Separacja. Razem, ale jednak osobno. Czym różni się od rozwodu? Radca prawny Wojciech Stypułkowski wyjaśnia

Kryzys małżeński stawia parę przed trudną decyzją – rozwieść się, czy może jeszcze poczekać i ratować związek? Czasami małżonków faktycznie nie łączą już żadne więzi (potocznie mówi się, że „małżeństwo nie istnieje”), a mimo to małżonkowie nie chcą się rozwodzić (np. ze względów religijnych), lecz chcieliby mieć uregulowaną sytuację prawną. Pozwala na to separacja.

Separacja i rozwód – choć bardzo podobne – to jednak dwie niezależne i różniące się od siebie instytucje prawne.

Podstawową różnicą jest to, iż po orzeczeniu separacji małżonkowie stają się małżonkami w separacji (nadal formalnie są małżonkami), a po rozwodzie następuje definitywne rozwiązanie małżeństwa (utrata statusu małżonka). Oznacza to, że w przypadku separacji, związek małżeński trwa nadal i zostaje tylko „zawieszony”.

W konsekwencji powyższego, po rozwodzie można zawrzeć nowy związek małżeński, a w czasie separacji żaden z małżonków nie ma takiej możliwości. Brak tej możliwości w czasie separacji wynika z tego, że strony nadal pozostają w związku małżeńskim i na zgodny wniosku obu stron sąd może orzec o zniesieniu separacji – następuje wówczas powrót do stanu sprzed orzeczenia separacji.

W przypadku rozwodu, w ciągu trzech miesięcy od uprawomocnienia się wyroku, małżonek, który w wyniku małżeństwa zmienił swoje nazwisko, może wrócić do nazwiska noszonego przed małżeństwem. Nie ma natomiast takiej możliwości w przypadku orzeczenia separacji. Ważne jest również, iż małżonkowie po orzeczeniu separacji, jeżeli wymagają tego względy słuszności, obowiązani są do wzajemnej pomocy, tak jak w małżeństwie. Obowiązek ten nie istnieje po rozwodzie. Należy go odróżnić jednak od obowiązku alimentacyjnego (tzn. obowiązku dostarczania środków utrzymania). Po rozwodzie obowiązek alimentacyjny wygasa po zawarciu przez małżonka uprawnionego nowego małżeństwa, a gdy małżonek płacący alimenty nie był uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia małżeńskiego, po upływie 5 lat od orzeczenia rozwodu. W przypadku separacji, obowiązek alimentacyjny z wymienionych powyżej przyczyn nie wygasa (ma charakter „bezterminowy”).

Jeżeli chodzi o najważniejsze podobieństwa, to zarówno rozwód i separacja powoduje ustanie między małżonkami wspólności majątkowej, w obu przypadkach małżonkowie nie dziedziczą po sobie spadku w razie śmierci drugiego małżonka i w obu przypadkach sąd w wyroku orzeka o władzy rodzicielskiej nad małoletnimi dziećmi oraz alimentach na rzecz dzieci.