„Tato miał różne talenty. Potrafił rysować, malować, fotografować; świetnie pływał i celnie strzelał; pisał bardzo ładnym i czytelnym pismem, którego w listach nie nadużywał - były krótkie i treściwe” - wspomina po latach swojego ojca syn Jerzy Krzewicki.
Pan Julian znał też dobrze historię i zadziwiał swoich bliskich zapamiętanymi licznymi dziennymi datami historycznymi.
„Oprawiał swoje ulubione książki; wiele ich utracił w czasie wojennej zawieruchy. Czasami na dobranoc opowiadał nam bajki, które sam na poczekaniu wymyślał” - pisze dalej Jerzy.
Natomiast gorliczanie zapamiętali Juliana Krzewickiego przede wszystkim jako nieugiętego żołnierza, wiernego dewizie ,,Bóg, Honor i Ojczyzna”.
Wrześniowy bohater
Julian Krzewicki, absolwent Szkoły Podchorążych Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej i oficer 20. Pułku Piechoty Ziemi Krakowskiej, gorliczaninem został z wyboru. Stało się to w chwili, gdy 5 sierpnia 1939 r. w Gorlicach ożenił się z Barbarą Stromke.
„Do Krakowa przyjechaliśmy z żoną na drugi dzień po ślubie, gdyż skończył mi się urlop. Musiałem objąć kompanię, która była zakwaterowana w Rząsce” - czytamy w pamiętnikach Krzewickiego.
I tyle było ich miesiąca miodowego. Wybuch wojny w 1939 roku zastał go w okolicach Pszczyny, gdzie dowodził kompanią przeciwpancerną 20. p.p. Tam walki w bitwie granicznej należały do najcięższych, jakie prowadziło Wojsko Polskie w całej kampanii wrześniowej. Świadczą o tym też zapiski we wspomnieniach Juliana: „Nasze armaty 75 mm otworzyły do czołgów ogień. Trzy z siedmiu czołgów zostały trafione. Pozostałe jechały dalej. Z jednej z palących się maszyn wyciągnięto dowódcę z oderwanymi nogami. Po chwili czołg spłonął z resztką załogi, jak drzewo do podpałki. Obsługa mojej armaty strzelała bardzo niecelnie, byli ranni, więc zacząłem strzelać sam z zupełnie otwartego stanowiska. Trafiłem następne cztery czołgi. Gdy zmieniałem stanowisko armaty, pomagał mi młody podchorąży. Nagle został trafiony i padł nieżywy. Ściągnąłem wszystkich rannych do dołu po wybuchu pocisku. Zabezpieczyłem ich przed dalszymi trafieniami i powróciłem do armaty. […] Zdołałem zniszczyć 9 niemieckich czołgów. Jechały na nas dwa ocalałe. Podoficer miał jeszcze trochę nabojów do karabinu przeciwpancernego, udało mu się czołgi uszkodzić i zatrzymać. Nie było już zagrożenia ze strony czołgów i Niemcy nie doszli do naszych pozycji. Jednak artyleria niemiecka rozpoczęła huraganowy ogień. Nie mieliśmy już ani jednego naboju. Byliśmy całkowicie bezbronni”.
Do niewoli dostał się pod Horyńcem-Zdrojem. Był w niej krótko, bo uciekł podczas transportu.
Konspiracja w Gorlicach
Na początku 1940 r. Julian Krzewicki przybył do Gorlic i zamieszkał z żoną w domu teściów przy ul. Dworskiej (obecnie ul. Wróblewskiego), podejmując pracę w Biurze Aprowizacyjnym Zarządu Miasta Gorlic. W tym czasie Magistrat był główną bazą działalności Związku Walki Zbrojnej w Gorlicach. Jak sam wspominał: „Zarząd Miejski i Miejskie Biuro Aprowizacyjne było w tym czasie azylem dla wszystkich pragnących się melinować i korzystać ze względnego bezpieczeństwa. Zatrudnieni tam byli dawni urzędnicy państwowi, profesorowie, oficerowie i inni, a najwięcej młodzieży, której zatrudnienie broniło przed wywiezieniem na roboty do Niemiec. Biura te roiły się od członków ZWZ, którymi obsadzano wszystkie dostępne dla Polaków stanowiska”.
Nic więc dziwnego, że pracując w takim środowisku, będąc oficerem Wojska Polskiego, szybko został wciągnięty w wir pracy konspiracyjnej. Zaprzysiężony przez twórcę Tajnej Organizacji Wojskowej kpt. rezerwy Juliana Jamrowicza przyjął pseudonim „Kruk”.
Tylko świnie siedzą w kinie
W 1941 r., po katastrofie, jaką było aresztowanie przez Niemców około 30 członków gorlickiego podziemia, kpt. Juliana Krzewickiego mianowano komendantem Obwodu Gorlice, z zadaniem odtworzeniem siatki konspiracyjnej. Już we wrześniu 1941 r. podziemny Ruch Oporu na ziemi gorlickiej zaczął znowu działać. W tym okresie głównym zadaniem naszego podziemia było bronić polskich spraw i pomagać we wszelkich zagrożeniach ze strony okupanta. W realizacji tego trudnego i niebezpiecznego zadania wprost nieocenioną pomoc niósł pozyskany przez podziemie komendant posterunku „granatowej” policji, Jan Fereński ps. „Sęp”. On to, mając informacje o zamiarach aresztowań i terminach obław, przesyłał je na ręce zaprzysiężonych pracowników urzędów gminnych. Informacje te pozwalały zagrożonym osobom na czas zaplanowanej obławy przenieść się w bezpieczne miejsce.
Poza tym z rozkazu kpt. Juliana Krzewickiego prowadzono szeroko zakrojoną akcję przeciwdziałania szalejącej wówczas propagandzie hitlerowskiej, która w 1942 r. ponad miarę gloryfikowała sukcesy armii niemieckiej na froncie wschodnim. Aby podnieść gorliczan na duchu, prowadzono akcję ulotkową i afiszową. Wśród rozlepionych afiszów gorliczanie szczególnie zapamiętali ten przedstawiający świnię idącą z mężczyzną pod pachą w kierunku kina, z napisem: ,,Tylko świnie siedzą w kinie, a Polacy w Oświęcimiu”.
Ponadto gorlickie podziemie działające pod dowództwem kpt. Juliana Krzewickiego wykonywało rozkazy Komendy Głównej AK. Takim przykładem może być realizacja rozkazu kpt. Juliana Krzewickiego wykonania kilkuset butelek zapalających. Miały one służyć obrzucaniu czołgów w walkach ulicznych podczas planowanego wybuchu ogólnopolskiego powstania. Ich produkcja wykonywana była na zapleczu magazynowym restauracji Mariana Mołodeckiego ps. „Kropelka”.
W czasie, kiedy komendantem Obwodu Gorlickiego AK był kpt. Julian Krzewicki, wyjątkowo pożyteczną i cenną dla ruchu oporu rolę odegrała straż pożarna, która była zapleczem transportowym gorlickiego podziemia. Stojąc w bezpośredniej dyspozycji burmistrza Andrzeja Kwaskowskiego, przewoziła najbardziej „trefne” rzeczy na rzecz konspiracji, takie jak skradzione Niemcom beczki z benzyną potrzebną do wyrobu butelek zapalających czy też transportu wielu ton mięsa, które burmistrz przesyłał do krakowskich składnic podziemnego zaopatrzenia.
Akcja „maślana”
Dzięki dużym wysiłkom organizacyjnym Komendy Obwodu Gorlice i odwadze jego dowódcy, organizacja rosła w siłę, podobnie, jak liczba zaangażowanych w walkę z niemieckim okupantem mieszkańców ziemi gorlickiej. Sama tylko placówka „Górka”, obejmująca swym zasięgiem Gorlice oraz podmiejskie wioski i osiedla, liczyła w czerwcu 1943 r. do 212 osób. Ośmielony tą ilością żołnierzy dowódca placówki „Mirosław” wydał rozkaz do przeprowadzenia pierwszej akcji o charakterze partyzancko-dywersyjnym. Był nią „skok” na wieziony z Ropy do Gorlic transport masła. Sam „skok” został wykonany wzorowo, natomiast to, co działo się po akcji, odbiegało dalece od zasad konspiracji. Niektórzy jej uczestnicy świętowali sukces akcji „maślanej” w restauracji ujawniając swoją działalność w AK. Na efekty nie trzeba było długo czekać. 22 lipca 1943 r. gestapo uwięziło prawie cały aktyw placówki „Górka”.
Aresztowania te mocno wstrząsnęły Gorlicami. Zagrożony komendant obwodu kpt. Julian Krzywicki ps. „Kruk” musiał opuścić Gorlice, przenosząc się zgodnie z rozkazem na teren Limanowszczyzny, gdzie objął obowiązki Komendanta Obwodu Limanowskiego AK i dowództwo II batalionu Pierwszego Pułku Strzelców Podhalańskich AK pod pseudonimem „Filip”.
Po zakończeniu wojny major Julian Krzewicki ujawnił się, zdał broń i amunicję podległych mu oddziałów i rozpoczął pracę jako urzędnik PZU w Rzeszowie, a następnie w Gorlicach. W 1950 roku został podstępnie aresztowany przez UB. W więzieniu w Gorlicach i Krakowie spędził półtora roku. W 1956 r. otrzymał pełną rehabilitację. Był zawsze człowiekiem skromnym i uczciwym. Rzadko wracał do swojej wojennej przeszłości, uważając ją jedynie za oficerski i patriotyczny obowiązek.
Zmarł 11 sierpnia 1987 r. i został pochowany na gorlickim cmentarzu.
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
