By walczyć z samowolami budowlanymi na Podhalu trzeba dofinansować miejscowy nadzór budowlany?

Teoretycznie, walką z przestępstwami budowlanymi powinien zajmować się Powiatowy Inspektorat Nadzoru Budowlanego (PINB) z Zakopanego. Przestępstwami, bo jak wykazały ostatnie kontrole w powiecie tatrzańskim, nielegalnie stawia się nie tylko pawilony handlowe przy stokach narciarskich czy drogach. Nikogo nie dziwią też nadbudówki, rozbudówki, czy nawet całe domy, które powstały, choć nikt nie wydał ich właścicielom takiego pozwolenia. Kilka tygodni temu pisaliśmy też o biznesmenie, który nielegalnie rozpoczął rozbiórkę zabytkowego domu wczasowego i zatrzymała go dopiero... prokuratura.

W praktyce bowiem zakopiański PINB ma duże problemy z egzekwowaniem prawa. Wszystko przez fakt, że jednostka ta jest niedofinansowana i słabo obsadzona kadrowo. W tej sytuacji zbyt mała liczba urzędników nie może poradzić sobie z nawałem obowiązków i wiele postępowań przez PINB prowadzonych trwa nawet po kilka lat!

- Jest nas za mało w urzędzie, by wszystko na raz skontrolować - rozkłada ręce szef PINB w Zakopanem Jan Kęsek. W urzędzie w Zakopanem pracuje dwóch inspektorów z uprawnieniami i pięciu referentów. - Stan pracowników określany jest według nie ilości budynków, ale stałych mieszkańców na terenie powiatu - dodaje Kęsek i przyznaje, że wkrótce i ten mizerny zespół może się jeszcze skurczyć. Jeden z pracowników PINB w powiecie tatrzańskim złożył już wypowiedzenie.

Jak mówi Kęsek sytuacja ma się tak, że urząd nie ma czasu zająć się wieloma sprawami bo "prowadzi" jeszcze postępowania rozpoczęte wiele lat wcześniej. Tak jest np. w przypadku nielegalnych budek handlowych pod Wielką Krokwią. W 2017 roku urząd wydał nakaz rozbiórki 17 z nich i do dziś żadna nie zniknęła. Właściciele odwołali się bowiem do wyższej instancji.

Ludzie odchodzą z urzędu bo nie chcą pracować za pensję zbliżoną do minimalnego wynagrodzenia. Tym bardziej dotyczy to ludzi z uprawnieniami budowlanymi. Ci bowiem z powodzeniem mogą zarobić nawet kilka razy więcej każdego miesiąca wykonując np. prywatną praktykę Inspektora Budowlanego.

- Tak jest w całej Polsce. Nadzór nie podejmuje działań z urzędu, tylko reaguje na doniesienia lub gdy zdarzy się tragiczny wypadek. To nie dziwi. Jak wynika z ostatniego raportu NIK, powiatowe inspektoraty cierpią na niedobór kadr i są chronicznie niedofinansowane" - mówi Mariola Berdysz, dyrektor fundacji Wszechnica Budowlana. Dodaje, że by poprawić wykrywalność samowoli - pilnie potrzeba pieniędzy.

By w kolejnych latach na Podhalu samowole znów nie zabiły przypadkowych ludzi spytaliśmy kilka małopolskich instytucji czy zamierzają jakoś zmienić powyższą sytuację np. dofinansowując PINB w Zakopanem lub wydając zgodę na zwiększenie jego stanu osobowego.

- Wojewoda Małopolski Piotr Ćwik już w 2019 r. wsparł finansowo PINB w Zakopanem poprzez Powiat Tatrzański z przeznaczeniem na jego działalność bieżącą - informuje biuro prasowe wojewody. - Ponadto w 2019 r. zwiększona została wysokość dotacji dla Powiatu z przeznaczeniem dla PINB w Zakopanem ze środków rezerwy celowej budżetu państwa o środki przeznaczone na wzrost wynagrodzeń pracowników od 1 sierpnia 2019 r. W tym roku zaplanowane zostały środki zapewniające kolejne podwyżki wynagrodzeń o 6 procent.

Mniejszym zrozumieniem złożoności problemu wykazuje się natomiast Wojewódzki Inspektorat Nadzoru Budowlanego.

- Nie do końca rozumiem co to oznacza „wyczyścić sytuację z samowolami na Podhalu” - mówi Artur Kania, zastępca Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego. - Przywołanie powiedzenia, że „na Podhalu prawo budowlane się nie przyjęło” w mojej ocenie jest co najmniej krzywdzące dla znacznej liczby tych osób, które na Podhalu budują/utrzymują swoje budynki z poszanowaniem przepisów Prawa budowlanego.

Jak dodaje wiceszef WINB oczywiście, nie ma tak dobrze by wszyscy przestrzegali obowiązujących przepisów ale nie dotyczy to nie tylko przepisów Prawa budowlanego i mieszkańców Podhala. Małopolski Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego w Krakowie przy współpracy z Wojewodą Małopolskim i Głównym Inspektorem Nadzoru Budowlanego podejmuje systematyczne działania mające na celu poprawę sytuacji we wszystkich powiatowych inspektoratach nadzoru budowlanego. Przykładowo w 2019 r. poprawiono możliwości techniczne działania PINB-ów (tu np. doposażenie lub wymiana wyeksploatowanych środków transportu), a z rezerwy celowej (działania ogólnopolskie) sfinansowano zwiększenie środków na wynagrodzenia.

Jeszcze inaczej pomoc dla Inspektorów Nadzoru Budowlanego z Zakopanego widzi Starosta Tatrzański Piotr Bąk. Jego zdaniem nawet największe środki finansowe niewiele tutaj pomogą. Jak mówi Piotr Bąk potrzebne są zmiany w ogólnopolskim prawie, które zmienią PINBy z instytucji urzędniczych w swoistą Policję Budowlaną. Wówczas Jan Kęsek i jego pracownicy mieliby realne możliwości walki z osobami łamiącymi prawo. Problem w tym, że w polskim sejmie obecnie nie trwają prace w takim kierunku.