Mamo, ja się boję szkoły

Ekozakręceni są wśród nas

Już za kilka dni świeżo upieczeni pierwszoklasiści usłyszą szkolny dzwonek. Wiele dzieci nie może się już doczekać tej chwili, ale niemało jest zapewne i takich, które nie chcą nawet myśleć o pójściu do szkoły. Jak je przekonać, że szkoła nie jest wcale taka straszna, jak im się wydaje?
Żeby myśleć o przekonywaniu, najpierw musimy się zastanowić nad przyczyną tego lęku. A przyczyna może być niejedna, może ich być wiele. Na przykład lęk rodziców. Bywa tak, że to my boimy się na zapas, że nasz maluch sobie nie poradzi. I choć może wydawać się nam, że tego lęku w żaden sposób nie uzewnętrzniamy, dziecko go jednak wyczuwa.

A skoro wyczuwa, że rodzic się boi, to dla niego znak, że coś musi być na rzeczy...
Rodzic to wzór, to dorosły. Jeśli ktoś taki się boi, to jak dziecko ma się nie bać? Druga sprawa - to znowu rodzice, a jeśli nawet nie sama mama czy tata, to babcia, wujek, ciocia, starszy kuzyn, którzy... straszą malucha. Często robią to zupełnie nieświadomie. Ale zdania, rzucone nawet żartem, typu "No, teraz to się zacznie", "Teraz to już koniec zabaw, będzie się trzeba wziąć do roboty, przysiąść nad książką" i tak dalej, mogą wywołać u dziecka lęk. Bo - i tu przechodzimy do trzeciej przyczyny - naturalną zupełnie rzeczą, nie tylko przecież u dzieci, jest lęk przed nieznanym. Dorosły też często denerwuje się, idąc na przykład do nowej pracy. Maluch również ma prawo. Dziecko czasem boi się, bo nie wie, czego ma się spodziewać, co na nie czeka w tej dziwnej szkole, co tam się będzie działo, co ono będzie tam robić. A do tego dochodzi czasem jeszcze jedna ważna sprawa, jaką jest lęk separacyjny. Dla wielu dzieci szkoła oznacza pierwsze rozstanie z mamą, babcią czy nawet opiekunką. Myślą: "Zostanę sam". Taki lęk może dotyczyć nawet dzieci, które chodziły wcześniej do przedszkola, które były już w pewnym stopniu "oswojone" z rozstaniami z mamą.

Ale tym dzieciom chyba jest łatwiej go pokonać.
Na pewno. Mają już utrwalony pewien rytuał. "Wstaję rano, mama czy tata prowadzi mnie gdzieś i tam zostaję bez nich". Jest to już coś znanego, ale bywa, że zmiana miejsca, w którym dziecko ma być pozostawione, powoduje nawrót lęku przed byciem bez mamy.

Co więc możemy zrobić, by wesprzeć dziecko na początku tej nowej drogi życia?
Uwierzyć, że mu się uda, że poradzi sobie. I budować taką wiarę u dziecka. Podkreślać przed nim jego zdolności, możliwości, sprawności. Opowiedzieć trochę, co będzie się w szkole działo. Podbudować trochę, mówiąc: "jesteś już duży", "nie jesteś taki maluch, jak w przedszkolu" i tak dalej. Warto też zabrać dziecko na zakupy. Pozwolić mu wybrać nowe kredki, piórnik, farbki, na przykład z ulubionym bohaterem z bajki. Będzie się cieszyć, że niedługo będzie mogło tego użyć, pokazać kolegom. Warto też pozwolić obejrzeć nowe książki. A przy okazji dziecku, które wcześniej tego nie robiło, pokazać trochę pracy z książką. Może nie z tą szkolną, ale warto posadzić je przy stoliku, jeśli wcześniej rysowało tylko leżąc na dywanie. Dać do rozwiązania jakieś proste zadania z książeczki dostosowanej do wieku i możliwości dziecka. Podszlifować te umiejętności, które będą w szkole przydatne, czyli samodzielne wiązanie butów, ubieranie się, zapinanie guzików. Żeby stres w pierwszych dniach się nie powiększał poprzez sytuacje typu "cała klasa przebrała się już, żeby wyjść na podwórko i czeka aż nasza Zosia skończy".

Czy warto wcześniej pójść z dzieckiem na spacer w okolice szkoły i pokazać budynek?
Na pewno. Jeśli uda się wejść do środka czy nawet do sali, w której się będzie dziecko uczyć, to jeszcze lepiej. W niektórych szkołach jest taka możliwość. Przy wielu powstały też place zabaw. Warto i to pokazać, powiedzieć, że szkoła to wcale nie koniec zabaw, że to nie tylko nauka.

Podstawówka jest często blisko miejsca zamieszkania. Czy szukać dzieci, które trafią do tej samej klasy i spróbować zorganizować im spotkanie?
Na pewno warto popytać sąsiadów, znajomych - czasem w szkołach są wywieszone listy uczniów. Dziecku na pewno będzie raźniej przekroczyć próg szkoły z kimś, kogo już zna. A nawet jeśli nie uda się zorganizować spotkania z kimś z tej samej klasy, to warto i z sąsiedniej czy nawet starszej. Albo po prostu z rówieśnikiem, który też idzie do szkoły. To prawie zawsze pomaga.

A co z dziećmi, które w ogóle boją się swoich rówieśników, a w grupie, zamiast się bawić, trzymają się spódnicy mamy?
Często się boją, bo wcześniej nie miały takich kontaktów, nie wiedzą, czego się spodziewać po innym dziecku, nie mają pojęcia, czego to dziecko od nich może chcieć. Wtedy tym bardziej warto popróbować takich spotkań. Choćby z dziećmi rodziny, sąsiadów. W takim wypadku warto też porozmawiać wcześniej z wychowawczynią i poprosić ją na przykład o zorganizowanie najpierw zabaw czy zajęć w mniejszych grupach. By dziecko najpierw oswoiło się z Jasiem, Stasiem i Zosią. Mniejsze forum zawsze jest mniej straszne niż duże.

A wychowawczyni się nie obrazi za takie sugestie?
Nie powinna. Teraz w szkołach, szczególnie w najmłodszych klasach, panuje właśnie taki trend do prowadzenia zajęć - w małych grupach. To dobra metoda.

A przekupywanie dziecka? Jak pójdziesz do szkoły, kupię ci rower albo zapiszę na balet, jazdę konną czy karate... To może pomóc?
To nie jest właściwa droga. Może doprowadzić do sytuacji, w której kupować będziemy każdy kolejny dzień czy tydzień. Można jednak inaczej - nagrodzić dziecko, jeśli sobie dobrze poradziło. I raczej nagrodzić ulubionymi zajęciami niż rzeczą. Przekupywanie stawia nam na głowie system nagradzania. A to nie jest dobre.

Spotkałam się z sytuacją, gdy dyrektor szkoły na pierwszym zebraniu z rodzicami pierwszoklasistów mówił, że nie wolno stać przy drzwiach stołówki podczas przerwy obiadowej i obserwować, jak dziecko je. A skoro jest zakaz, to pewnie nie bez przyczyny i są rodzice, którzy zechcą to robić. Czy tego typu kontrola jest dobra dla naszej pociechy?
Jeśli mamy w domu niejadka i obawiamy się, że w szkole nie zje obiadu, uczulmy na to wychowawczynię. Jeśli nie ją, to choćby starsze dziecko sąsiadów, brata, siostrę. Jeśli dziecko nie ma doświadczenia w samodzielnym jedzeniu, to jeszcze jest czas, by to nadrobić. Obserwowanie dziecka w szkole to raczej sposób na nasz własny lęk niż malucha. Jeśli pomaga, to nie jest to nic złego. Ale trzeba to zrobić tak, żeby dziecko nie widziało. Stanie pod stołówką na pewno nie jest dobre, bo maluch będzie interesował się mamą, a nie jedzeniem i naprawdę tego obiadu nie zje. No i warto pamiętać, że najlepszą zachętą dla niejadka jest właśnie towarzystwo innych, jedzących z ochotą, dzieci.

Zresztą to chyba trochę obciach dla dziecka. Matka w szkole, przy szybie...
Dla takiego małego dziecka to jeszcze nie obciach. Pierwszak nie zna jeszcze takiego pojęcia. Nie tylko z nazwy. Wizyta matki, nawet zaglądającej przez szyby do stołówki, to żaden wstyd w mniemaniu malucha. Ale to dla niego ważne wydarzenie. Dlatego wszelkiego rodzaju obserwacje, jeśli już nie możemy się bez nich obejść, powinny być dokonywane tak, by dziecko nas nie zobaczyło. Bo wizyta mamy czy taty kojarzy się przede wszystkim z końcem zajęć i udaniem się do domu. Nawet jeśli syn czy córka w szkole zostaje chętnie, to w tej sytuacji, jeśli mama nagle odejdzie i dziecka nie zabierze, może być nagła rozpacz.
Rozmawiała Agata Grzegorczyk

Zobacz zdjęcia ślicznych Małopolanek! Wybierz z nami Miss Lata Małopolski 2011!

Głosuj na najlepsze schronisko Małopolski

Mieszkania Kraków. Zobacz nowy serwis

Codziennie rano najświeższe informacje z Krakowa prosto na Twoją skrzynkę e-mail. Zapisz się do newslettera!