle promieniujące do pośladków lub do nóg - co pojawia się zwykle później - mogą prowadzić nawet do ubytków neurologicznych.

Kiedy zgłosić się do lekarza?

Jeśli u dotychczas zdrowej osoby ból utrzymuje się przez ponad dwa miesiące. Wówczas wskazaniem do natychmiastowej kontroli są ubytki neurologiczne, np. opadanie stopy.

Przychodzimy więc do specjalisty. Co dalej?

Lekarz musi zdiagnozować, czy to jest choroba zwyrodnieniowa. Podstawową sprawą jest wywiad, bardzo dokładny i uważny. Specjalista pyta o dolegliwości czy czynniki obciążające. Potem przeprowadzane jest podstawowe badanie rentgenowskie. Na początkowym etapie to wystarczy, żeby wykryć nieprawidłowości. Jeśli jednak leczenie nie daje efektów, najlepiej jest zrobić rezonans magnetyczny, który ze wszystkich badań ma największą czułość i swoistość.

Jak wygląda leczenie?

Oczywiście postępowanie w przypadku choroby zwyrodnieniowej ustala się indywidualnie. To zależy od rodzaju i stopnia dolegliwości. Często stosuje się leczenie zachowawcze: uwzględniające modyfikację trybu życia - odpoczynek, aktywność fizyczną, a także farmakoterapię i rehabilitację ruchową - wspomaganą fizykoterapią. Czasami stosuje się też przyrządy ułatwiające poruszanie się. Kiedy ono nie daje efektów, należy poszerzyć diagnostykę o inne badania i rozważyć postępowanie zabiegowe. Nie wykluczone, że w takich przypadkach konieczna jest operacja.

Co musi się dziać, żeby lekarz skierował chorego na leczenie operacyjne?

To także zależy od objawów. Jeśli ból jest tak silny, że ogranicza funkcjonowanie, a do tego występują objawy neurologiczne, takie jak osłabienia kończyn, zaburzenia chodu - to może stanowić powód skierowania na operację. W innych przypadkach poleca się raczej rehabilitację.

A materace czy poduszki ortopedyczne? To coś daje?

Materac musi wspierać kręgosłup, więc dobrze, jeśli nie jest stary i zużyty. Idealnie, jakby zapewniał podparcie dla ciała, niezależnie od ciężaru i pozycji w jakiej śpimy. Powinien dopasować się do kręgosłupa. Jednak nie ma zbyt wielu dowodów na wyższość poduszek ortopedycznych nad zwykłymi. Dlatego najlepiej jest się kierować jedną zasadą - ma być nam wygodnie.

Możemy w jakikolwiek sposób zapobiec rozwojowi tej przykrej choroby?

Tak jak powiedziałem, oprócz wieku, na chorobę ma wpływ siedzący tryb życia i mała aktywność fizyczna. To zjawisko się nasila, bo aż 30-40 procent pacjentów zgłasza takie dolegliwości. Ból w okolicy lędźwiowej jest najczęstszą przypadłością po bólu głowy. Jak możemy temu zapobiec? Modyfikować tryb życia, uregulować go, utrzymywać odpowiednią postawę, dbać o chwilę odpoczynku od pracy - najlepiej w pozycji leżącej. Istotne jest też pilnowanie odpowiedniej wagi. Ci, którzy mają zdiagnozowaną chorobę, powinni wykonywać specjalne ćwiczenia.

Właśnie, czy każda forma ćwiczeń, sportu jest dla naszego kręgosłupa dobra?

Dla kogoś, kto jest ogólnie zdrowy każda forma ruchu jest dobra - oczywiście bez nadmiernego obciążania. Jeśli jednak ktoś ma problemy z kręgosłupem, dobór ćwiczeń powinien być indywidualny i opracowany przez fizjoterapeutę.

Powiedział pan, że wady postawy także mogą mieć wpływ na chorobę. W jaki sposób?

Tak, generalnie wady postawy są odstępstwami od normy, które powinny w miarę możliwości być kontrolowane. Stwierdzone u dziecka mogą same się wycofać, ale mogą równie dobrze się pogorszyć i spowodować trwałą deformację. Reasumując - nie leczone wady powodują zaburzenia biomechaniki i nieprawidłowy rozkład obciążenia kręgosłupa. To może w przyszłości wpływać na przyspieszenie choroby.

Choroba zwyrodnieniowa wiąże się z bólem. Można sobie z nim poradzić?

W leczeniu stosuje się najpierw leki bez recepty, a potem coraz silniejsze. Osoba, która ma lżejsze objawy, może po prostu zażywać leki na bazie ibuprofenu albo paracetamolu. Jeśli one nie pomagają, ordynuje się odpowiednio silniej działające środki. Konieczna też jest dokładna diagnostyka, a często rehabilitacja i specjalne zaopatrzenie ortopedyczne.

Da się tę chorobę wyleczyć do końca?

Całkowicie jej nie wyleczymy nigdy. Ona jest związana z naturalnym procesem, z naszym starzeniem się. Możemy, wykrywając ją wcześnie, spowolnić jej rozwój. Ale tak naprawdę, nasze możliwości są ograniczone. Pomocna może się okazać modyfikacja trybu życia, umiarkowana aktywność fizyczna i redukcja nadmiernej masy ciała. Jeżeli to nie wystarcza, to z niepokojącymi objawami możemy iść do lekarza, żeby zdiagnozować i leczyć chorobę.