Jeden z najcenniejszych zabytków wschodniej części Krakowa. Opactwo Cystersów w nowohuckiej Mogile w jesiennej aurze

Sanktuarium Krzyża Świętego w Opactwie Cystersów w Krakowie Mogile powstało 800 lat temu. Jest w nim czczony gotycki krucyfiks Pana Jezusa Mogilskiego.

W 1222 roku do podkrakowskiej wsi Mogiła biskup krakowski Iwo Odrowąż sprowadził Cystersów z Lubiąża na Dolnym Śląsku. Wkrótce zbudowano tu kamienno-ceglane opactwo z wczesnogotyckim kościołem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i świętego Wacława męczennika. W XIII wieku klasztor spustoszyły napady Tatarów, a w XVII wieku najazd Szwedów.

Kościół zbudowano na planie krzyża łacińskiego w cysterskim stylu romańsko-gotyckim, z głównym ołtarzem skierowanym na wschód. Konsekrowano go w 1266 roku. W latach 1536–1538 ściany prezbiterium i zakrystii pokrył freskami brat Stanisław Samostrzelnik. Polichromie w kaplicy Krzyża Świętego pochodzą z XVIII wieku. W ołtarzu głównym widać poliptyk z 1514 roku ze statuą Matki Bożej z Dzieciątkiem. Boczne ołtarze wykonano w XV wieku, stalle w XVIII wieku, a współczesne witraże w 1947 roku. Sklepienie nawy głównej po pożarze w 1708 roku odbudowano w stylu barokowym. W 1780 roku przebudowano fasadę i kruchtę kościelną. W krypcie, przy wejściu do kaplicy Cudownego Pana Jezusa, pochowani są dobrodzieje klasztoru, zakonnicy i opaci. W kaplicy znajduje się gotycki, słynący z łask krucyfiks Pana Jezusa Mogilskiego, czczony od XIV wieku. O długiej tradycji jego kultu świadczy widoczna na ścianach ogromna ilość darów wotywnych oraz bruzdy wyżłobione w posadzce przez podchodzących na kolanach pielgrzymów. Wierni przybywają do Sanktuarium w Opactwie Cystersów także ze względu na relikwie Krzyża Świętego.

W opactwie koniecznie trzeba zwiedzić: bazylikę, kaplicę Pana Jezusa Mogilskiego, krużganki klasztorne, kapitularz, dawnego kalefaktorium, fraternię, kaplicę opacką oraz klasztorne ogrody i dawny kościół świętego Bartłomieja Apostoła.

Dwa lata temu otwarto tam Muzeum Duchowości i Kultury Cystersów. Mieści się ono będzie w skrzydle południowym klasztoru, w domu opata i w dawnym przeoracie, w których zakończono prace budowlane i konserwatorskie.

- W salach, w których dziś są eksponowane zbiory wcześniej były salki katechetyczne, punkt charytatywny, magazyn sklepiku klasztornego, a po wojnie w kaplicy akademickiej składano ziemniaki i jabłka na zimę. Muzeum ma za zadanie pokazać całą historię cystersów na tle opactwa mogilskiego - od wspomnienia życia św. Bernarda i pierwszych pustelników, przez piętnastowieczny brewiarz, który przepisywany był przez tutejszych mnichów, po najnowsze odkrycia na terenie klasztoru - mówi o. Mateusz Kawa.

W salach muzealnych pokazana jest nie tylko historia zakonu Cystersów na świecie, ale przede wszystkim w kraju zwłaszcza w Mogile. Zakon w przyszłym roku obchodzić będzie 800 lat osiedlenia przez Iwo Odrowąża. Z niebywale bogatej cysterskiej biblioteki oraz archiwum zaprezentowane zostały gromadzone przez wieki księgi, rękopisy, starodruki. Obok sztuki złotniczej pokazano szaty liturgiczne z końca XVII wieku, które według tradycji klasztornej są darem króla Jana III Sobieskiego.

Eksponaty, jakie znajdziemy w nowym muzeum, to m.in. dokumenty klasztorne sprzed około 800 lat, starodruki, inkunabuły, „Agenda” opatów mogilskich, iluminowana w 1531 r. przez Stanisława Samostrzelnika, oryginalne kafle renesansowe z przedstawieniami Zygmunta Augusta i Katarzyny Habsburżanki, szaty i naczynia liturgiczne czy obrazy. Najstarszym pokazywanym eksponatem jest skrzynia drewniana, okuwana, z początku XIII wieku.

Bolt nagra pasażerów