Nie płacisz alimentów, uchylasz się od opieki nad schorowanymi rodzicami? Możesz być pozbawiony prawa do spadku

Przed nowelizacją spadkobierca mógł zostać uznany przez sąd za niegodnego, jeżeli dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy, podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności lub umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub przerobił jego testament albo świadomie skorzystał z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego.

Do przywołanych przesłanek ustawodawca dodał następujące sytuacje:

• spadkobierca uporczywie uchylał się od wykonywania wobec spadkodawcy obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową
• spadkobierca uporczywie uchylał się od wykonywania obowiązku pieczy nad spadkodawcą, w szczególności wynikającego z władzy rodzicielskiej, opieki, sprawowania funkcji rodzica zastępczego, małżeńskiego obowiązku wzajemnej pomocy albo obowiązku wzajemnego szacunku i wspierania się rodzica i dziecka

.

Uznanie spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia motywowane jest dążeniem do zapobieżenia dziedziczeniu po zmarłym w sytuacji, gdy otrzymanie przez spadkobiercę spadku byłoby obiektywnie rażąco niesłuszne - podkreśla Jonasz Kita z kancelarii Lex Projects.

W praktyce częste zastosowanie może znaleźć ostatnia z wymienionych powyżej przesłanek, czyli brak stosownej pieczy nad spadkodawcą. Jak wskazuje sam ustawodawca możliwości uznania spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia nie powinno wiązać się wyłącznie z relacjami o charakterze ekonomicznym. Poczucie odtrącenia, osamotnienia, pozostawania spadkobiercy bez wsparcia osobistego lub emocjonalnego mogą w obecnym stanie prawnym stać się podstawą zajścia okoliczności uzasadniających uznanie spadkobiercy niegodnego. Sytuacja ta może dotyczyć rodziców, małżonka, czy też dzieci, ale także osób niespokrewnionych. Spadkobierca uznany przez sąd za niegodnego zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku, czyli nie istniał w chwili śmierci spadkodawcy. Oznacza to wykluczenie go od dziedziczenia zarówno na podstawie ustawy, jak i na podstawie testamentu oraz pozbawienie go prawa do zachowku.

Z uwagi na relatywnie krótki okres obowiązywania omawianej nowelizacji należy oczekiwać na ukształtowanie się w zakresie jej interpretacji linii orzeczniczej sądów, a tym samym poczekać na ocenę możliwości praktycznego zastosowania wprowadzonych przepisów.

Małopolskie Muzeum Pożarnictwa w Alwerni