Ta zakaźna choroba wywoływana jest przez wirusy grypy należące do rodziny ortomyksowirusów. Występują one na całym świecie. W Polsce najwięcej zachorowań obserwujemy jesienią i wiosną – od października aż do kwietnia.
W jaki sposób można zarazić się grypą?
Wirus przenosi się głównie drogą kropelkową. Oznacza to, że do zakażenia dochodzi, gdy chora osoba kaszle, kicha lub po prostu… mówi. Wdychamy wówczas drobinki jej śliny, które wydostały się do powietrza. Inny sposób, kiedy może dojść do zarażenia, to kontakt z przedmiotami, które zostały zainfekowane.
Obserwujemy, że każdego roku coraz więcej osób ma styczność z grypą. Co kilkanaście lub kilkadziesiąt lat pojawiają się zwykle nowe typy wirusa, na które większość ludzi nie jest odporna. W związku z tym infekcja sprawnie się rozprzestrzenia i w ostateczności ma globalny zasięg. Taki stan nazywamy pandemią.
Jedna z poważniejszych epidemii grypy – hiszpanka – miała miejsce w XX wieku i dotknęła miliony osób na całym świecie. Szacuje się, że przyczyniła się do śmierci minimum aż 50 milionów chorych. To więcej niż obecna liczba ludzi zamieszkujących nasz kraj!
Grypa i jej rodzaje
Kiedy mówimy o grypie, warto pamiętać, że istnieje kilka jej rodzajów. Grypa to nie tylko jeden wirus, lecz kilka różnych typów tego czynnika zakaźnego. Główne z nich to wirus grypy typu A, B i C.
Grypa typu A
Wirus grypy otoczony jest osłonką, na której powierzchni znajdują się specyficzne białka: hemaglutynina i neuraminidaza. Zwykle są one oznaczane literami H i N. Wirus typu A nie występuje wyłącznie u ludzi, ale również u niektórych zwierząt (świń, koni) czy morskich ssaków.
Grypa typu A jest głównym sprawcą zachorowań sezonowych. Najwięcej przypadków zakażenia związanych jest z podtypami H1N1 oraz H3N2. W genach odpowiedzialnych za budowę hemaglutyniny i neuraminidazy cyklicznie pojawiają się mutacje, co prowadzi do powstawania nowych szczepów wirusów.
Grypa typu B i C
Grypa typu B również leży u podstaw epidemicznych corocznych zachorowań. Występuje jednak rzadziej i odpowiada jedynie za około 20% przypadków zakażeń. W odróżnieniu od typu A, wirus grypy typu B występuje wyłącznie u ludzi.
Przebieg zakażenia wirusem grypy typu C jest nieco inny niż w przypadku typów A i B. Osoby zakażone tym wirusem skarżą się zazwyczaj jedynie na łagodne objawy infekcji dróg oddechowych. W niektórych przypadkach zakażenie przebiega całkowicie bezobjawowo. Grypa typu C występuje zarówno u ludzi, jak i u świń, jednak jej występowanie jest rzadsze, a objawy mniej nasilone.
Jakie są objawy grypy?
Pierwsze objawy grypy możemy odczuwać w ciągu tygodnia od kontaktu z wirusem wywołującym tę chorobę. Zazwyczaj dzieje się to już drugiego lub trzeciego dnia. Charakterystyczne jest nagłe wystąpienie dolegliwości. Początkowo osoba chora może skarżyć się m.in. na:
· gorączkę z dreszczami (ok. 39°C),
· uczucie zimna,
· ból głowy głównie w okolicy czoła i za gałkami ocznymi,
· bóle mięśniowo-stawowe,
· znaczne osłabienie.
Przez około trzy dni objawy są bardzo męczące, ale z czasem łagodnieją. Mogą pojawić się wówczas:
· ból gardła,
· kichanie i katar,
· suchy, napadowy i męczący kaszel.
Jeśli zaobserwujesz takie zmiany zwłaszcza u starszych osób z najbliższego otoczenia, zwróć uwagę, że należy pilnie skontaktować się z lekarzem.
Grypa a przeziębienie
Wiele osób uważa, że grypa i przeziębienie to bardzo podobne choroby. Nic bardziej mylnego! Przeziębienie może się rozwinąć w wyniku zakażenia różnymi wirusami np. rynowirusami, wirusem paragrypy czy enterowirusami. W przypadku grypy jest to kilka typów tego samego wirusa.
Co więcej, przeziębienie przebiega łagodniej, objawy narastają wolniej, a temperatura ciała nie jest aż tak wysoka. U osoby przeziębionej zdecydowanie bardziej dokuczliwe są katar i drapanie w gardle.
Ciężki przebieg grypy – kto jest w grupie ryzyka?
Niektóre osoby są szczególnie narażone na ciężki przebieg grypy i rozwój powikłań choroby. Kto należy do takiego grona osób? Wśród nich można wymienić:
· dzieci,
· osoby, które ukończyły 65 lat,
· kobiety ciężarne (szczególnie w II i III trymestrze),
· osoby bardzo otyłe ze wskaźnikiem BMI powyżej 40 kg/m2.
Do grona osób będących w grupie ryzyka zaliczamy również pacjentów obciążonych chorobami płuc, serca czy innymi.
Ile trwa grypa i kiedy można się zarazić?
Typowa infekcja trwa około tygodnia. Niektóre objawy, zwłaszcza kaszel i osłabienie, mogą utrzymywać się nawet powyżej dwóch tygodni.
Warto odpowiedzieć także na pytanie, kiedy osoba chora zaraża? Niestety jest to prawdopodobne nawet przed pojawieniem się pierwszych objawów grypy. Dorosły może przenosić zakażenie w ciągu 1-2 dni przed początkową fazą choroby. U małych dzieci natomiast okres ten jest nieco dłuższy. Mogą zarażać nawet 6 dni przed wystąpieniem objawów i do 10 dni po ich ustąpieniu. Natomiast osoby z poważnym osłabieniem odporności zakażają nawet do kilku miesięcy od zakończenia choroby!
Rozpoznanie grypy. Jak ją leczyć?
Wiele infekcji dróg oddechowych, w tym przeziębienie, COVID-19 czy grypa, mają wiele wspólnych objawów. Aby jednoznacznie rozpoznać grypę, musimy wykonać badanie, które wykryje wirusa. Możemy zrobić Test Combo Antygen na grypę A/B + COVID-19/RSV. Pomoże on wstępnie zdiagnozować, co nam dolega.
Grypie możemy zapobiegać przyczynowo, czyli za pomocą leków przeciwwirusowych, takich jak Oseltamiwir czy Zanamiwir. Im szybciej je przyjmiemy, tym będą bardziej skuteczne. Najlepiej podać je do 48 godzin od początku objawów choroby. Nie stosuje się ich jednak rutynowo u wszystkich pacjentów, a ostateczna decyzja należy zawsze do lekarza.
Oprócz tego powinniśmy łagodzić objawy grypy, przyjmując preparaty na gorączkę, ból głowy czy gardła, np. paracetamol lub niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ).
U dzieci i młodzieży do 18. roku życia nie wolno stosować kwasu acetylosalicylowego (aspiryny), ponieważ grozi to rozwojem poważnego schorzenia – zespołu Reye’a, który prowadzi do uszkodzenia wątroby i układu nerwowego.
Ważny jest także odpoczynek, picie odpowiedniej ilości płynów, zwłaszcza w trakcie gorączki oraz odizolowanie się od innych osób.
Jak zmniejszyć ryzyko zachorowania i powikłań?
Grypa w przeciwieństwie do przeziębienia może prowadzić do rozwoju poważnych powikłań. Pojawiają się one w pierwszym lub drugim tygodniu choroby i dotykają nawet do 5% osób chorych.
Najlepszą metodą na uniknięcie zachorowania na grypę są szczepienia. Zmniejszają one ryzyko zakażenia oraz powikłań. Dorośli i dzieci od 6. miesiąca życia powinni szczepić się na grypę co roku. Najlepiej przyjąć szczepionkę przed sezonem grypowym, czyli wczesną jesienią.
W Polsce dostępne są inaktywowane szczepionki podawane w formie zastrzyków, które można stosować u dzieci, jak i dorosłych. Dzieciom od 2. roku życia można podać donosową, żywą szczepionkę.
