Małopolska w Narodowym Spisie Powszechnym. Przybyło nam w dekadę 95 tysięcy mieszkańców, głównie na wsi. Rekordowo dużo... rozwodników

W Małopolsce na 100 mężczyzn przypada średnio 106 kobiet. Przewaga pań jest największa w miastach: w Krakowie jeszcze przed napływem uchodźczyń z Ukrainy przypadało prawie 115 kobiet na 100 mężczyzn, w Tarnowie i Zakopanem – jeszcze więcej. Większa równowaga panuje na wsi, zwłaszcza na wschodzie i północnym wschodzie regionu.

W ciągu 10 lat najszybciej przybywało w Małopolsce mieszkańców wsi: ich liczba wzrosła o prawie 88 tysięcy, gdy w miastach zaledwie o 7 tys. W szczegółach wygląda to jeszcze gorzej dla miast, by jedynym ośrodkiem, w którym przybywa mieszkańców (i to mocno) jest Kraków, natomiast Nowy Sącz, Nowy Targ, Oświęcim, Chrzanów, Bochnia, Brzesko, a zwłaszcza Tarnów – cały czas tracą mieszkańców. Kierunki migracji są generalnie dwa: mnóstwo młodych wyjeżdża do Krakowa lub innych miast akademickich i rzadko wraca, natomiast osoby w średnim wieku wyprowadzają się do wsi okalających miasta, budując tam domy.

Małopolska jest prawie dwukrotnie gęściej zaludniona niż reszta kraju (226 osoby na km. kw. wobec 122) – i równica stale rośnie w związku z napływem kolejnych ludzi do naszego regionu, a wyludnieniem się większości pozostałych województw. W naszym regionie pracowało w 2021 roku wedle GUS 1584 tys. osób, czyli ponad 47 proc. ogółu mieszkańców, co też wyróżnia nas na tle reszty kraju. To jest w największym stopniu efekt nadprzeciętnej aktywności Małopolanek: pracuje zawodowo blisko 750 tys. z nich. To 42,4 procent wszystkich pań mieszkających w naszym regionie. W przypadku panów odsetek pracujących zawodowo wciąż przekracza 50 procent, ale mocno w ostatnich latach stopniał. Podstawowym powodem jest szybkie starzenie się społeczeństwa: w dekadę liczba seniorów zwiększyła się o jedną czwartą i proces powiększania się tej populacji przyspiesza.

Nieco spadł w Małopolsce odsetek kawalerów i panien (z 30,6 proc. w 2011 roku do 30,2 proc. w 2021) oraz żonatych i zamężnych (z 56,7 do 56,1 proc.). Wyraźnie mniejszy jest także odsetek wdów i wdowców (spadek z 8,9 do 7,7 proc.). Do niespotykanych w dziejach rozmiarów wzrosła natomiast liczba rozwiedzionych – dekadę temu stanowili oni 3,4 proc. ogółu mieszkańców, a w spisie powszechnym 2021 już 5,7 procent.

Najnowsze dane GUS wskazują na znaczną poprawę warunków mieszkalnych Małopolan. W ciągu dekady liczba mieszkań w naszym regionie zwiększyła się o…. ponad 20 procent – do 1.287, 1 tys.! Na jedno mieszkanie przypadają więc w Małopolsce mniej niż trzy osoby. Średnia powierzchnia lokalu wynosi solidne 79 metrów kw., przy czym trzeba pamiętać, że jest ona mocno zawyżana przez domy istniejące i wciąż stawiane na wsi (w niektórych powiatach średnia powierzchnia sięga 180 metrów kw.). W Krakowie wymuszonym przez wysokie ceny standardem stało się 50 metrów kw.

Z drugiej strony aż 15 procent wszystkich mieszkań (i ponad 12 procent wszystkich budynków mieszkalnych) w Małopolsce stoi puste, co jest rekordowym wynikiem w skali całego kraju. Na rynku mieszkaniowym mamy cały czas do czynienia z dużą nierównowagą: lokali brakuje przede wszystkim w Krakowie, natomiast pustostanów przybywa w ośrodkach, które najszybciej się wyludniają, czyli przede wszystkim w oddalonych od metropolii wioskach oraz miastach średniej wielkości. Co istotne – duża liczba pustostanów nie oznacza, że w wyludniających się miastach nie powstają nowe mieszkania. Przeciwnie: buduje się sporo i te inwestycje cieszą się bardzo dużą popularnością, a to dlatego, że młodsze pokolenia poszukują mieszkań w innym (wyższym) standardzie niż ten, jaki znajdziemy w większości mieszkań oferowanych na rynku wtórnym. Wielkie nieocieplone domy zbudowane z byle czego, nie zmodernizowane bloki z wielkiej płyty – wszystko to są mało atrakcyjne miejsca i potencjalne (lub już istniejące) pustostany.