Ekspozycja jest opowieścią o podziemnej Wieliczce, pełnej wyrobisk o niezwykłych walorach widokowych, gdzie przez niemal cały XX wiek wydobywano sól metodą ługowniczą, potocznie zwaną „na mokro”, czyli z użyciem wody.
- Na początku XX wieku, pejzaż Wieliczki wzbogacił się o nowoczesną warzelnię soli, wybudowaną przy szybie św. Kingi. Zakład został uruchomiony w 1913 roku i od tego czasu rozpoczął się nowy etap produkcji czystej soli warzonej. Prócz stosowanej dotychczas techniki strzałowej (czyli za pomocą materiałów wybuchowych), wprowadzono metodę ługowniczą. Stosowano ją do 1996 roku, w którym zakończono trwający ponad siedem wieków okres eksploatacji wielickiego złoża solnego. W wyniku tych prac powstało kilkaset wyrobisk poługowniczych, w skład których wchodzą komory ługownicze, ługownie otworowe czy komory natryskowe. Zwłaszcza te ostatnie cechują się wyjątkowymi walorami widokowymi – podaje Muzeum Żup Krakowskich w Wieliczce.
Do grot tzw. natryskowych nalezą m.in. komora Zaleski na poziomie II wyższym w bliskim sąsiedztwie słynnej kaplicy św. Kingi, oraz komora Boczkowski, znajdująca się w rejonie podziemnego uzdrowiska, a pozostałe tego typu wyrobiska są rozsiane na różnych poziomach kopalni.
W Zamku Żupnym zaprezentowano wielkoformatowe fotografie ukazujące podziemne krajobrazy przypominające powierzchnię księżyca, a także drewniane skrzynie i wieże ługownicze, fragmenty dawnych ciągów solankowych oraz inne zachowane elementy związane z pozyskaniem solanki. Ważną część ekspozycji stanowią oryginalne drewniane tablice komór ługowniczych, aparaty natryskowe, plany kartograficzne, a także okazy soli ze śladami mokrej eksploatacji pochodzące ze zbiorów Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka.
Ekspozycja „Ługownictwo w wielickiej kopalni soli” jest podsumowaniem kilkuletniej inwentaryzacji podziemnych wyrobisk, powstałych podczas wydobycia soli metodą „mokrą”. Prace inwentaryzacyjne prowadzone były wspólnie przez wielickie Muzeum Żup Krakowskich i Kopalnię Soli. Także wystawa, którą można oglądać w Zamku Żupnym do 30 marca 2025 roku, jest efektem współpracy obu instytucji.
