Goryle to największe współcześnie żyjące małpy człekokształtne. Jak przypominają specjaliści z CEP UJ, ich linia ewolucyjna oddzieliła się od linii ewolucyjnej Homo sapiens i szympansów ok. 10 mln lat temu. Wówczas żył ostatni wspólny przodek goryli, szympansów i człowieka. Goryle, tuż za szympansami, są naszymi bliskimi krewnymi. Dzielimy z nimi blisko 98 proc. genów.
Gorilla, czyli owłosiona kobieta
Słowo "gorilla" pochodzi z języka greckiego i oznacza "owłosioną kobietę".
"Nazwa ta pierwszy raz prawdopodobnie użyta została przez kartagińskiego żeglarza Hannona, który dopłynął do wybrzeży Afryki Zachodniej ok. 480 r. p.n.e. Natomiast gatunek ten pierwszy raz opisany został dopiero w połowie XIX wieku" - informują naukowcy.
Obecnie goryle dzielą się na cztery podgatunki. Podstawowy podział to goryle wschodnie i zachodnie (zamieszkujące odpowiednio wschodni i zachodni brzeg rzeki Kongo). Zachodnie możemy podzielić na górskie i nizinne. Te nizinne są największym podgatunkiem goryla.
Wielkie samce i o połowę lżejsze samice
Samce osiągają średnią wagę ok. 160 kg, choć znany jest goryl o wadze nawet 267 kg. Mają masywną sylwetką z mocno rozbudowanymi ramionami i kończynami górnymi, dolne są nieco krótsze i mniej umięśnione. Rozpiętość ramion samców dochodzi do nawet 2,6 metra, a ich wzrost w pozycji stojącej - do ok. 180-200 cm. Samice są nieco niższe i lżejsze, ważą mniej więcej połowę tego, co samce.
"Najbardziej charakterystyczną cechą samców goryla nizinnego są srebrne plecy (silverback). Kolor zawdzięczają krótkim, białym włosom, które pojawiają się w momencie uzyskania pełnej dorosłości, zwykle ma to miejsce ok. 15 roku życia" - zwraca uwagę CEP UJ.
Goryle nizinne żyją w dużych grupach, składających się nawet z 30 osobników. Na czele takiej grupy stoi dominujący samiec.
Towarzyscy wegetarianie
Są to zwierzęta niezwykle towarzyskie, przyjazne i raczej spokojne. Większość dnia spędzają na poszukiwaniu pożywienia, odpoczynku i zabawie. Mimo olbrzymich rozmiarów tych zwierząt dieta goryli jest mało zróżnicowana.
"Z natury są wegetarianami, a głównym składnikiem pokarmu są owoce oraz liście. Nie pogardzą również łodygami czy korą z drzewa, a okresowo mogą również dietę urozmaicać termitami lub mrówkami" - opisują fachowcy.
Podczas odpoczynku goryle zacieśniają swoje więzi w grupie poprzez... iskanie. Ma ono na celu nie tylko oczyszczenie futra z resztek jedzenia, pasożytów czy innych zanieczyszczeń. Odgrywa również ważną rolę w utrzymaniu bliskich relacji w stadzie, zapewnieniu bezpieczeństwa i stanowi formę relaksu.
Goryle są aktywne w ciągu dnia. Nocą śpią w specjalnych gniazdach, zbudowanych na ziemi z roślin lub na drzewie z gałęzi. Co ciekawe - każdego dnia budują nową platformę do spania.
Goryle nizinne są w stanie opanować język migowy
Są to niezwykle inteligentne zwierzęta. Do wyrażania emocji używają mięśni mimicznych twarzy, podobnie jak człowiek.
"Kiedy są zaniepokojone, albo znudzone ziewają pokazując swoje uzębienie. Kiedy chcą pokazać dominację i odstraszyć wystawiają swoje olbrzymie kły. Potrafią również śmiać się i gestami zachęcać do zabawy" - wymieniają specjaliści. Jak dodają, prowadzone obserwacje pokazały, że goryle nizinne mogą również nauczyć się prostego języka migowego. Znany jest przypadek goryla o imieniu Michael, który przy pomocy języka migowego opowiedział historię utraty rodziców z rąk kłusowników.
To właśnie człowiek stanowi dla goryli główne zagrożenie w ich środowisku naturalnym. Poza kłusownikami, polującymi głównie dla pozyskania mięsa, goryle mogą jedynie obawiać się lampartów.
Kiedy zaglądać do CEP UJ? Centrum otwarte jest od wtorku do soboty w godz. 9-15. W niedziele i poniedziałki - nieczynne.
