Uroczyste wręczenie Europejskiej Nagrody Dziedzictwa za prace konserwatorskie przy Ołtarzu Wita Stwosza w bazylice Mariackiej w Krakowie

W czwartek, 7 września, o godz. 10.30, w siedzibie Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, jednej z najstarszych europejskich organizacji pozarządowych zajmujących się dziedzictwem odbyła się uroczysta inauguracja Europa Nostra Heritage Hub – satelity tej zasłużonej, międzynarodowej organizacji na Europę Środkową. Uroczystość wzbogaciły dyskusje panelowe z udziałem ekspertów i ekspertek z Polski, Węgier, Ukrainy i Litwy. Wydarzenie miało charakter zamknięty.

Z kolei wieczorem 7 września w Bazylice Mariackiej o godz. 20.00 nastąpiło uroczyste wręczenie Europejskiej Nagrody Dziedzictwa (European Heritage Award / Europa Nostra Award) za prace konserwatorskie przy słynnym Ołtarzu Wita Stwosza przeprowadzone w latach 2015–2021.

Uroczystość rozpoczęła się od fanfary organowej na motywach Hejnału Mariackiego.

Nagrodę wręczyła sekretarz generalna Europa Nostra – Sneška Quaedvlieg-Mihailović. Europejskie Nagrody Dziedzictwa są przyznawane przez Europa Nostra za wyjątkowe osiągnięcia w dziedzinie dziedzictwa kulturowego w Europie w pięciu kategoriach głównych. Ołtarz Wita Stwosza został wyróżniony w kategorii „konserwacja”. W uroczystości wziął również udział Wiceprezydent Europa Nostra, prof. dr Jacek Purchla.

Uroczystości towarzyszyła prezentacja Ołtarza i koncert organowy z muzyką dr hab. Krzysztofa Michałka. W bazylice wybrzmiały impresje organowe na motywach mariackich "Harmonia światła".

W połowie czerwca br. Komisja Europejska i Europa Nostra ogłosiły laureatów Europejskiej Nagrody Dziedzictwa - Nagrody Europa Nostra 2023. Wśród 30 wyjątkowych dokonań na polu dziedzictwa z łącznie 21 państw uhonorowanych tym najwyższym europejskim wyróżnieniem, w kategorii "konserwacja" znalazł się również Ołtarz Wita Stwosza w bazylice Mariackiej w Krakowie.

Przypominamy również, że w 1978 r. historyczne centrum Krakowa wraz z bazyliką Mariacką zostało jako jedno z pierwszych miejsc wpisane na Listę światowego dziedzictwa UNESCO. Skarbem bazyliki Mariackiej jest gotycki ołtarz Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny, wyrzeźbiony przez Wita Stwosza w latach 1477–1489. Niezwykły projekt konserwacji ołtarza, podjęty in situ, przywrócił go w 2021 r. do pierwotnego stanu i ukazał piękno arcydzieła norymberskiego mistrza.

Projekt został dofinansowany przez Społeczny Komitet Odnowy Zabytków Krakowa (SKOZK), Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Urząd Miasta Krakowa oraz Parafię Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny.

Od 2015 r. przez ponad 1000 dni pracowano w zorganizowanej na terenie bazyliki roboczej pracowni na tyłach ołtarza. Przed ołtarzem stanęły rusztowania, a odwiedzający świątynię mogli obserwować, co robią konserwatorzy. Przez ich ręce przeszło ponad 200 figur i kilka tysięcy odrębnych elementów snycerskich.

- Konserwacja przeprowadzona przez ekspertów z Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie objęła pełne spektrum możliwości naukowych. Drewno struktury ołtarza zostało skonsolidowane, wszelkie ubytki zostały uzupełnione zgodnie z poszanowaniem pierwotnie zastosowanych technologii. Usunięto późniejsze przemalowania polichromii, skorygowano układ poszczególnych elementów takich jak: anioły, gloria i mikroarchitektura na korpusie oraz predelli. W rezultacie prac odsłonięto pierwotną, gotycką karnację postaci i obramowań, co aktualnie przybliża odbiorców do oryginalnych zamysłów pracowni mistrza. Badania i analizy posłużyły również do opracowania wytycznych dotyczących zapobiegania pożarom i ewakuacji - informowała bazylika Mariacka.

Istotnym elementem projektu były szeroko zakrojone konsultacje międzynarodowe, w których uczestniczyli znawcy konserwacji rzeźby gotyckiej z Polski i Europy, którzy wymieniali się wiedzą i pomysłami, co zaowocowało wieloma nowymi odkryciami.

- Konserwacja ołtarza była olbrzymim wysiłkiem zarówno organizacyjnym jak i finansowym. Cieszymy się, że wspólne działania kilku instytucji przyniosły taki efekt. Jest to uznanie dla wszystkich osób, które w jakikolwiek sposób włączyły się w tę renowację. Ranga otrzymanej nagrody jest bardzo duża, podobnie jak konkurencja, która wraz z nami stara się o pozostałe dwie nagrody, dlatego też z wielką pokorą podchodzimy do naszego sukcesu – mówił nam jeszcze w czerwcu br. ks. inf. dr Dariusz Raś.

Jak wskazywało Jury Nagrody: - Renowacja tego wspaniałego ołtarza jest wyjątkowym i unikalnym osiągnięciem. Skrupulatna konserwacja Ołtarza Wita Stwosza w bazylice Mariackiej, oparta na wnikliwych kwerendach, została przeprowadzona przez fachowców, którzy wykazali się ogromnym szacunkiem i wrażliwością dla oryginalnego dzieła. Projekt połączył osoby z różnych krajów, odzwierciedlając międzynarodowe znaczenie tego miejsca oraz potrzebę współpracy w zachowaniu dziedzictwa europejskiego.

Europa Nostra jest europejskim głosem społeczeństwa obywatelskiego zaangażowanego w ochronę i promowanie dziedzictwa kulturowego i naturalnego. Jest to ogólnoeuropejska federacja organizacji pozarządowych zajmujących się dziedzictwem, wspierana przez szeroką sieć organów publicznych, firm i osób prywatnych, obejmująca ponad 40 krajów. Jest największą i najbardziej reprezentatywną siecią dziedzictwa w Europie, utrzymującą bliskie relacje z Unią Europejską, Radą Europy, UNESCO i innymi organami międzynarodowymi. Założona w 1963 r. obchodzi w tym roku swoje 60-lecie.

Creative Europe to program UE, który wspiera sektor kultury i sektor kreatywny, umożliwiając im zwiększenie ich wkładu na rzecz społeczeństwa europejskiego, gospodarki i środowiska życia. Z budżetem w wysokości 2,4 mld euro na lata 2021–2027 wspiera organizacje działające na polu dziedzictwa, sztuk scenicznych, sztuk pięknych, sztuk o charakterze interdyscyplinarnym, wydawnictw, filmu, telewizji, muzyki i gier wideo, a także dziesiątki tysięcy artystów oraz profesjonalistów z zakresy kultury i sztuk audiowizualnych.

Oto najlepsze miasta do życia w Polsce