Kraków. Wielki piec nr 5 z nowohuckiego kombinatu wpisany do rejestru zabytków. Z wnioskiem wystąpił Ośrodek Kultury im. C. K. Norwida

FLESZ - KE podwyższyła prognozy PKB Polski

Doniesienia o możliwym wpisaniu wielkiego pieca do rejestru zabytków pojawiały się od dawna. Teraz jednak to już oficjalne: wpis jest, póki co tylko do wojewódzkiego rejestru, ale zawsze coś. Jak informuje nas Magdalena Greniewicz, rzecznik WKZ: "Została opracowana specjalistyczna opinia przez pracowników AGH i został włączony do wojewódzkiej ewidencji zabytków. Tutejszy organ opracował kartę ewidencyjną i wysłał stosowne zawiadomienie na adres właściciela oraz Miejskiego Konserwatora Zabytków celem włączenia do gminnej ewidencji zabytków" - czytamy.

Z faktu wpisania wielkiego pieca nr. 5 do rejestru zabytków cieszą się w Nowohuckim Laboratorium Dziedzictwa Ośrodek Kultury im. C. K. Norwida. Bowiem już w październiku 2021 roku zwrócili się oni z apelem i prośbą do Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Krakowie o wszczęcie postępowania, a następnie wpisanie wielkiego pieca nr 5 w nowohuckim kombinacie do rejestru zabytków. Pech chciał, że był to czas, gdy Małopolska pozbawiona była wojewódzkiego konserwatora, co było efektem nagłego odwołania pełniącej to stanowisko od 2019 roku prof. Moniki Bogdanowskiej. No ale w końcu, w styczniu 2022 roku losy pieca nr 5 zostały przesądzone na plus.

O tym dlaczego tak ważne było ocalenie właśnie tego elementu krajobrazu NH przez obrotem w pył, mówi dr. Jarosław Klaś z Nowohuckiego Laboratorium Dziedzictwa Ośrodek Kultury im. C. K. Norwida.

- Wielki piec nr 5 to ostatni charakterystyczny obiekt na terenie krakowskiej huty, który pomimo modernizacji stanowi ważny element przemysłowego dziedzictwa dzielnicy Nowej Huty i całego Krakowa, będący reliktem zabudowy przemysłowej dużego obszaru miasta i znaczącą dominantą w jego krajobrazie kulturowym. Posiada on także niebagatelne znaczeniu dla dziedzictwa niematerialnego tysięcy ludzi, którzy związani byli z kombinatem osobiście lub przez więzy rodzinne na przestrzeni kilkudziesięciu lat - tłumaczy dr Klaś.

Przytacza również historię wielkiego pieca nr 5, który działał nieprzerwanie od 1966 do 2019 roku będąc przez lata największym działającym piecem tak w Europie jak i USA. W kolejnych latach przeszedł on również modernizacje, które sprawiły, że był również jednym z najdłużej działających pieców w nowohuckim kombinacie metalurgicznym, co uczyniło go prawdziwym „sercem” zakładu. Niestety w listopadzie 2019 roku zdecydowano się na tymczasowe wygaszenie pieca. Ponownie próbowano go uruchomić w 2020 roku jednak szalejąca pandemia i spadek popytu na stal spowodował, że podjęto decyzję, że część surowcowa nowohuckiego kombinatu zostanie zamknięta na stałe.

- Spośród obiektów huty indywidualny wpis do rejestru zabytków posiadają od 2019 r. tylko budynki Centrum Administracyjnego wraz z bramą główną kombinatu. Pozostałe obiekty nie były w ten sposób chronione, a tymczasem dawna Huta im. T. Sendzimira była przez długi okres największym i najnowocześniejszym zakładem tego typu w Polsce, będąc obiektem unikatowym w skali kraju i reprezentatywnym w wymiarze międzynarodowym (szczególnie w dawnym bloku wschodnim) - podnosi dr Jarosław Klaś

Na koniec zwraca uwagę, że wielki piec nr 5 dawnej Huty im. T. Sendzimira to dzieło człowieka świadczące o minionej epoce, którego zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną przez niego wartość naukową i historyczną. Tym samym wypełnia on ustawową definicję zabytku i zasługuje na ochronę w postaci wpisu do rejestru zabytków nieruchomych a w przyszłości wielki piec nr 5 może zostać udostępniony i stanowić znaczącą atrakcję turystyczną.

- Tak dzieje się w wielu miejscach Europy, np. Parku Tematycznym Magna w Wielkiej Brytanii lub czeskim postindustrialnym obszarze Dolne Witkowice w Ostrawie. Każde z takich miejsc wypracowuje własny pomysł na sposób udostępnienia i wykorzystania dziedzictwa przemysłowego, co jest skomplikowanym i wieloletnim procesem - zaznacza dr. Klaś