Dajcie spokój z tym myśleniem. "Mowa ptaków" Xawerego Żuławskiego

Polonista Marian został wydalony ze szkoły. Historyk jeszcze jakoś się trzyma, chociaż ostatnio dzieciaki wsadziły mu na głowę kosz na śmieci. U kompozytora Józefa zdiagnozowano syfilis, a Ania łata domowy budżet, sprzątając mieszkanie bankiera. Mówią krótko: u Żuławskiego inteligencja nie jest w najlepszej kondycji. Mówiąc precyzyjniej: u Żuławskiego inteligencja to frajerzy.

Nie tylko u niego zresztą. Ta warstwa nigdy nie cieszyła się szczególną popularnością (wiadomo: wykształciuchy), ale odkąd „zwyczajni”, czyli lubiący disco-polo i rekonstrukcje historyczne Polacy znaleźli się w centrum zainteresowania władz, obrywa jej się szczególnie dotkliwie.

Żuławski portretuje upadek, ale na lamentacje sobie nie pozwala. Jego inteligenci staczają się brawurowo, z energia ironizując na temat świata, który ani ich nie potrzebuje, ani nie rozumie. Chaos na ekranie jest niemały, ale kontrolowany - niczym w filmach Żuławskiego seniora, chciałoby się powiedzieć. I byłoby to sformułowanie całkiem uzasadnione, bo „Mowa ptaków” powstała w oparciu o scenariusz autorstwa Andrzeja Żuławskiego. Widz ma więc do wyboru: potraktować film albo jako portret upadającej inteligencji, albo jako hommage dla jednego z najciekawszych twórców polskiego kina. Chociaż oglądamy jako mix tych dwóch założeń sprawdza się chyba najlepiej.

O „Mowie ptaków” zrobiło się głośno zanim film doczekał się premiery. Wszystko przez decyzję organizatorów Festiwalu w Gdyni, którzy nie umieścili tytułu w Konkursie Głównym imprezy. Decyzję ostatecznie zmieniono, ale zanim do tego doszło, na FPFF spadła fala krytyki i sugestie, jakoby w Gdyni bardziej niż sztuka liczyły się branżowe układy, koniunktura i komercja. Rzeczywiście: „Mowa ptaków” to kino trudne, a widok młodych patriotów , wykrzykujących z ekranu antysemickie hasła, niektórych może koleć w oczy. Ale z takimi filmami jest jak z tytułową mową ptaków- ich sens nie każdy zrozumie.

„Mowa ptaków”, reż. Xavery Żuławski, scen. Andrzej Żuławski

WIDEO: Magnes. Kultura Gazura