Porady prawne. Dom wybudowany na działce małżonka – do kogo należy? Kto go dostanie po rozwodzie? Wyjaśnia radca prawny Jonasz Kita

Opracowanie:

18 lutego 2024, 22:11

Budowa domu - warto przemyśleć prawne zagadnienia

Budowa przez małżonków domu na działce stanowiącej własność jednego z nich, powoduje, że wybudowany dom stanowi własność wyłączną małżonka, będącego właścicielem działki. Wskazana regulacja wynika z przyjętej już w prawie rzymskim i kontynuowanej w obecnym prawodawstwie zasady superficies solo cedit („to co jest na powierzchni przypada gruntowi”). O tej ważniej zasadzie mówi radca prawny Jonasz Kita z kancelarii Lex Projects.

Warto wskazać, iż zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym, z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny).

Ponadto do majątku wspólnego należą również między innymi:

1. pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków,
2. dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków,
3. środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków.

Co ze spadkiem i darowizną?

Zatem co do zasady działka nabyta przez małżonków w trakcie małżeństwa wchodzi w skład ich majątku wspólnego. Wyjątkiem od tej zasady są np. przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił. Stąd, jeżeli jeden z małżonków (po zawarciu związku małżeńskiego) otrzyma np. od rodziców własność działki w darowiźnie, wówczas działka ta nie wchodzi w skład majątku wspólnego i stanowi jego majątek osobisty, chyba że darczyńca zastrzeże w treści darowizny, iż działka ta ma stanowić składnik majątku wspólnego małżonków. Ponadto często zdarza się również, że działka zostaje przez jednego z małżonków nabyta przed zawarciem związku małżeńskiego, wówczas również stanowi jego majątek osobisty.

Dla prawa własności nie ma znaczenia fakt, iż dom budowany jest wspólnymi nakładami fizycznymi i pieniężnymi małżonków. Małżonek, który nie jest właścicielem działki (jak również wybudowanego domu), w szczególności w przypadku podziału majątku wspólnego ma roszczenie o zwrot wydatków i nakładów. Zgodnie bowiem z art. 45 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie może jednak żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności.

Zatem przed podjęciem inwestycji dotyczącej budowy domu, często stanowiącej jedną z największych inwestycji w życiu, warto wcześniej zapoznać się ze stanem prawnym działki.