Prekursorzy walki ze smogiem w gminie Zielonki. Zakładają nowe czujniki, będą kontrolowały także pyły ze spalin samochodowych

Obok istniejących urządzeń monitorujących powietrze w gminie Zielonki, których zamontowano dotychczas kilkadziesiąt będą cztery nowe pilotażowe. Czujniki mierzące nowe wartości zainstalowane zostały w czterech lokalizacjach: W Zielonkach na budynku Urzędu Gminy, w Bibicach na budynku remizy OSP, w Węgrzcach na budynku centrum medycznego oraz w Brzozówce na budynku ośrodka zdrowia.

Czujniki pozwalają mierzyć w czasie rzeczywistym i podawać informacje o stężeniu pyłów zawieszonych: PM10, PM2.5, PM1, NO2, NO, temperaturę, wilgotność powietrza, ciśnienie atmosferyczne i prędkość wiatru. Nowością w tym pilotażowym programie jest kontrola bezbarwnego gazu: NO2, NO, czyli dwutlenku azotu i tlenku azotu. Dzięki temu sprawdzany będzie smog, który wywoływany jest przez ruchu samochodowy.

- Obecnie możemy sprawdzać tylko na bieżąco dane z tych czujników, ale będziemy mieli materiał do analizy. Będziemy mogli odpowiedzieć na pytania, w jakim stopniu na smog wpływa ruch samochodowy. Być może opowieści o tym, że do Krakowa napływa powietrze z gmin z tak zwanego obwarzanka nie do końca jest zasadne. Z Zielonek i tak już nie napływa, bo pozbyliśmy się kopciuchów w znacznej mierze. Może się teraz okazać, że to z Krakowa do nas nawiewa zanieczyszczone powietrze ze spalin samochodowych. Zaczynamy kontrolowanie tej sytuacji - mówi Bogusław Król, wójt gminy Zielonki, który już ustępuje, bo nie kandydował na wójta. Jednak zostaje w samorządzie, bo został wybrany na radnego gminnego i wciąż może służyć radami i pomysłami.

To on na koniec swoich rządów zainicjował montaż nowych czujników, podobnie jak poprzednio przed laty wprowadził w ogóle mierzenie jakości powietrza przez czujniki Airly. W gminie Zielonki - jako pierwszej w Polsce - takie zostały zamontowane już w 2017 roku.

- Podjęliśmy wtedy jako samorząd te niepopularne decyzje, żeby walczyć o lepsze powietrze. Wiedziałem wówczas, że mamy powietrze złej jakości i zdecydowałem się na tak niepopulistyczną decyzję, docierały do mnie uwagi szefów innych gmin. Były zgrzyty, ale przecież chodziło o to, czym oddychamy. Teraz jest podobnie idziemy dalej chcę, żebyśmy sprawdzili jak bardzo na jakość powietrza wpływają spaliny samochodowe - mówi Bogusław Król.

Ustępujący szef gminy Zielonki mówi, że materiał do analizy będzie za dwa lub trzy lata. Teraz powietrze zaczyna być mierzone także pod kątem nowych danych. Samorządowcy z Zielonek uważają, że powietrze uda się jeszcze "wyczyścić" dzięki wyprowadzeniu ruchu z dróg przebiegających przez centra miejscowości. Skierowanie samochodów na budowaną wciąż Trasę Wolbromską oraz na północną obwodnicę Krakowa może poprawić jakość powietrza w Zielonkach i gminnych wioskach.

Jak pokazują statystyki w gminie Zielonki w ciągu siedmiu lat powietrze poprawiło się zdecydowanie. Samorządowcy wskazują, że w całej gminie wymieniono ponad tysiąc starych kopciuchów. Według raportów firmy Airy, której czujniki mierzą powietrze, widać, że jego jakość w gminie Zielonki poprawiła się o 70 proc.

- Obserwuje się wyraźne zmniejszenie poziomu zanieczyszczenia w każdym miesiącu roku 2023 oraz styczniu 2024, w porównaniu do analogicznych okresów w latach 2017 i 2018. Największą poprawę jakości powietrza zaobserwowano w lutym 2023 roku, kiedy to odnotowano 70 proc. spadek stężenia pyłu PM10 w porównaniu z lutym 2017 roku. Podobnie było w przypadku pyłu PM2,5, gdzie również w lutym odnotowano największy spadek wartości stężenia - czytamy w raporcie Airly.

W całej gminie wymieniono nie tylko stare kotły na paliwa stałe, ale promowano także energię odnawialną co przyczyniło się do instalowania urządzeń fotowoltaicznych, przeprowadzono sporo termomodernizacji budynków (mieszkańcy inwestowali z dotacjami w swoje domy, a gmina w publiczne obiekty). Zatrudniono ekodoradców, przeprowadzone zostały też programy edukacyjne skierowane do mieszkańców.

Kto i kiedy powoduje wypadki drogowe w Polsce