Jak wygląda dzień z życia komara?

Rozmowa z prof. STEFANEM NIESIOŁOWSKIM z Katedry Zoologii Bezkręgowców i Hydrologii Uniwersytetu Łódzkiego, posłem AWS

     - Dlaczego owady są szczególnie aktywne w lecie?
     - Systematycy twierdzą, że na świecie jest około 1 mln gatunków owadów. Jaka część z nich jest niebezpieczna dla człowieka?
     - Najwyżej 1000 gatunków może atakować ludzi. Muszę jednak wyjaśnić, że przez atakowanie rozumiem odżywianie się również krwią człowieka.
     - Ukąszenia których owadów są najgroźniejsze dla ludzi?
     - Tych żyjących w krajach tropikalnych, jak np. much tse-tse, które powodują śpiączkę czy ukąszenia komarów, które przenoszą malarię mózgową, w tropikach ciągle trudno wyleczalną. W Polsce pozbyliśmy się malarii, nie występują też u nas takie owady, których ukąszenia mogłyby spowodować śmierć. W gruncie rzeczy "nasze" owady nie przenoszą wielu chorób; wyjątkiem jest zapalenie opon mózgowych czy rdzeniowe zapalenie. Zresztą obie te choroby najczęściej przenoszą nie owady, lecz kleszcze, które należą do gromady pajęczaków. Dla osób, które są uczulone, groźne mogą być także pszczoły, osy czy szerszenie.
     - Zmorą lata, a zwłaszcza tego lata, są komary. Czy mogą one u nas przenosić choroby?
     - Jeżeli przenoszą choroby, to zdarza się to zupełnie wyjątkowo. Komary przenoszą głównie malarię, ale ta w Polsce nie występuje od początku XX wieku. Komary są więc u nas dokuczliwe dla człowieka, ale nie niebezpieczne. Znawcy - chociaż nie wszyscy - wykluczają, aby komary mogły przenosić wirus HIV.
     - Jak skutecznie można bronić się przed komarami?
     - Nikt nie wymyślił do tej pory lepszego środka, niż różnego rodzaju maści, czy żele. Na Zachodzie coraz modniejsze są specjalne lampy, których światło przyciąga komary, a następnie spala je.
     - Kogo komary wybierają najczęściej na swe ofiary?
     - Nie ma dotąd jednoznacznego wyjaśnienia, które osoby i dlaczego te, a nie inne są bardziej "lubiane" przez komary.
     - Jak długi jest żywot komara?
     - Stadium dorosłe komara żyje - w zależności od temperatury i warunków otoczenia - zwykle dwa, trzy tygodnie. Stadium larwalne - od 10 do 14 dni, a stadium poczwarki i jaja jeszcze krócej. W ciągu roku rodzi się kilka pokoleń komarów.
     - Czym się odżywiają komary?
     - Samice żywią się krwią zwierząt stałocieplnych, w tym człowieka, a samce - sokiem roślin, albo... nic nie jedzą. Krew pozwala samicy na wyprodukowanie jaj. Jaja z kolei potrzebują dużej ilości wysokokalorycznych substancji odżywczych bogatych w białko. Krew doskonale spełnia oba te warunki. Samice komarów mają doskonale rozbudowany system pokarmowy. Dodam, że w całym świecie owadów gryzą tylko samice. To jest reguła.
     - Czy z punktu widzenia człowieka komary pełnią jakąś pożyteczną rolę w przyrodzie?
     - Z jakiej niby racji komary miałyby być dla nas pożyteczne? Przyroda nie jest skonstruowana "pod" człowieka ani dla człowieka. Patrząc naszymi oczyma, pożyteczna jest pszczoła, szkodliwy komar czy mucha. Ale takie postrzeganie świata prowadzi donikąd. W sensie moralnym czy teologicznym człowiek jest najwyższym bytem, ale w sensie przyrodniczym - nie. Nie patrzmy na przyrodę przez pryzmat tego, co jest dobre dla nas, gdyż może to doprowadzić do tego, że pozbywając się np. komarów, much czy szerszeni, a pozostawiając np. pszczoły naruszymy równowagę w przyrodzie, a przecież jest ona najwyższą wartością.
     - Jak wygląda dzień życia komara?
     - Noc dorosły komar spędza w zaroślach, albo trawach nad wodą i nie przejawia żadnej aktywności. Moglibyśmy powiedzieć w ludzkim języku, że śpi. Samica, gdy budzi się rano, od razu wylatuje na poszukiwanie pokarmu, czyli krwi. Następnie składa jaja na powierzchni niewielkich zbiorników wody stojącej, po czym odpoczywa w cieniu. Drugi szczyt aktywności samica przejawia mniej więcej na dwie godziny przed zachodem słońca. Wtedy wylatuje i znowu szuka pokarmu. Samiec jest znacznie mniej aktywny. Owady generalnie latają mało oszczędzając energię.
Rozmawiał: WŁODZIMIERZ KNAP