Kraków. Aukcja starych druków i innych cymeliów. Koń jaki jest, każdy widzi, a jeśli nie widzi może sobie o nim poczytać

Krótki wywiad. Akcja Ratunkowa dla Krakowa. Walka o Zakrzówek

Koń jaki jest, każdy widzi. To jedno z najsłynniejszych zdań pochodzących z literatury staropolskiej, najczęściej cytowany fragmencik „Nowych Aten” ks. Benedykta Chmielowskiego, pierwszej polskiej encyklopedii wydawanej w latach 1754-56.

Ostatnio zupełnie przypadkiem ponownie spopularyzowanej dzięki literackiej nagrodzie Nobla dla Olgi Tokarczuk – od opowieści o ks. Chmielowskim i jego dziele rozpoczyna się akcja „Ksiąg Jakubowych”, najsłynniejszej powieści naszej nowej noblistki. Owe „Nowe Ateny”, ba, egzemplarz, który być może miał w rękach sam autor, może teraz kupić sobie każdy podczas najbliższej aukcji starych druków, zorganizowanej przez antykwariat Rara Avis.

A lektura to zaiste fascynująca. Już sam tytuł pełen jest staropolskiego uroku: „Nowe Ateny, Albo Akademia Wszelkiey Scyencyi Pełna, Na rożne Tytuły, jak na Classes Podzielona, Mądrym dla Memoryału, Idiotom dla Nauki, Politykom dla Praktyki, Melancholikom dla rozrywki Erygowana”. A jeszcze bardziej fascynująca jest zawartość tego dzieła, jak na przykład informacje o Astemach, czyli „ludziach bez ust w Indyi Orientalnej… samym odorem żyjących”, czy też syrenach: „We Fryzyi Syrena złowiona, ryba, speciem maiąca Panny, tylko się prząść nauczyła y wiele lat żyła, nic nie gadała”. Cena wywoławcza wynosi zaledwie 7.600 zł, a to z tego powodu, że w zestawie brak części czwartej (z czterech), a trzy dostępne złożone zostały z wydania I i II.

Równie ważna dla polskiej historii jest inna pozycja, autorstwa Bartosza Paprockiego (1540-1614), ojca polskiej heraldyki, autora słynnych „Herbów rycerstwa polskiego” (1584), znanych i współcześnie z wydania reprintowego, a uważanych za jeden z najważniejszych herbarzy polskich obok dzieł Kaspra Niesieckiego i Adama Bonieckiego.

Tym razem na licytację trafiło inne dzieło Paprockiego, wydane w roku 1578, a zatytułowane równie cudnie: „Gniazdo Cnoty Zkąd Herby Rycerstwa sławnego Królestwa Polskiego, Wielkiego Księstwa Litewskiego, Ruskiego, Pruskiego, Mazowieckiego, Zmudzkiego y inszych Państw do tego Krolestwa należących Książąt i Panów początek swoy mają”. Księga zawiera około 180 szlacheckich herbów oraz 3500 wizerunków znakomitych postaci (od Lecha i Czecha po Zygmunta Augusta). Cena wywoławcza tego cymelium wynosi 30 tys. zł.

Podczas każdej aukcji wielkim zainteresowaniem cieszą się wszelkie mickiewicziana, nie zabrakło więc ich i tym razem. Część Czytelników pamięta zapewne ze szkoły, że debiutem późniejszego Wieszcza był wiersz „Zima miejska”, opublikowany w roku 1818 w „Tygodniku Wileńskim”.

Co bardziej wnikliwi miłośnicy literatury wiedzą też, że to właśnie z tego wiersza pochodzi fraza „z chińskich ziół ciągnione treści”, oznaczająca po prostu picie herbaty, a przytaczana w podręcznikach do dziś jako przykład peryfrazy, jednego z poetyckich chwytów stylistycznych, zwanej też omówieniem. Co ciekawe, Mickiewicz za życia nigdzie tego wiersza nie przedrukował. A teraz, by wejść w posiadanie tego cymelium, trzeba będzie zapłacić co najmniej 2400 zł.

Jeszcze ciekawsze są dzieje „Reduty Ordona” – jej pierwsze autoryzowane przez Mickiewicza wydanie drukiem ukazało się w tomie 2. „Poezji” Stefana Garczyńskiego (Paryż 1833), opatrzone notką: „Wiersz ten pisany pod wpływem opowiadań Garczyńskiego, umieszczam między dziełami przyjaciela jako wspólną nasza własność. Poświęciłem go ostatniemu wodzowi polskiemu, który o sprawie naszej nie rozpaczał i do końca chciał walczyć”. Wcześniej „Reduta” ukazywała się drukiem w tajnych wydawnictwach bez wiedzy autora, krążyła także w odpisach. Cena wywoławcza wynosi 3200 zł.

Licytacja rozpocznie się 15 lutego br. o godzinie 11 w krakowskim Centrum Kultury Żydowskiej.