Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Co mówią pyłki roślinne o handlu w starożytnej Grecji? Naukowcy z UJ na tropach tajemnic z przeszłości

OPRAC.: (MM)
Mapa stanowisk w południowej Grecji, z których pobrano próbki pyłków
Mapa stanowisk w południowej Grecji, z których pobrano próbki pyłków UJ
Wykorzystując metody zapożyczone z palinologii - gałęzi nauki zajmującej się pyłkami roślin i zarodnikami grzybów - badacze znaleźli dowody na to, że zintegrowany system gospodarczy mógł istnieć już w starożytnej Grecji. Powszechnie uważa się, że wolny rynek oraz popyt i podaż to zjawiska, które mogły wykształcić się dopiero we współczesnym nam środowisku gospodarczym. Przeczą temu jednak wyniki najnowszych badań międzynarodowego zespołu, prowadzonych pod kierunkiem dr. hab. Adama Izdebskiego z Instytutu Historii UJ. Okazuje się, że wymiana handlowa w okresie przedrzymskim była dużo intensywniejsza niż do tej pory sądzono.

FLESZ - Tanieją mieszkania. Rekordowa liczba ofert sprzedaży

Informacja o badaniach prowadzonych z udziałem naukowców z UJ została opublikowana w najnowszym wydaniu czasopisma "The Economic Journal".

Jak przypominają naukowcy, wpływowi myśliciele, tacy jak Karol Marks czy Max Weber, przekonywali, że choć rynek jako taki funkcjonował w okresie antycznym, to gospodarki, w których produkcja i dystrybucja dóbr podlegała regułom popytu i podaży, rozwinęły się dopiero w XIX wieku. Najnowsze badania pokazują, że rzeczywistość wyglądała jednak zupełnie inaczej.

Jak wyglądały badania, które przyniosły takie wnioski? Na podstawie powszechnie dostępnych danych z European Pollen Database oraz innych źródeł, naukowcy dokonali metaanalizy pozostałości pyłków ze 115 próbek pobranych z osadów w sześciu lokalizacjach w południowej Grecji. Chodziło o zaobserwowanie, jak na przestrzeni lat zmieniał się tamtejszy krajobraz. Precyzyjne oszacowanie wieku próbek było możliwe dzięki datowaniu radiowęglowemu.

Badacze prześledzili, w jaki sposób wraz z upływem czasu zmieniała się zawartość procentowa pyłków roślinnych w poszczególnych próbkach w latach 1000 p.n.e. - 600 n.e. Okazało się, że procentowy udział pyłków zbóż, czyli roślin stanowiących podstawę ówczesnej diety, zmniejszył się w okresie, w którym nastąpił wzrost populacji. Jednocześnie zwiększyła się ilość pyłków oliwek oraz winorośli. Wobec tych faktów nasunęło się ważne pytanie: dlaczego lokalni producenci decydowali się na uprawę oliwek i winorośli zamiast zbóż, skoro popyt na te ostatnie musiał być wysoki i ciągle wzrastać?

Według badaczy dane uzyskane na podstawie historycznej analizy pyłków z rejonu południowej Grecji sugerują istnienie gospodarki eksportowej opartej na uprawie rynkowej już w okresie archaicznym. Szczególnie istotna była w tym kontekście uprawa oliwek. Chociaż archeolodzy dysponują informacjami na temat transportu dóbr w tym przedziale czasowym, dostęp do wymiernych danych dotyczących integracji rynku i zmian w produkcji płodów rolnych jest bardzo ograniczony.

- Nasz artykuł dowodzi, że pozostałości pyłków mogą być nowym źródłem w badaniach ilościowych starożytnej gospodarki -

zauważa dr hab. Adam Izdebski.

Aby mieć pewność co do konkluzji przeprowadzonych badań, naukowcy zestawili trendy zidentyfikowane na podstawie próbek pyłków z danymi pochodzącymi z trzech innych źródeł. Pierwszym krokiem było zaobserwowanie spadku ilości pyłków z terenów nierolniczych przy jednoczesnym wzroście osadnictwa.

Następnie badacze rozpoczęli poszukiwania dowodów zwiększonej wymiany towarowej na podstawie wraków statków w Morzu Śródziemnym, co uznawane jest za standardowy wskaźnik aktywności handlowej. Po ograniczeniu poszukiwań do odpowiedniego przedziału czasu oraz regionu okazało się, że trendy zaobserwowane w przypadków wraków są zbieżne z trendami występującymi w uprawie zbóż, oliwek i winorośli. Według obu źródeł gospodarka Grecji przeżywała rozkwit w pierwszych dwóch stuleciach naszej ery, zaś kryzys w IV i V wieku, z kolejną tendencją zwyżkową w wieku następnym.

Ostatnim etapem badania było przyjrzenie się rozmieszczeniu dużych tłoczni oliwek i wina w krajach śródziemnomorskich. Choć nie brano pod uwagę jedynie Grecji, obecność tego rodzaju urządzeń wskazuje na szersze trendy gospodarcze w świecie śródziemnomorskim oraz zmieniające się wraz z upływem czasu czynniki zachęcające do produkcji znacznych ilości oliwy i wina. Również i w tym przypadku badaczom udało się potwierdzić korelację pomiędzy obecnością tłoczni a danymi zebranymi w trakcie badania próbek pyłków.

- Pojawienie się współczesnych zintegrowanych rynków i gospodarek kapitalistycznych uznawane jest za fundament antropocenu - epoki, w której ludzkość stała się znaczącym czynnikiem w rozwoju geologicznym Ziemi. Opublikowane przez zespół dr. hab. Adama Izdebskiego wyniki badań pokazują, że gospodarcze przemiany strukturalne, do których w znacznym stopniu doprowadziła europejska kolonizacja począwszy od XV wieku, były możliwe także kilka tysięcy lat temu

- podsumowuje uczelnia, informując o odkryciach dokonanych z udziałem naukowców z UJ.

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wideo
Wróć na gazetakrakowska.pl Gazeta Krakowska