Decyzja resortu kultury pojawiła się pod koniec stycznia 2025 roku. Nie jest to postępowanie „z urzędu”, ale na wniosek prywatnej firmy, do której należy nieruchomość, na terenie której stoi drewniany budynek. Rozpoczęte postępowanie dotyczy tzw. wpisu obszarowego, którego zadaniem jest ochrona całego układu urbanistycznego. W tym przypadku chodzi o „historyczny zespół budowlany zabudowy letniskowo-wypoczynkowej w Zakopanem na obszarze ograniczonym ul. Witkiewicza, Jagiellońską, Kościuszki do granicy z Górną Równią Krupową wraz z dz. ew. nr 309/12”.
- Ten wpis jest obecnie obowiązujący i prawomocny. Procedura została wszczęta, choć szczerze nie wyobrażam sobie, by ta ochrona została zdjęta z tego obszaru – mówi Cezary Michno, miejskie konserwator zabytków w Zakopanem.
Paweł Dziuban, kierownik nowotarskiej delegatury Małopolskiego Urzędu Ochrony Zabytków wyjaśnia, że wszczęcie procedury nie przesądza, że wpis zostanie usunięty. – To jest dopiero etap zbierania dowodów, informacji, które albo podtrzymają wniosek prywatnej firmy, albo spowodują jego odrzucenie – mówi Paweł Dziuban.
Zaznacza on, że procedura ta może dotyczyć wykreślenia z wpisu obszarowego tylko jednej nieruchomości. Jednak nie ma innej procedury, by to osiągnąć niż wszczęcie postępowania uchylającego wpis. - Jeśli urzędnicy ministerstwa uznają, że inwestor ma rację, może dojść do częściowego uchylenia wpisu. Za wcześniej jednak, by o tym teraz mówić – dodaje.
Co ciekawe, ten sam inwestor już drugi raz próbuje uchylić obszarowy wpis do rejestru zabytków. Wcześniej mu się to udało w 2020 roku. Wówczas Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego uznał, że nie dochowane zostały m.in. procedury przygotowywania wpisu. W efekcie sprawa została cofnięta do ponownego rozpatrzenia, by w 2021 roku pojawiła się nowa decyzja – obecnie obowiązująca.
- Do czasu rozpatrzenia sprawy ochrona tego obszaru aktualnym wpisem do rejestru jest cały czas obowiązująca – mówi Paweł Dziuban.
Wpis obszarowy do rejestru zabytków oznacza, że ochronie prawnej podlegają wszystkie znajdujące się na tym obszarze obiekty. Wpisany jest obszar ze względu na swoje zabytkowe cechy. W decyzji o wpisie układu nie wymienia się poszczególnych obiektów, lecz granice tego układu. Na terenie Zakopanego wpisy obszarowe miały przede wszystkim powstrzymać zapędy deweloperów – by budować nowoczesne i dużych gabarytów budynki w dzielnicach, w których dominuje niska zabudowa.
