Odkryj Beskid Wyspowy. 14 lipca z Lubomira w świat gwiazd, komet i konstelacji

Marek Długopolski

12 lipca 2019, 18:32

Zobacz galerię (5 zdjęć)

Niebo nie jest tutaj „zaśmiecone”. Stąd można zajrzeć w kosmos, obserwując komety i gwiazdy, mgławice, Słońce i Wenus. Z ziemi biją źródła Smarkawki, Lipnika i Niedźwiadka, a ścieżki oplatające zieloną piramidę mają niepowtarzalny czar. Lubomir, bo o nim mowa, to idealny cel na niespieszny niedzielny spacer.

- To góra wyniosła i piękna. Jest naszą perełką - mówi Bogumił Pawlak, wójt gminy Wiśniowa, a jednocześnie gospodarz kolejnej wakacyjnej wyprawy z cyklu „Odkryj Beskid Wyspowy”. I przypomina, że na szczycie znajduje się jedyne w Polsce obserwatorium, w którym można zwiedzać kopułę. To również pierwsza wyprawa odkrywców na ten niezwykły szczyt.

Na ścieżce tajemnic

Wyruszymy tym razem z Wiśniowej. Wyprawa odbędzie się bez względu na pogodę. Udział w niej jest bezpłatny i nie wymaga rejestracji. Wystarczy w niedzielę przyjść lub przyjechać na miejsce zbiórki. To zaś znajduje się przed kościołem parafialnym. Piechurzy na trasę wyjdą o godz. 8.

- Szlak jest bardzo fajny i przyjemny - zapewniają organizatorzy. Niespieszny spacer ścieżką oznaczoną kolorem zielonym - przez Kobielnik - nie będzie więc zbyt męczący. Choć pewnie parę kropel potu wyciśnie z piechurów. Gdy wszyscy staną na Lubomirze to będzie oznaczało, że wspięli się na wysokość 904 m n.p.m.

Na górze zostanie odprawiona polowa msza św. Koncertowo zaprezentuje się na niej Orkiestra Dęta z Węglówki, a piękne miejscowe zwyczaje przypomną „Mali Węglowianie”. Odkrywcy ze swego grona tradycyjnie wyłonią najmilszego, najmłodszego i najstarszego piechura. Nagrodzeni zostaną również turyści, którzy pokonali najdłuższą drogę z Polski i zagranicy, a także ci, którzy tajemnice „wysp” odkrywają rodzinnie. Będą też konkursy wiedzy o Beskidzie Wyspowym i gminie Wiśniowa, oczywiście z nagrodami.

Na utrudzonych piechurów czekać będzie również wyśmienita grochówka, a także poczęstunek przygotowany przez Koła Gospodyń Wiejskich z Kobielnika i Węglówki. Zejście szlakiem czerwonym - wędrować będziemy przez przełęcz Jaworzyce, później Wierzbanowską Górę, do stacji PKP pod Śnieżnicą w Kasinie Wielkiej. Tu ma czekać bus, który przewiezie wędrowców do Wiśniowej.

Nie tylko plamy na słońcu

Lubomir z lotu ptaka przypomina potężny zielony kopiec z niewielką polaną pod szczytem. Budynek, który na niej wyrósł, z daleka wyglądający jak średniowieczna warownia, to Obserwatorium Astronomiczne im. Tadeusza Banachiewicza.

Skąd się tu wzięło, kto je wybudował? Na początku XX wieku szefowie Obserwatorium Krakowskiego, mającego siedzibę przy ul. Kopernika, zaczęli poszukiwać miejsca, w którym mogliby swobodnie i bez przeszkód obserwować niebo. Atmosfera w gwałtownie rozwijającym się mieście stawała się dla nich nieznośna - nie tylko z powodu zanieczyszczenia pyłami, ale także światłem.

Pomysłodawcą utworzenia pierwszej zamiejskiej stacji obserwacyjnej był prof. Banachiewicz - przypominają gospodarze Obserwatorium Astronomicznego na Lubomirze. Naukowcy byli wybredni - szukali takiego miejsca, które będzie stosunkowo blisko Krakowa, ale na tyle daleko, że w obserwacji nie będą przeszkadzały jego światła, nie będzie też zanieczyszczeń przemysłowych. Po długich poszukiwaniach wybór padł na Łysinę.

Był tylko jeden problem. Góra znajdowała się wtedy w rękach księcia Kazimierza Lubomirskiego. Siła argumentów prof. Banachiewicza musiała być jednak spora, skoro arystokrata na rzecz nowej placówki naukowej przekazał nie tylko 10 hektarów lasu, ale dorzucił jeszcze drewniany domek myśliwski. Stacja zaczęła działać w 1922 r. Z obecnego punktu widzenia, nie wyglądała imponująco - drewniany domek, niewielki pawilon obserwacyjny, mała platforma, tzw. glorietka, budka meteorologiczna. Nie było prądu, z wyjątkiem tego, który czerpano z akumulatorów.

W ten sposób Łysina zyskała nie tylko nowe życie, ale także nowe imię… Na cześć hojnego mecenasa - w 1932 r. - została Lubomirem. By tradycyjna nazwa nie zaginęła, pięknie brzmiącą Łysinę „przeniesiono” na nieodległy, nieco niższy szczyt.

Polskie komety

Choć stacja była skromnie wyposażona, to jednak - jak przypominają gospodarze Obserwatorium Astronomicznego - dokonano tutaj „20 891 wizualnych ocen jasności gwiazd zaćmieniowych metodą Argelandera”.

Nie można też zapomnieć, że to na Lubomirze odkryto dwie polskie komety. Pierwszą wykrył w gwiazdozbiorze Pegaza Lucjan Orkisz, a stało się to3 kwietnia 1925 r. (oznaczona została jego nazwiskiem i jest to pierwsza kometa odkryta przez Polaka). Kolejną kometę przypisano Władysławowi Lisowi. Mieszkaniec Węglówki, pomocnik astronomów na Lubomirze, zobaczył swoją kometę gołym okiem - w gwiazdozbiorze Małego Lwa - 17 lipca 1936 r. (zwie się ją teraz Kaho-Kozik-Lis).

- Obydwie komety znalazły się w herbie Wiśniowej - przypomina wójt Bogumił Pawlak.

- Skoro będziemy przy Obserwatorium Astronomicznym, nie może zabraknąć obserwacji rozbłysków słońca przez specjalny teleskop oraz zwiedzania samego obserwatorium - przypomina Łukasz Janik z Urzędu Gminy w Wiśniowej.

Jak potoczyły się dalej losy Obserwatorium? Kiedy powstał nowy budynek? Co się w nim jeszcze obserwuje? Czy można go zwiedzać? Czy Lubomir rzeczywiście znajduje się w Beskidzie Wyspowym? Tego wszystkiego dowiedzą się ci, którzy w niedzielny poranek wyruszą z Wiśniowej.

- Zapraszam na Lubomira. Wart jest tego - mówi Bogumił Pawlak, wójt gminy Wiśniowa.

***

Warto wspomnieć, że w niedzielę w Tenczynie odbędzie się XI już Biesiada Orkiestr Dętych i Zespołów Regionalnych, impreza w ramach Festiwalu Kultury Beskidu Wyspowego „Beskidzkie Rytmy i Smaki”.