Hotel Forum stanie się krakowskim zabytkiem? Pomóc ma opinia Narodowego Instytutu Dziedzictwa

- Postępowanie administracyjne w sprawie wpisu budynku Hotelu Forum do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego nie zostało zakończone - informuje Jan Kozakowski, rzecznik Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Krakowie.

W ramach postępowania dotyczącego hotelu Forum małopolski wojewódzki konserwator zabytków zwrócił się do Narodowego Instytutu Dziedzictwa z prośbą o wykonanie specjalistycznej opinii, określającej wartości zabytkowe budynku oraz zasadność jego wpisu do rejestru.

W Narodowym Instytucie Dziedzictwa przyznają, że trwają prace związane z przygotowaniem opinii. To może być obszerny, mający nawet kilkaset stron dokument.

- Opinia powinna być gotowa w marcu - informuje Anna Turowska, rzeczniczka NID.

O wpis hotelu Forum do rejestru zabytków wystąpił krakowski oddział Stowarzyszenia Architektów Polskich.

We wniosku przypomniano, że hotel Forum jest jednym z ważniejszych przykładów późnego modernizmu i brutalizmu w architekturze z lat 70. ubiegłego wieku.

"Budynek jest wyrazistym elementem dziedzictwa i historii miasta i jest swojego rodzaju ikoną swego czasu. O jego wartościach może również świadczyć fakt, iż został ujęty w opracowaniu "Sir Banister Fletcher’s A History of Architecture". Forma obiektu, jak również jego nowatorska jak na tamte czasy konstrukcja, w tym odlewane z form elementy ścian, pozwala również wyodrębnić jego wartości artystyczne, odwołujące się do wartości późnej architektury modernistycznej i historycznej jako świadka minionej epoki. Jednocześnie zwartość bryły obiektu, spójność koncepcji i imponująca struktura, stała się formą rozpoznawalną i prezentuje tym samym ilustracje dokonań twórców, przez co posiada wartości naukowe" - zaznaczono we wniosku o wpis obiektu do rejestru zabytków.

Podkreślono w nim też, że mając na uwadze ograniczenia konstrukcyjne hotelu, zwłaszcza w kontekście obecnych przepisów technicznych ochrona obiektu musi iść w parze z umożliwieniem jego modernizacji i adaptacji do nowych funkcji.

Na podstawie wniosku SARP, Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Krakowie wszczął postępowanie w sprawie wpisania budynku do rejestru zabytków.

Do właściciela budynku dawnego hotelu Forum wraz z nieruchomością, na której się znajduje, zwróciliśmy się z zapytaniem, jakie konsekwencje może rodzić wpisanie obiektu do rejestru zabytków.

- Wiadomym jest, że ewentualny wpis do rejestru zabytków uniemożliwi jakikolwiek pozytywne zmiany dla tego terenu. Wpis do rejestru zabytków będzie skutkował istnieniem obecnego stanu i obecnego sposobu gospodarowania budynkiem na następne co najmniej kilkadziesiąt lat, trwale negatywnie wpływając na interesy i wizerunek miasta Krakowa - poinformował nas Dominik Koza, prezes zarządu Amathus Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A.

Przypomnijmy, że pomysł wpisania hotelu Forum do rejestru zabytków nie jest nowy. Podobna inicjatywa pojawiła się 10 lat temu. Ówczesny małopolski wojewódzki konserwator zabytków Jan Janczykowski sceptycznie podchodził do tego pomysłu. Uznał, że hotel Forum zasłania widok na zabytkowy Kraków z ul. Konopnickiej.

- Nie wiem więc, czy wpis do rejestru zabytków miałby w tym przypadku sens - mówił konserwator 10 lat temu.

Zapytaliśmy obecne władze konserwatorskie o to, co się zmieniło, że obecnie obiekt może zasługiwać na umieszczenie w rejestrze.

- Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Krakowie nie może odpowiadać za decyzje i poglądy dr. inż. arch. Jana Janczykowskiego. Należy jednak zwrócić uwagę, że to za kadencji pana Janczykowskiego do rejestru zabytków w 2016 roku został wpisany współczesny zespół budowlany dawnego hotelu Cracovia i kina Kijów - komentuje Jan Kozakowski.

Zwraca uwagę, że wpisem do rejestru zabytków może być objęty budynek (obiekt czy obszar), posiadający szczególne cechy, które sprawiają, że wyróżnia się na tle podobnych budynków (obiektów, obszarów) powstałych w tym samym okresie.

- Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami nie określa wieku, jaki musi posiadać obiekt wpisywany do rejestru - zaznacza Jan Kozakowski. - Jesteśmy przyzwyczajeni, że ochroną konserwatorską obejmuje się kamienice, pałace, dwory, zamki itp., a architektura XX-wieczna nie podlega w ogóle takim dyskusjom, chociaż modernizm jest kolejną z epok, która w bardzo wyraźny sposób zaakcentowała swój wyjątkowy styl - dodaje.

W Wojewódzkim Urzędzie Ochrony Zabytków podkreślają, że hotel Forum jest jednym z niewielu przykładów architektury brutalistycznej, wywodzącej się z późnego modernizmu XX w.

- Charakterystyczną cechą tego stylu są ostre, geometryczne formy, surowe materiały oraz śmiałe rozwiązania w zakresie konstrukcji i kompozycji. Chociażby z tego względu budynek ten zasługuje na zachowanie i ochronę. Ostateczne stanowisko w sprawie wpisu do rejestru zabytków hotelu Forum, zostanie podjęte po analizie zebranego materiału dowodowego - wyjaśnia Jan Kozakowski.

Nieruchomość zabudowana dawnym hotelem Forum położona jest w bardzo atrakcyjnym terenie. W poprzednich latach udało się rozwiązać problem innych opuszczonych budynków w reprezentacyjnych miejscach Krakowa.

Dialog na linii władze miasta - inwestor pozwolił na zamienienie popularnego "szkieletora" przy rondzie Mogilskim w wieżowiec Unity Tower.

W innej części miasta Skarb Państwa wykupił dawny hotel Cracovia, który za ok. 500 mln zł ma się zmienić Muzeum Architektury i Designu.

Czy władze Krakowa zamierzają się zaangażować w zagospodarowanie dawnego hotelu Forum i otaczającej go przestrzeni?

- Poprosiłem o to i takie prace są prowadzone, by przygotować całościową koncepcję rewitalizacji bulwarów wiślanych. Chciałbym, aby wyglądało to tak, że najpierw wyobrażamy sobie, co chcielibyśmy mieć na tych bulwarach, a później możemy rozmawiać z właścicielami, w tym tego hotelu, czy barek na Wiśle. Całościowa koncepcja powinna być przygotowana w drugiej połowie roku i musi być publicznie przedyskutowana - mówi wiceprezydent Krakowa Stanisław Mazur.

Czy miasto bierze też pod uwagę wykupienie hotelu Forum? Na razie nie jest to wykluczone, ale analizy mogą dać odpowiedź na pytanie, czy jest to potrzebne i realne.

- Jeżeli nam bardzo zależy na jakimś obiekcie, terenie, to działamy tak, aby go pozyskać. Jeżeli nam mniej zależy, to mówi inwestorowi, jakie mamy oczekiwania i ewentualnie na jakie ustępstwa możemy pójść - przyznaje wiceprezydent Stanisław Mazur.

Hotel Forum wzniesiono na zakolu Wisły, na terenie dzielnicy Ludwinów, na terenie dawnego stadionu klubu Garbarnia, w zakolu Wisły w bezpośrednim sąsiedztwie ul. Konopnickiej. Budowa hotelu Forum na podstawie projektu Janusza Ingardena rozpoczęła się w 1978 roku i trwała ponad 10 lat. Oficjalne otwarcie nastąpiło 15 maja 1988 r.

Hotel miał cztery gwiazdki, posiadał 278 pokoi, w tym 19 jednoosobowych i 15 apartamentów, był w pełni klimatyzowany. Wewnątrz działały 2 restauracje, grill bar oraz drink bar.

Na terenie hotelu znajdował się dwupoziomowy parking, na którego dolne piętro zjechać można było bezpośrednio windą.

Hotel posiadał m.in. drzwi na fotokomórkę, automatyczne spłukiwanie wody w WC, a także elektroniczny zegar zewnętrzny wraz z termometrem i kalendarzem. W hotelu znajdowały się także: basen, sauna, solarium, studio odnowy biologicznej, korty tenisowe, minigolf, sklep Pewex, butik, sklep z pamiątkami, fryzjer, biuro podróży, pralnia, kwiaciarnia, kantor, kiosk, perfumeria, punkt opieki nad dziećmi oraz kasyno.

Budynek posiadał 6 sal konferencyjnych mogących pomieścić do 600 osób. W salach tych poza spotkaniami i konferencjami odbywały się także okolicznościowe imprezy, np. studniówki.

1 stycznia 2001 r. Orbis włączył swój czterogwiazdkowy hotel do marki Sofitel sieci Accor (inwestora strategicznego Orbis S.A.), z której szyldem funkcjonował aż do zamknięcia 10 listopada 2002 r. Jako przyczynę zamknięcia podano wówczas wady konstrukcyjne wynikające z nasiąkania fundamentów i zalewania piwnic przez wody płynącej obok Wisły.

W 2004 r. firma Wawel-Imos kupiła od Orbisu za ok. 40 mln zł działkę o powierzchni ponad 4 ha, na której stoi dawny hotel.

Firma Wawel-Imos przed laty miała plan, aby wyburzyć hotel i wybudować tam zespół apartamentowców, z częścią usługowo-hotelowo-biurową. Uwagi do koncepcji zgłosił jednak konserwator zabytków, podkreślając, że proponowane budynki są za wysokie i za duże jest również zagęszczenie zabudowy. 

Później inwestor wyjaśniał, że jakiekolwiek zamierzenia jakie mógłby brać pod uwagę uniemożliwia uchwalony w 2013 r. przez władze miasta plan zagospodarowania terenu dla bulwarów wiślanych.

Przez lata budynek służył więc jako najdłuższy w Polsce billboard (wzdłuż całej elewacji rozwijane były ogromne reklamy).

Od 2013 roku w parterowej części budynku rozpoczęła działalność klubokawiarnia. W kolejnych latach na tej kondygnacji pojawiały się kolejne funkcje. Jest też nowy właściciel.

Obecnie w Forum dominuje gastronomia. W zeszłym roku na dachu budynku otwarto restaurację.

Użytkowanie budynku jako hotelu nie jest możliwe z uwagi na przepisy budowlane, które wymagają, aby pomieszczenia miały wysokość co najmniej 2,70 m, a budynek Forum nie spełnia tych norm.