730 lat temu Oświęcim otrzymał potwierdzenie nadania praw miejskich. Jest jednym z najstarszych miast w Polsce [ZDJĘCIA]

FLESZ - Jak pozbyć się stresu w godzinę? Tę metodę stosowała NASA

Na podstawie różnych kronikarskich zapisków historycy przypuszczają, że Oświęcim nabył prawa miejskie tzw. lwóweckie wcześniej, bo już ok. 1272 roku.

- Nie zachowały się jednak żadne dokumenty, które by wprost to potwierdzały w przeciwieństwie do roku 1291 - zaznacza Wioletta Oleś, dyrektor Muzeum Zamek w Oświęcimiu.

Od XIII wieku w każdym razie - jak pisze w „Kronice Oświęcimia” Elżbieta Skalińska-Dindorf - gród oświęcimski zaczął się przekształcać i rozwijać. Był w tamtym czasie rozplanowany między dzisiejszymi ulicami: Wysoką od strony północnej, Klasztorną od południa oraz Stolarską ze wschodu i Berka Joselewicza z zachodu.

W części środkowej znajdował plac handlowy, czyli kwadratowy rynek. Główna ulica przebiegała zaś na osi bram miejskich z północy na południe, czyli wzdłuż obecnych ulic: Kościelnej, Mayzla i Jagiełły.

Jeszcze wcześniejsze, pierwsze wzmianki dotyczące Oświęcimia sięgają 1177 roku lub 1179 - jak podają inne dokumenty, a związane są z oderwaniem kasztelani oświęcimskiej obejmującej na przełomie XII i XIII wieku obszary dzisiejszych powiatów: oświęcimskiego, żywieckiego, większą część wadowickiego, bielskiego, pszczyńskiego i bieruńsko-lędzińskiego od ziemi krakowskiej.

Jak dodaje Wioletta Oleś, było to jedno z wydarzeń związanych z rozbiciem dzielnicowym Polski, które odbiło się również na historii Oświęcimia. Prawdopodobnie Kazimierz Sprawiedliwy przekazaniem części swoich ziem, w tym oświęcimskiej, na rzecz książąt opolsko-raciborskich chciał uniknąć wojny o władzę zwierzchnią z Mieszkiem Plątonogim.

Dla Oświęcimia oznaczało to wejście na arenę historyczną i połączenie losów na ponad 270 lat z dziejami Górnego Śląska.
Z kolei prowadzone w latach 80. ub. wieku badania archeologiczne na terenie wzgórza zamkowego pozwoliły ustalić, że najstarsza warstwa osadnicza pochodzi XI wieku i sięga wieku XII. Jego dokładna lokalizacja nie jest znana. Tym bardziej trudno ją ustalić, bo zachodnia część wzgórza zawaliła się w XIX wieku i wpadła do Soły. Grafiki przedstawiające gród oświęcimski, z którymi można się spotkać stanowią jedynie wizje artystyczne ich autorów.

Rozwój średniowiecznego grodu przerwał w 1241 roku najazd Tatarów podążających na Śląsk. Wtedy wraz z okolicą został spalony i splądrowany. Potrzeba było lat, aby zniszczona osada miejska zaczęła się odradzać.

Nadanie praw miejskich, a potem ich potwierdzenie w 1291 roku wraz z przywilejami przyspieszyły właśnie rozwój i podniosły rangę Oświęcimia. Przywilej gospodarczy oznaczał, że kupcy musieli się tutaj zatrzymywać, by sprzedać swój towar. To z kolei przyciągało kolejnych.

- Miasto zaczęło się bogacić i stało się ważnym ośrodkiem handlu w średniowieczu. Nie ulega wątpliwości, że zapoczątkowało jego pełny rozkwit - podkreśla Wioletta Oleś, dyrektor Muzeum Zamek w Oświęcimiu.

- W latach 1312-1317 powstało samodzielne księstwo oświęcimskie - zaznacza dyrektor Muzeum Zamek.

Nie na długo, bo w 1327 roku książę oświęcimski złożył hołd lenny królowi czeskiemu Janowi Luksemburskiemu, co na ponad 100 lat przeniosło Oświęcim do strefy interesów Czech. Do Polski Oświęcim powrócił w 1457 roku.

Przez kolejne stulecia tutejsza ludność bogaciła się, handlując solą. W XVI wieku sławne stały się oświęcimskie stawy rybne, z których ryby regularnie trafiały na Wawel.

Oświęcim rozwijał się przez kolejne stulecia aż do XVII wieku i najazdu szwedzkiego w 1655 roku, gdy został zniszczony i spalony. Na kolejne odrodzenie przyszło czekać aż do połowy XIX wieku, gdy Oświęcim znalazł się na szlaku linii kolejowych.