https://gazetakrakowska.pl
reklama
MKTG SR - pasek na kartach artykułów

Niezwykłe groby i bohaterowie na cmentarzu parafialnym w Oświęcimiu. Kryją się za nimi dzieje kilku stuleci. Zdjęcia

Bogusław Kwiecień
Na cmentarzu parafialnym w Oświęcimiu jest ponad 200 zabytkowych pomników i nagrobków
Na cmentarzu parafialnym w Oświęcimiu jest ponad 200 zabytkowych pomników i nagrobków Archiwum Gazety Krakowskiej / Bogusław Kwiecień
Cmentarz oświęcimski bogaty jest w zabytkowe pomniki i nagrobki. Jest ich ponad 200. Najstarszym zachowanym do dzisiaj śladem dawnego pochówku jest obelisk rodu Russockich, który pochodzi z XVIII wieku. Wiele z nich to ślady po dawnych bohaterach walczących w obronie ojczyzny

Kliknij w przycisk "zobacz galerię" i przesuwaj zdjęcia w prawo - naciśnij strzałkę lub przycisk NASTĘPNE

Historia cmentarza w Oświęcimiu sięga XVIII wieku

Założenie oświęcimskiej nekropolii datuje się na przełom 1783 i 1784 roku. Było to związane z zakazem pochówku w obrębie miasta określonym przez tzw. edykt nantejski z 1777 roku. Obawiano się skażenia wody. Dlatego od tej chwili zaczęto cmentarze przenosić poza mury miast. Wcześniej, od średniowiecza, cmentarze w Oświęcimiu budowano przy kościołach.

Obelisk z piaskowca rodziny Russockich, pochodzi z XVIII wieku
Obelisk z piaskowca rodziny Russockich, pochodzi z XVIII wieku Archiwum Gazety Krakowskiej / Bogusław Kwiecień

Cmentarz oświęcimski bogaty jest w zabytki. Jest tutaj ponad 200 zabytkowych nagrobków. Najstarszym zachowanym do dzisiaj śladem dawnego pochówku jest obelisk rodu Russockich, który pochodzi z XVIII wieku. Tuż obok jest grób powstańca styczniowego Jana Kotlarskiego z charakterystycznym żeliwnym krzyżem, a w sąsiedztwie niewielki nagrobek innego uczestnika powstania styczniowego Józefa Korczaka Klajna.

Mogiła powstańca z roku 1863 – Jana Kotlarskiego
Mogiła powstańca z roku 1863 – Jana Kotlarskiego Archiwum Gazety Krakowskiej / Bogusław Kwiecień

Cmentarz jest pełen grobów i pomników, za którymi kryje się historia miasta i jego mieszkańców. Do tych szczególnych miejsc należy mało widoczna, schowana za cmentarną kaplicą niewielka kwatera symbolicznych grobów mieszkańców Oświęcimia, za którymi kryją się bohaterskie historie.

Grobowiec, w którym pochowany jest Aleksander Orłowski, długoletni radny „Królewskiego Miasta Oświęcim”, utalentowany kompozytor. Był wielkim społecznikiem
Grobowiec, w którym pochowany jest Aleksander Orłowski, długoletni radny „Królewskiego Miasta Oświęcim”, utalentowany kompozytor. Był wielkim społecznikiem i patriotą mocno zaangażowanym w sprawy niepodległościowe. Zmarł 2 sierpnia 1932 roku w wieku 69 lat. Codziennie na Rynku rozbrzmiewa jedna z jego kompozycji, która stała się hymnem Oświęcimia Archiwum Gazety Krakowskiej / Bogusław Kwiecień

Tak jak Edmund Wilkosz, przedwojenny komendant Hufca ZHP w Oświęcimiu, w czasie II wojny światowej oficer Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, który zginął w walkach o Monte Cassino. Wśród szeregu tablic pamiątkowych w kwaterze za kaplicą są także poświęcone tym, którzy zginęli z rąk niemieckiego okupanta za pomoc więźniom obozu Auschwitz-Birkenau, jak Edward Bolek i Zofia Bolek.

Kwatera symbolicznych grobów oświęcimian, którzy zginęli w czasie II wojny światowej, zostali pomordowani przez niemieckiego okupanta czy w miejscach
Kwatera symbolicznych grobów oświęcimian, którzy zginęli w czasie II wojny światowej, zostali pomordowani przez niemieckiego okupanta czy w miejscach kaźni na Wschodzie Archiwum Gazety Krakowskiej / Bogusław Kwiecień

Inne przypominają o polskich oficerach zamordowanych przez NKWD w Katyniu 1940 roku, jak por. Konrad Szalkiewicz, por. Kazimierz Kulczyk i ppor. Marcin Drost. Na cmentarzu można odnaleźć także symboliczne miejsca pochówku przedwojennych policjantów zamordowanych w 1940 w innej sowieckiej kaźni - Miednoje.

Kwatera poświęcona polskim żołnierzom poległym w wojnach 1914 - 1918 oraz 1939 - 1945
Kwatera poświęcona polskim żołnierzom poległym w wojnach 1914 - 1918 oraz 1939 - 1945 Archiwum Gazety Krakowskiej / Bogusław Kwiecień

O historii II wojny światowej przypominają także obeliski i pomniki żołnierzy polskich, w tym 11, którzy zginęli na początku kampanii wrześniowej w walkach w okolicach Oświęcimia.

W ścianę kaplicy na cmentarzu parafialnym wmurowany jest pomnik poświęcony osobom dwóch wybitnych duchownych. Pierwszy to Jan Skarbek, proboszcz najstarszej
W ścianę kaplicy na cmentarzu parafialnym wmurowany jest pomnik poświęcony osobom dwóch wybitnych duchownych. Pierwszy to Jan Skarbek, proboszcz najstarszej oświęcimskiej parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w latach 1926 - 1951. Był nie tylko kapłanem, ale także mocno zaangażowanym w sprawy miasta społecznikiem. W 1934 roku Rada Miasta nadała mu tytuł Honorowego Obywatela Oświęcimia.
Drugi kapłan to ksiądz ppłk Józef Joniec Walczył w I wojnie światowej jako legionista, a potem II wojnie jako kapelan III Dywizji Strzelców Karpackich. Pod Tobrukiem i Monte Cassino podtrzymywał żołnierzy na duchu i sam wynosił ciężko rannych z pierwszej linii walk. W 1951 roku trafił do Oświęcimia, gdzie objął obowiązki proboszcza i dziekana. W krótkim czasie wyremontował zniszczony kościół. Cały czas był szykanowany przez UB. Zmarł 21 grudnia 1956 roku, a na jego pogrzeb przybyły tysiące wiernych. Archiwum Gazety Krakowskiej / Bogusław Kwiecień

Na murze kaplicy uwagę z kolei przyciąga tablica poświęcona księdzu ppłk. Józefowi Jońcowi, który jako kapelan III Dywizji Strzelców Karpackich wspierał żołnierzy w walkach o Monte Cassino, wynosił rannych z pierwszej linii walk i w końcu sam także został trafiony. Po wojnie został proboszczem w Oświęcimiu. Cały czas był szykanowany przez Urząd Bezpieczeństwa

Kwatera Zgromadzenia Sióstr Serafitek, a wśród nich Leopoldyny Eligii Staweckiej, przed wstąpieniem do zakonu porucznika Legionów Polskich, dowódcy oddziałów
Kwatera Zgromadzenia Sióstr Serafitek, a wśród nich Leopoldyny Eligii Staweckiej, przed wstąpieniem do zakonu porucznika Legionów Polskich, dowódcy oddziałów Ochotniczej Legii Kobiet, walczącej o odzyskanie niepodległości w czasie I wojny światowej, a potem w jej obronie w latach 1919 – 1920 Archiwum Gazety Krakowskiej / Bogusław Kwiecień

Niezwykła historia związana jest również z postacią siostry serafitki Leopoldyny Eligii Staweckiej, także pochowanej na oświęcimskiej nekropolii. Potem w latach 1919 - 1920 stanęła do jej obrony przed agresją Rosji sowieckiej. Dosłużyła się stopnia porucznika Wojska Polskiego i była odznaczona Krzyżem Walecznych. Uczestnicy ogólnopolskiego konkursu „100 bohaterów na 100 lat niepodległości” umieścili Olgę Stawecką wśród najwybitniejszych postaci walk o niepodległość Polski. W końcu jednak zrzuciła mundur i założyła habit serafitki.

Zabytkowy grobowiec rodziny Radwańskich, w tym m.in. burmistrza Oświęcimia z XIX wieku
Zabytkowy grobowiec rodziny Radwańskich, w tym m.in. burmistrza Oświęcimia z XIX wieku Archiwum Gazety Krakowskiej / Bogusław Kwiecień

Spotkać można także groby uczestników powstań śląskich i patriotów zaangażowanych w działania na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości jak Aleksander Orłowski, na co dzień urzędnik pocztowy i muzyk, a także m.in. działacz plebiscytowy w okresie powstań śląskich.

Jeden z czterech grobowców rodzinnych zaliczanych do zabytków architektury cmentarnej, tj. neoromański grobowiec rodziny Stankiewiczów
Jeden z czterech grobowców rodzinnych zaliczanych do zabytków architektury cmentarnej, tj. neoromański grobowiec rodziny Stankiewiczów Archiwum Gazety Krakowskiej / Bogusław Kwiecień
Na cmentarzu oświęcimskim jest sporo nagrobków upamiętniających polskich żołnierzy z okresu różnych wojen. Na jednym z nim znajduje się tabliczka z napisem:
Na cmentarzu oświęcimskim jest sporo nagrobków upamiętniających polskich żołnierzy z okresu różnych wojen. Na jednym z nim znajduje się tabliczka z napisem: Józef Szymeczko, Chorąży 56 PP, Żył 24 lata Archiwum Gazety Krakowskiej / Bogusław Kwiecień

Więcej zdjęć:

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Okiem Kielara odc. 14

Polecane oferty
* Najniższa cena z ostatnich 30 dniMateriały promocyjne partnera
Wróć na gazetakrakowska.pl Gazeta Krakowska