Celem ustanowienia użytku ma być zachowanie nadrzecznego lasu łęgowego nad Wisłą w Przegorzałach. Pomysłodawcy podkreślili w projekcie uchwały, że ochrona tego obszaru ma znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej, siedlisk przyrodniczych i krajobrazu.
Bez uszkadzania gleby, niszczenia nor i stawiania reklam
Założenie jest takie, by na terenie użytku ekologicznego wprowadzono zakazy:
niszczenia, uszkadzania lub przekształcania obiektu lub obszaru;
wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac związanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym lub przeciwpowodziowym albo budową, odbudową, utrzymywaniem, remontem lub naprawą urządzeń wodnych;
uszkadzania i zanieczyszczania gleby;
dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli zmiany te nie służą ochronie przyrody albo racjonalnej gospodarce rolnej, leśnej, wodnej lub rybackiej;
likwidowania, zasypywania i przekształcania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy oraz obszarów wodno-błotnych;
zmiany sposobu użytkowania ziemi;
umyślnego zabijania dziko występujących zwierząt, niszczenia nor, legowisk zwierzęcych oraz tarlisk i złożonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego połowu ryb oraz wykonywania czynności związanych z racjonalną gospodarką rolną, leśną, rybacką i łowiecką;
zbioru, niszczenia, uszkadzania roślin i grzybów na obszarach użytków ekologicznych, utworzonych w celu ochrony stanowisk, siedlisk lub ostoi roślin i grzybów chronionych;
umieszczania tablic reklamowych.
Zaproponowano również sposoby ochrony czynnej użytku poprzez monitoring stanu przyrodniczego i stosunków wodnych, a także usuwanie gatunków inwazyjnych. Zwrócono uwagę, że prace na terenie użytku należy wykonywać pod nadzorem przyrodniczym botanika.
Jeden z ostatnich łęgów wierzbowo-topolowych
Użytek ekologiczny Las Łęgowy w Przegorzałach o powierzchni 53,65 ha, położony jest w Krakowie, na terenie dzielnicy VII Zwierzyniec. Grunty na przeważającej części stanowią własność gminy Kraków lub Skarbu Państwa. Niewielką część stanowią grunty należące do osób fizycznych. W obowiązujących miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego te tereny nie są przeznaczone do zainwestowania.
Łęg przegorzalski znajduje się w obrębie Bielańsko-Tynieckiego Parku Krajobrazowego, znaczna jego część stanowią grunty leśne. Las łęgowy w Przegorzałach i jest jednym z ostatnich fragmentów łęgów wierzbowo-topolowych, będących ogromną rzadkością. Szacuje się, że zachowały się na obszarze mniejszym niż 5 proc. pierwotnego areału, a w swej postaci dojrzałej mniejszym niż 1 proc. i są zagrożone całkowitym zanikiem.
"Nadrzeczne lasy łęgowe są najbogatszymi w gatunki roślin i zwierząt, europejskimi zbiorowiskami leśnymi, a ten w Przegorzałach jest dodatkowo ważnym ogniwem w korytarzu ekologicznym Polski, jaki stanowi rzeka Wisła. Łęg przegorzalski jest wartościowy w skali całego kraju i w obszarze Unii Europejskiej. W Krakowie - mieście o powierzchni 327 km2 nie ma innego łęgu wierzbowo-topolowego o tak dużej powierzchni i w tak dojrzałym wieku. Jest to dla ochrony zasobów przyrodniczych Krakowa najcenniejszy las łęgowy" - zaznaczono w projekcie uchwały.
Występują tam unikalne rośliny i zwierzęta
W województwie małopolskim jedynie lasy łęgowe w dolinie Soły i Skawy, znajdujące się częściowo w obszarze Natura 2000 Dolina Dolnej Soły, mają większą powierzchnię. Poza tym obszarem, nie ma w woj. małopolskim łęgu, który mógłby konkurować powierzchnią i wiekiem z łęgiem przegorzalskim. Jest to więc obszar wyjątkowy w skali województwa.
W dolinie górnej Wisły, czyli na zachód od Krakowa, nie zachował się żaden tak duży łęg. Natomiast w dolinie Wisły na wschód od Krakowa porównywalne lub większe łęgi wierzbowo-topolowe znajdują się dopiero 100 km od Krakowa za Szczucinem, ale są to łęgi pozbawione większych postaci dojrzałego drzewostanu. W obszarze ok. 20 OOO km2 w centrum, którego znajduje się Kraków, łęg przegorzalski jest największym łęgiem.
Na obszarze łęgu przegorzalskiego stwierdzono 103 gatunki grzybów, w tym 32 gatunki rzadkie znajdujące się na Czerwonej liście grzybów wielkoowocnikowych w Polsce, 52 gatunki roślin naczyniowych, w tym jeden gatunek ściśle chroniony (salwinia pływająca).
Stwierdzono tam też 42 gatunki mięczaków, w tym 41 gatunków ślimaków, dwa z nich są częściowo chronione. Wykazano obecność 2 gatunków muchówek, wymienionych w Czerwonej Księdze, 67 gatunków chrząszczy, 7 gatunków pszczołowatych i 33 gatunki ważek. Trzy gatunki chrząszczy i sześć gatunków trzmieli są objęte ochroną częściową, dwa gatunki ważek są objęte ochroną ścisłą.
Stwierdzono również 9 gatunków płazów, w tym trzy ściśle chronione, 6 częściowo chronionych. Wśród 106 stwierdzonych gatunków ptaków, 94 gatunki znajdują się pod ścisłą ochroną, 7 gatunków jest częściowo chronionych, a 5 to gatunki łowne. Stwierdzono 14 gatunków ssaków. Jeden ściśle chroniony, 4 są częściowo chronione, 9 to gatunki łowne.
Kazimierz Walasz proponowany na patrona nowego użytku ekologicznego
Zaproponowano, by patronem użytku ekologicznego Las Łęgowy w Przegorzałach był dr Kazimierz Walasz (ur. 1952 - zm. 2025), biolog, ornitolog. Był autorem lub współautorem wielu publikacji ważnych dla kształtowania i ochrony środowiska przyrodniczego Krakowa, które wyznaczały kierunek myślenia i działań osób zaangażowanych w proces kształtowania struktury miasta, w tym m.in. Koncepcji ochrony różnorodności biotycznej miasta Krakowa oraz Opracowania ekofizjograficznego do Studium Uwarunkowań i kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Krakowa w zakresie ochrony przyrody i krajobrazu.
Kazimierz Walasz był inicjatorem powstania pierwszego użytku ekologicznego w Krakowie Łąki Nowohuckie w 2003 roku. Aktywnie uczestniczył w działaniach miasta w zakresie skutecznej ochrony przyrody, był członkiem licznych zespołów, rad naukowych, służył swą wiedzą przyrodniczą oraz autorytetem w wielu inicjatywach prośrodowiskowych.
Kazimierz Walasz był również założycielem i wieloletnim prezesem Małopolskiego Towarzystwa Ornitologicznego, a także aktywnym członkiem Towarzystwa Urbanistów Polskich oraz Miejskiej Komisji Urbanistyczno-Architektonicznej. To właśnie on zainicjował temat objęcia ochroną lasu łęgowego w Przegorzałach, m.in jako autor Opinii o wartości przyrodniczej lasu łęgowego w Przegorzałach w Krakowie.
