Konflikt dotyczący spadku – co możemy zrobić? O rozwiązaniu zgodnie z literą prawa mówi radca prawny Jonasz Kita

W polskim prawie zasadniczo wyróżniamy dwa rodzaje instytucji zwanej działem spadku. Pierwsza to tzw. umowny dział spadku. Jest to zgodna umowa między spadkobiercami. Jeżeli do spadku należy nieruchomość, umowa o dział musi być zawarta w formie aktu notarialnego. Z kolei w przypadku, gdy do spadku należy przedsiębiorstwo, umowa o dział spadku powinna być zawarta w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Umowny dział spadku może obejmować cały spadek lub być ograniczony do części spadku. Jest to najczęściej wybierana forma działu spadku, gdyż jest zdecydowanie szybsza. Istotne jednak pozostaje, iż konieczna jest pełna zgoda wszystkich spadkobierców. W Państwa sytuacji, tj. braku pełnej zgody wszystkich spadkobierców niemożliwe będzie skorzystanie z umownego działu spadku.

W przypadku braku zgody między spadkobiercami, droga do działu spadku wiedzie przez sąd. Każde postępowanie sądowe inicjuje wniosek o dział spadku. Uprawnienie do złożenia wniosku o podział spadku w sądzie ma każdy ze spadkobierców. Skład i wartość spadku ulegającego podziałowi ustalana jest w trakcie postępowania sądowego. Jeśli w skład spadku wchodzą nieruchomości, ich wyceny w praktyce dokonuje biegły sądowy. Kolejno, po ustalenia składu i wartości spadku, sąd, biorąc pod uwagę zgłoszone w tym zakresie wnioski spadkobierców, decyduje w jaki sposób dokonać działu spadku. Sąd dokonując działu spadku powinien wziąć pod uwagę uzasadnione interesy spadkobierców, a także wolę spadkodawcy. Sam sposób podziału spadku, w szczególności nieruchomości uzależniony jest od szeregu okoliczności, w tym m.in. sąd bierze pod uwagę kwestię dotychczasowego sposobu użytkowania nieruchomości, jej przeznaczenia, jak również możliwości finansowe spadkobierców, co ma duże znaczenie w przypadku, gdy zajdzie potrzeba zasądzenia spłaty lub dopłaty. Zatem w sytuacji złożenia konkretnych wniosków dotyczących np. chęci przejęcia nieruchomości rodzinnych przez określonych spadkobierców (w praktyce często takich, którzy już za życia spadkodawców mieszkali w nieruchomości), sąd zapewne przysądzi na ich rzecz własność nieruchomości, jednak z jednoczesnym obowiązkiem spłaty pozostałych spadkobierców. Sąd może jednak również dokonać fizycznego podziału nieruchomości, np. poprzez podział na kilka działek lub wyodrębnienie lokali w budynku.

Sądowy dział spadku powinien obejmować cały spadek. Wyjątkowo, z ważnych powodów może być ograniczony do części spadku. Warto również pamiętać, iż przy podziale spadku, co do zasady brane pod uwagę są również darowizny oraz zapisy windykacyjne otrzymane od spadkodawcy.

Należy mieć również na uwadze, iż sama sprawa działowa jest czasochłonna i kosztowna, gdyż trzeba liczyć się z kosztami samego wniosku, wynagrodzenia biegłych sądowych oraz ewentualnych pełnomocników.