Cud narodzin to cud donoszenia ciąży

- Kobieta podejrzewa, że jest w ciąży, robi test ciążowy. Wynik jest pozytywny. Czy w 100 procentach?

- Wiarygodność testu ciążowego jest bardzo wysoka. W praktyce, jeśli kobieta zrobi test i jest on pozytywny, można przyjąć, że jest w ciąży. Pozytywny test ciążowy i dodatni wynik Beta HCG to jest pierwsze i najwcześniejsze rozpoznanie ciąży. Kiedy pacjentka dzwoni, że chce się zapisać na wizytę, bo podejrzewa ciążę, zalecam jej test ciążowy, który łatwo i niedrogo można kupić w aptece. Po wykonaniu testu, jeśli wynik jest dodatni, powinna zgłosić się do lekarza. W badaniu USG nie od razu widać ciążę, dlatego warto odczekać kilka dni. Podczas pierwszej wizyty - po potwierdzeniu, że pacjentka będzie mamą, ginekolog przekazuje wszystkie podstawowe informacje dotyczące ciąży.

Uczulamy pacjentkę na działanie wszystkich szkodliwych czynników, a w szczególności dotyczy to pierwszego trymestru ciąży, kiedy to u dziecka zachodzą wszystkie procesy organogenezy. Dlatego w tym okresie pacjentka na pewno nie powinna wykonywać zdjęć rtg, a także np. unikać kontaktów z ludźmi chorymi na wszystkie choroby wirusowe, począwszy od grypy, a skończywszy na ospie czy różyczce. Na początku ciąży powinno się także wykonać badanie w kierunku toksoplazmozy.

U kobiety niebędącej w ciąży nie jest ona większym problemem medycznym. Natomiast toksoplazmoza u kobiety ciężarnej może być powodem wielu powikłań, z obumarciem ciąży włącznie. Jeżeli odpowiednio wcześnie wychwycimy taki proces, to potrafimy taką chorobę skutecznie leczyć.

- Jakie jeszcze badania powinna wykonać kobieta w ciąży?

- Oprócz całego pakietu badań laboratoryjnych zalecanych u kobiety ciężarnej bardzo istotne są także badania ultrasonograficzne, które obecnie w bardzo dokładny sposób obrazują nam rozwój płodu. Kobieta w ciąży powinna wykonać co najmniej trzy badania ultrasonograficzne. Pierwsze między 11 a 13, drugie między 18 a 24 i trzecie pomiędzy 28 a 32 tygodniem ciąży.

- Czy jest określona liczba wizyt u ginekologa w czasie ciąży ?

- Uważa się, że przynajmniej raz na miesiąc kobieta powinna się pojawić na wizytę kontrolną u lekarza, oraz zawsze jeśli wystąpią jakiekolwiek niepokojące objawy.

- A co się może dziać w czasie ciąży? Jakie są najczęstsze problemy?

- Na szczęście większość ciąż przebiega bez żadnych powikłań, natomiast objawy, na które kobieta w ciąży musi zawsze być wyczulona, to krwawienie z dróg rodnych, twardnięcie brzucha, czyli wzmożone napięcie mięśnia macicy oraz słabsze ruchy płodu bądź ich brak. Jeżeli wystąpi któryś z tych objawów kobieta zawsze powinna skonsultować się z lekarzem.

- A skąd biorą się poronienia?

- W większości przypadków nie wiemy, dlaczego ciąża ulega poronieniu. Statystycznie najczęstszym powodem poronień są zaburzenia genetyczne powstałe w trakcie zapłodnienia komórki jajowej, bądź w późniejszym okresie rozwoju płodu. Poronienie wówczas traktowane jest jako "biologiczne sito" . Organizm sam chce pozbyć się głęboko patologicznych płodów. Ważne miejsce w przyczynach poronień zajmują także czynniki infekcyjne - zarówno wirusowe, jak i bakteryjne. Powodem poronień mogą być także zaburzenia hormonalne we wczesnym okresie ciąży, ale tak naprawdę nigdy nie jesteśmy w stanie powiedzieć, co było przyczyną poronienia.

- Czy nadmierny wysiłek może wywołać poronienie?

- Jest szereg czynników, które wpływają na prawidłowy rozwój ciąży. Kobieta ciężarna zawsze powinna kierować się zdrowym rozsądkiem. Nadmierny wysiłek fizyczny może być powodem zagrożenia ciąży, szczególnie w przypadkach, kiedy już wcześniej występowały objawy zagrażające poronieniu. Normalny wysiłek fizyczny przy prawidłowo rozwijającej się ciąży na pewno jej nie zaszkodzi. Tak naprawdę - w ciąży, jak i w całym naszym życiu, na końcu jest palec boży. Cud narodzin to cud donoszenia ciąży.

- Czym są badania prenatalne?

- To jest bardzo szerokie określenie - są to wszystkie badania wykonywane u kobiety ciężarnej, które mają określić stan dziecka w jamie macicy i ewentualnie przewidzieć stan dziecka po jego urodzeniu. Generalnie rzecz biorąc, są to dwie grupy badań - badania laboratoryjne i obrazowe. Na badania obrazowe składa się głównie USG, ewentualnie rezonans magnetyczny. Badania laboratoryjne mają określić ryzyko wad genetycznych u dziecka, bądź określić dobrostan płodu i matki przed urodzeniem się dziecka. Możemy te badania sumować - w pierwszym trymestrze wykonujemy pewną grupę badań laboratoryjnych, które łączymy z USG i dzięki temu określamy ryzyko wad rozwojowych w cyfrach, statystycznie.

Jeśli ryzyko wychodzi wysokie, są dwa sposoby dokładnego potwierdzenia bądź wykluczenia takich wad genetycznych jak np. zespołu Downa. Do niedawna w tym celu stosowana była amniopunkcja , czyli pobieranie komórek płodu z jamy owodniowej. Było to badanie inwazyjne, obarczone w jakimś tam stopniu ryzykiem poronienia. Obecnie stosujemy zdecydowanie mniej inwazyjną metodę w celu pozyskania komórek płodu, a mianowicie z krwi matki potrafimy odseparować pojedyncze komórki płodu, które w niewielkich ilościach przedostają się do krwi matki, i z nich wykonać dokładne badanie genetyczne.

- Czy to jest bezpieczne?
- Tak, takie badanie nie niesie z sobą żadnego ryzyka dla płodu. Sprowadza się do pobrania z żyły próbki krwi matki. Nie jest ono tym samym badaniem, które w jakikolwiek sposób zagraża bezpieczeństwu ciąży, a jest równie dokładnym badaniem jak amniopunkcja.

- Pacjentka wie, kiedy urodzi?

- Statystycznie ciąża trwa 40 tygodni od daty ostatniej miesiączki. Termin porodu możemy obliczyć przy pomocy tak zwanej reguły Naegelego. Od daty ostatniej miesiączki odejmujemy 3 miesiące i dodajemy 7 dni przy cyklu 28-dniowym. Jeżeli np. miesiączka była 10 maja to termin porodu jest na 17 lutego. Jest to jednak termin statystyczny. W tym terminie rodzi tylko 4 procent kobiet. 91 procent z nich rodzi 3 tygodnie wcześniej lub 3 tygodnie później, a pozostałe 5 procent rodzi jeszcze poza tymi granicami i to też jest prawidłowy termin porodu. Mówimy tutaj oczywiście o ciążach fizjologicznych.

Czas trwania ciąży i tym samym termin porodu jest u każdej kobiety zmienny. Nie ma jednoznacznych badań, na podstawie których moglibyśmy określić dojrzałość biologiczną płodu do życia. Może się więc zdarzyć, że choć kobieta jest w 41 tygodniu ciąży to nie jest to ciąża przenoszona. Dlatego w okresie okołoporodowym kobieta przynajmniej raz w tygodniu powinna zgłosić się do lekarza, nawet jeżeli nie występują żadne niepokojące symptomy. Jak z tego wynika, statystyczny termin porodu to nie żadna "magiczna data".

- Kobiety czasami chcą, aby poród odbył się poprzez cesarskie cięcie? To jest możliwe?

- W Polsce nie ma możliwości wykonania cięcia cesarskiego bez wskazań medycznych. Z drugiej strony należy jednak pamiętać, że zakres wskazań medycznych dla cięcia cesarskiego jest bardzo szeroki. To mit, że cięcie cesarskie jest prostym i szybkim sposobem ukończenia ciąży. Choć przeważnie jest to zabieg krótko trwający, to jest obarczony - w porównaniu do porodu fizjologicznego- zdecydowanie większym ryzykiem powikłań, np. krwiakami czy infekcjami. A suma bólu i dyskomfortu przy jednym i drugim sposobie narodzin jest pewnie taka sama. Cesarskie cięcie to możliwość wystąpienia dodatkowych powikłań zarówno przy następnej ciąży, jak i przy następnym porodzie.

Co więcej, dzieci urodzone przez cięcie cesarskie wcale nie są zdrowsze, a wręcz przeciwnie. Częściej zdarzają się u nich przypadki cech wcześniaczych, gdyż nigdy nie jesteśmy w stanie precyzyjnie określić czas wykonania takiego zabiegu. Mówimy tutaj oczywiście o przypadkach fizjologicznych, a nie patologicznych, w których o konieczności wykonania cięcia cesarskiego w ogóle nie dyskutujemy. Podsumowując, w fizjologicznych przypadkach rodzimy siłami natury.

- Co kobieta w ciąży powinna, a czego nie powinna robić przez te 9 miesięcy?

- Ciąża to nie choroba. Kobieta powinna więc prowadzić normalny tryb życia. Wszystko, co robi, musi odbywać się zaś w granicach zdrowego rozsądku. Na początku ciąży, jeżeli nie ma powikłań, trzeba się ruszać, ćwiczyć, prowadzić zdrowy tryb życia. Należy także pamiętać o zdrowym i racjonalnym odżywianiu, nie należy się jednak objadać. Nie jest to też czas na odchudzanie się. Nie można przesadzać z węglowodanami, tłuszczami - tak samo jak poza ciążą.

Zakazane są używki - alkohol, papierosy, narkotyki. To jest szalenie istotne! W ciąży nawet minimalna ilość używek może mieć poważne konsekwencje zdrowotne, szczególnie dla płodu. W czasie badania USG jesteśmy w stanie określić np. czy kobieta pali papierosy w ciąży, bo łożysko jest zwapniałe, niewydolne. Ogranicza w ten sposób transport tlenu i substancji odżywczych do organizmu dziecka, dusi je! Podobne zmiany powoduje nawet niewielka ilość alkoholu jak i narkotyków, nie mówiąc już o zaburzeniach, które wystąpią w mniejszym lub większym stopniu po jego urodzeniu. Gdy kobieta prowadzić będzie zdrowy tryb życia, będzie też pozytywnie nastawiona do ciąży, to urodzi zdrowe i szczęśliwe dziecko.