- Choć Irlandia kojarzy nam się z malowniczą zieloną wyspą, rzeczywistość jest bardziej złożona, co pokazują wybrane przez nas filmy. Historia i mieszkańcy Irlandii mają dużo więcej wspólnego z nami, Polakami, niż może się wydawać. I chodzi nie tylko o liczną irlandzką Polonię, która od wielu lat tworzy na wyspie silną społeczność. I to właśnie chcemy pokazać w przygotowanym przez nas programie: różnorodność tematów i form i Irlandię, jakiej nasi widzowie jeszcze nie znają. – komentuje dyrektorka programowa festiwalu, Barbara Orlicz-Szczypuła.
Ostatnio sporo się mówi o rosnącej popularności artystów i artystek z Irlandii. Od kilku lat prawdziwą furorę robią tamtejsze pisarki, jak chociażby Sally Rooney. W kinematografii znakomicie radzą sobie tamtejsi aktorzy i aktorki, czego potwierdzeniem są kolejne oscarowe nominacje dla Saoirse Ronan czy Barry’ego Keoghana. A wykonawcy tacy, jak U2, Enya czy Sinead O’Connor wyszły ze świata muzycznego, by stać się prawdziwymi ikonami światowej popkultury. A kim są bohaterowie i bohaterki dokumentów z sekcji Fokus na Irlandię?
Wyspa kobiet
Za tradycyjnym wizerunkiem irlandzkiego gospodarstwa domowego, stały nieraz bardzo zmęczone i samotne kobiety. Szansą dla nich na wyjście z domu i polepszenie sytuacji finansowej wielodzietnej rodziny okazał się ogólnokrajowy konkurs na “Gospodynię domową roku”. Dokument autorstwa Ciarana Cassidy wypełniają archiwalne nagrania popularnego programu telewizyjnego, emitowanego w latach 1969-1995, dla których przeciwwagą są rozmowy z jego uczestniczkami. W opowieściach kilku pokoleń bohaterek "Gospodyni domowej roku" można usłyszeć polityczno-społeczną historię kraju. Mimo trudności pozostały niezłomne, a ich poczucie humoru oraz dystans do siebie mogą inspirować kolejne pokolenia irlandzkich kobiet.
To co zostało zaledwie wspomniane w filmie Ciarana Cassidy’ego w pełni wybrzmiewa we wstrząsającym dokumencie “Módl się za nasze grzesznice” autorstwa Sinead O'Shea. Irlandzka reżyserka i dziennikarka powraca w rodzinne strony, by ujawnić i nagłośnić nadużycia do których dochodziło w tamtejszych katolickich instytucjach. W swoim konfrontacyjnym dokumencie rozmawia z osobami, które w latach 60. i 70. doświadczały zastraszania i okrucieństwa ze strony nauczycieli oraz zakonnic. Do wstrząsających wydarzeń w Navan dochodziło w czasach, w których prawie nikomu nie przychodziło do głowy kwestionowanie kościelnej władzy,. Reżyserka oddaje hołd ofiarom przemocy.
Wyspa artystów
W filmie “Nie zapomnij pamiętać” chorująca na Alzheimera kobieta jest równie ważną bohaterką, co jej bliscy. Ukochany i oddany mąż z ogromną cierpliwością opiekuje się żoną, towarzysząc jej każdego dnia. Z powolnym odchodzeniem mamy trudno jest się pogodzić Asbestosowi. Popularny twórca streetartu próbuje za pomocą sztuki zmierzyć się z tematem pamięci i przemijania. Sztuka jest nie tylko jego ulubioną formą ekspresji, ale też jednym z niewielu fragmentów przeszłości dotyczących syna, z którymi matka go identyfikuje. Choć temat dokumentu Rossa Killeena jest przejmujący, to reżyser z pomocą Asbestosa finalnie tworzy pogodną i refleksyjną opowieść o bliskości, odchodzeniu i o roli sztuki, która wychodzi poza galerie.
Matka nagrodzonego Pulitzerem fotoreportera Cathala McNaughtona też zmaga się Alzheimerem, ale to aktywizm i praca jej syna jest naczelnym tematem “Zdjęcia w mojej głowie”. Bohater u szczytu kariery postanawia porzucić swój wymarzony zawód. Przez 25 lat podróżował po świecie fotografując najdalsze zakątki świata, będąc zawsze tam gdzie działy się najważniejsze rzeczy. Zrobienie jak najlepszych zdjęć stało się jego obsesją, jednocześnie odcinając go od rodziny i syna. Twórcy dokumentu Ollie Aslin i Gary Lennon opowiadają o przeszłości bohatera za pomocą jego fenomenalnych fotografii. Prywatna historia McNaughtona splata się z tą światową, pełną konfliktów, napięć, katastrof klimatycznych, biedy i cierpienia.
Orli Barry z pewną trudnością udaje się godzić artystyczną karierę z dość nietypowym zajęciem. Bohaterka dokumentu “Notatki z krainy owiec” odziedziczyła rodzinne gospodarstwo w Wexford i na co dzień zajmuje się między innymi hodowlą ukochanych owiec. Kobieta zdecydowanie wymyka się stereotypom na temat ról płciowych. Reżyserka Cara Homles umiejętnie łączy dwa światy bohaterki wzbogacając dokument o liczne nagrania i materiały archiwalne z jej artystycznej działalności i pokazując codzienność farmerki walczącej z przemysłową hodowlą na rzecz tej zrównoważonej i ekologicznej.
Poza wyspą
Artystą jest też bohater “The Graceless Age: Ballada o Johnie Murrym”. Przybrany krewniak noblisty Williama Faulknera, a przede wszystkim wyobcowany i niepokorny muzyk z południa Stanów Zjednoczonych, zmagający się z trudną przeszłością, w której nie brakowało uzależnień, traumatycznych wydarzeń, chorób i twórczego wypalenia, mógłby swoim życiem obdarzyć niejedną osobę albo bohatera powieści słynnego pisarza. Wypalony i schorowany trafił na irlandzkie wybrzeże, gdzie znalazł ukojenie i poznał reżyserkę. Sarah Share towarzyszy mężczyźnie w jego powrocie do przeszłości, ale i w symbolicznej próbie odnowy.
Doświadczenie adopcji nie jest obce bohaterom filmu Sama Jonesa. Irlandzki reżyser w swoim dokumencie “Moja utracona rosyjska matka” opowiada historię rodzeństwa, które zostało przysposobione przez amerykańską rodzinę. Marzeniem Gabe’a było poznać matkę, udaje mu się trafić na jej trop i po rozmowie z siostrą decyduje się na samodzielną wizytę w Rosji. Spotkanie z matką okazuje się być niezwykle bolesnym doświadczeniem. Powstający 10 lat dokument irlandzkiego reżysera jest opowieścią o rodzinnych tajemnicach i kłamstwach.
65. Krakowski Festiwal Filmowy odbędzie się w dniach od 25 maja do 1 czerwca oraz od 30 maja do 15 czerwca online na KFF VOD.
