Cudze chwalicie, a gorlickiego nie znacie! Zobacz, jakie atrakcje czekają w tym zakątku Polski

Ziemia gorlicka to kolebka światowego przemysłu naftowego. Od niepamiętnych czasów dolina rzeki Ropy, nad którą położone są Gorlice znana była z obfitych źródeł ropy naftowej zwanej wcześniej olejem skalnym. O jej obecności tutaj świadczą nazwy topograficzne: rzeka Ropa oraz miejscowości: Ropa, Ropica, Ropki. Tradycje polskiego kopalnictwa skalnego i górniczego sięgają czasów średniowiecza. Już w XIV w. znane było kopalnictwo ropy w okolicach Sękowej, Lipinek i Libuszy koło Gorlic. Z Gorlicami związana jest postać Ignacego Łukasiewicza – wynalazcy i konstruktora lampy naftowej, który w latach 1853-1858 mieszkał i pracował w tym mieście. Tutaj też za jego sprawą w 1854 r. u zbiegu obecnych ulic Węgierskiej oraz Kościuszki zapłonęła pierwsza na świecie uliczna lampa naftowa.

W 1883 r. w Gliniku Mariampolskim (późniejszej dzielnicy Gorlic) powstała niewielka, zatrudniająca kilku robotników, destylarnia ropy MARIAMPOL-GORLICE. Rozwój przedsiębiorstwa trwał do listopada 1914 r., kiedy to w wyniku działań wojennych i ciężkiego ostrzału zostało w znacznej części zniszczone. Odbudowa rafinerii rozpoczęła się w 1915 r., a już w 1928 r. rafineria weszła w skład koncernu „Małopolska”, który przetwarzał około 40 proc. ropy zużywanej w Polsce.

Wędrówkę po ziemi gorlickiej warto zacząć od Gorlic i Biecza.
Gorlice mogą poszczycić się układem urbanistycznym zachowanym z czasów lokacji miasta w XIV w. Obszerny, czworoboczny, tarasowato położony rynek o wymiarach ok. 90x95 m posiada wybiegające z narożników malownicze ulice. Przy rynku stoi okazały budynek ratusza miejskiego. To właśnie tutaj mieściła się apteka, w której Ignacy Łukasiewicz w latach 1853-1858 prowadził swoje doświadczenia – przed wejściem do magistratu znajduje się dedykowana Ławeczka Łukasiewicza.

Rynek w Bieczu nazywany jest małym Krakowem – ze względu na bogatą historię i zachowane fragmenty średniowiecznych murów miejskich i zabudowy. Biecz z uwagi na unikatowe walory architektoniczno-urbanistyczne jest perełką wśród miast Polski południowej. Centralnym punktem miasta jest rynek z odrestaurowanym ratuszem. Na wieżę ratuszową prowadzą drewniane schody, którymi można wejść na platformę widokową, z której rozpościera się piękna panorama na dolinę Ropy, Beskid Niski oraz przyległe Pogórza Karpackie. W piwnicy pod wieżą znajduje się loch zwany turmą, do którego wtrącano skazańców. Na jej ścianach do dziś zachowały się różne napisy i kalendarze wyryte przez skazańców. Wyżej znajdowała się cela, gdzie dziś można oglądać kopie średniowiecznych narzędzi tortur.

Region to także unikatowy Szlak I Wojny Światowej, bowiem ziemia gorlicka była areną krwawych działań wojennych, przełomowych i jednych z najważniejszych w czasie I wojny światowej na ziemiach polskich. Tragiczne wydarzenia 1915 r. odcisnęły swoje piętno na losach Gorlic i ich mieszkańców. 2 maja 1915 r. rozpoczęła się wielka ofensywa wojsk państw centralnych przeciwko armii rosyjskiej. Bitwa pod Gorlicami uznana została przez historyków za największą na froncie wschodnim – poległo w niej ponad 20 tys. żołnierzy. Przypominają o tym dramacie liczne, przepiękne w swej architekturze żołnierskie cmentarze.
W granicach miasta Gorlice znajduje się 6 cmentarzy z okresu I Wojny Światowej, gdzie w mogiłach zbiorowych i pojedynczych spoczywa blisko 1600 żołnierzy różnych narodowości i wyznań.

Pośród gorlickich nekropolii szczególne miejsce zajmuje Cmentarz Wojskowy nr 91 usytuowany na Górze Cmentarnej. Na leżące w dole miasto spoglądają stojący „na wiecznej warcie” żołnierze polegli w okresie od listopada 1914 do maja 1915 r. Cmentarz jest miejscem corocznych, międzynarodowych uroczystości rocznicowych Bitwy pod Gorlicami (2 maja).
Wędrując szlakiem Wielkiej Wojny, nie sposób ominąć największego cmentarza Galicji Zachodniej – cmentarza nr 123 w Łużnej na wzgórzu Pustki. Tutaj w 829 mogiłach pojedynczych i 46 grobach zbiorowych spoczywa ok.1200 żołnierzy armii austro-węgierskiej, armii niemieckiej, armii rosyjskiej. Jest to również największa nekropolia żołnierzy węgierskich poza granicami Węgier.

Na uwagę zasługuje Cmentarz wojenny nr 118 położony na szczycie malowniczego wzgórza Mentlówka w Staszkówce. Pola grobowe, ogrodzenia, a także formę nagrobków zaprojektował Anton Müller. Natomiast potężne kamienne słupy - pylony są autorstwa wybitnego niemieckiego rzeźbiarza, Hermanna Kurta Hosaeusa.

Przez ziemię gorlicką wiedzie Szlak Architektury Drewnianej. To unikatowe zabytki, wśród których można wyróżnić świątynie wpisane na listę UNESO:

• Kościół pw. św. Michała Archanioła w Binarowej (zabytek UNESCO). To jeden z najstarszych i najcenniejszych zabytków drewnianego budownictwa sakralnego w Polsce. Świątynia wzniesiona została ok. 1500 roku. W lewym ołtarzu bocznym warto zwrócić uwagę na słynący łaskami obraz Matki Boskiej, będący jakoby darem króla Jana Kazimierza.

• Cerkiew parafialna greckokatolicka św. Paraskewii w Kwiatoniu (obecnie kościół pomocniczy rzymskokatolicki.) Powstała w 2. poł. XVII w. Świątynia jest wręcz klasycznym przykładem łemkowskiej architektury cerkiewnej, a ze względu na swoje proporcje uważana za jedną z najpiękniejszych cerkwi w Polsce. Wystrój wnętrza stanowi polichromia o motywach figuralnych i ornamentalnych z 1811 r. Zachowało się tu kompletne wyposażenie: ikonostas (ściana z ikonami) autorstwa M. Bogdańskiego z 1904 r., w prezbiterium ołtarz główny z XIX w., dwa ołtarze boczne z ikonami Matki Boskiej z Dzieciątkiem oraz Zdjęcia z Krzyża. Obiekt w 2013r. został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Naturalnego UNESCO.
• Kościół filialny św. św. Filipa i Jakuba w Sękowej to jeden z najcenniejszych kościołów drewnianych Małopolski. Wzniesiono go w 1520 r. z ręcznie ciosanych bierwion modrzewiowych. W XVIII w. dostawiono wieżę i rozłożyste soboty. Obecne wyposażenie stanowi m.in. późnorenesansowy ołtarz główny z początku XVII w., zrekonstruowany w latach 1948-49 po dewastacji w 1915 r. Obiekt w 2003 r. został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Naturalnego UNESCO.

• Cerkiew parafialną greckokatolicką Opieki Bogarodzicy w Owczarach zbudowano w 1653 r. Cerkiew wielokrotnie była odnawiana, a ostatni gruntowny remont miał miejsce w latach 80. XX w. Przywrócono wtedy gontowe pokrycie ścian i dachów namiotowych, a całość działań konserwatorskich została wyróżniona międzynarodową nagrodą organizacji Europa Nostra. Obiekt w 2013 r. został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Naturalnego UNESCO.

• Cerkiew parafialna greckokatolicka św. Michała Archanioła w Brunarach Wyżnych (obecnie kościół parafialny rzymskokatolicki NMP Wniebowziętej) datowana jest na 1797 r. Budowla, mimo późniejszych przekształceń, zachowała najważniejsze cechy cerkwi zachodniołemkowskiej. Obiekt w 2013 r. został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Naturalnego UNESCO.

  Ponadto warto zobaczyć inne świątynie na Szlaku Architektury Drewnianej:

• Cerkiew pw. Narodzenia Bogurodzicy w Szymbarku z 1790 roku.

• Kościół pw. św. Michała Archanioła w Szalowej. To jeden z najcenniejszych drewnianych kościołów w Polsce. Został wzniesiony w latach 1736-1756. Do dnia dzisiejszego zachowane zostało w całości oryginalne barokowo-rokokowe wyposażenie świątyni. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej w 2016 r. nadał kościołowi status Pomnika Historii.

• Kaplica Chrystusa w Ciemnicy w Moszczenicy. Wybudowana została ok. 1680 i znajduje się na cmentarzu w Moszczenicy. Wewnątrz kaplicy ściany pokrywa polichromia w stylu baroku ludowego ze scenami Męki Pańskiej.

• Cerkiew Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Łosiu z 1810 roku. Po wysiedleniu Łemków w 1947 r. użytkowana była jako kościół rzymskokatolicki. Po powrocie Łemków w 1956 r. zaczęto ponownie odprawiać w niej msze greckokatolickie, a w latach 90. stała się własnością parafii greckokatolickiej. Jest to typowa cerkiew łemkowska typu północno-zachodniego. Budowla składa się z prezbiterium, nawy i babińca z nadbudowaną wieżą. Wewnątrz cerkwi zachowała się bogata polichromia z 1935 r. wykonana przez Mikołaja Galanka oraz ikonostas z XIX w.

• Kościół św. Michała Archanioła w Ropie. Znajduje się w centrum wsi, wybudowano go w 1761 r. Świątynia wzniesiona została w stylu barokowym ze zwieńczeniami nawiązującymi do łemkowskiej architektury cerkiewnej.

Panoramę ziemi gorlickiej można podziwiać z wielu punktów widokowych oraz coraz liczniejszych wież.

• Wieża widokowa w Dominikowicach to nowa atrakcja turystyczna. Położona jest na górze Łysula (551 m n.p.m.) na skraju Beskidu Niskiego. Oferuje nie tylko spektakularne widoki na Beskid Niski i Pogórze Ciężkowickie, ale także, przy dobrej pogodzie, na majestatyczne Tatry. Dodatkowym atutem jest zjeżdżalnia.

• Gorlicka Golgota. Na wzgórzu Magdalena (429 m n.p.m.) w Ropicy Polskiej zbudowano stacje Drogi Krzyżowej, kaplicę Grobu Pańskiego oraz figurę Chrystusa Zmartwychwstałego na wysokim postumencie. Miejsce stanowi znakomity punkt obserwacyjny, z którego roztacza się wspaniały górski widok na miasto Gorlice i ziemię Gorlicką.
• Wieża widokowa w Moszczenicy. Jest to nowa atrakcja turystyczna gminy Moszczenica i ziemi gorlickiej. Ma wysokość ponad 21 m. Rozpościera się z niej widok na Tatry, Beskid Niski, Pogórze Ciężkowickie, jak również na Bieszczady.

• Wieża widokowa pod Ferdlem. W Beskidzie Niskim, tuż nad uzdrowiskiem Wapienne, wznosi się gentleman Ferdel. Przez długi czas żył w ciszy, niepokojony przez nikogo. Jednakże ustawiona na nim wieża widokowa wywróciła dotychczasowy stan rzeczy do góry nogami. Wszystko dlatego, że zalesiony szczyt zyskał znakomity punkt widokowy. A szlak z Wapiennego na Ferdel jest najkrótszą opcją wdrapania się na szczyt.

Uzdrowisko Wapienne zaprasza do skorzystania z leczniczych źródeł siarczkowych i magnezowych, idealnych dla zdrowia i relaksu. To najmniejsze uzdrowisko w Polsce i leży tuż obok terenów Magurskiego Parku Narodowego.

Z kolei Wysowa-Zdrój to uzdrowisko położone na terenie gminy Uście Gorlickie, w miejscowości znajdują się sanatoria, hotele i ośrodki oferujące noclegi w domkach kempingowych. W Parku Zdrojowym, w bezpośrednim sąsiedztwie ujęć wód mineralnych, znajduje się także Pijalnia Wód.

Park Miejski w Gorlicach. Jest to jeden ze starszych i piękniejszych parków miejskich w Polsce. Zajmuje on powierzchnię 24 ha. Spacer po parku to spotkanie z historią poprzez znajdujące się w nim pomniki: Wojciecha Biechońskiego; Juliusza Słowackiego oraz Kazimierza Pułaskiego. Najczęściej fotografowanym pomnikiem w parku są dwa kamienne przytulające się do siebie misie. Park to miejsce aktywnego wypoczynku – doskonały do jazdy na rolkach, rowerze, spacery i biegi. Na jego terenie znajduje się także tężnia solankowa.

Tereny Ośrodka Sportu i Rekreacji w Gorlicach. Skupienie wszystkich obiektów w bezpośrednim sąsiedztwie, a także bliskość hotelu sprawiają, że gorlicka baza sportowa jest niezwykle atrakcyjna w skali kraju, jak i Europy i doceniana przez kluby sportowe, które organizują w Gorlicach szkółki i turnieje.
W mieście skorzystać można z krytej pływni, nowo wyremontowanego basenu odkrytego, hali sportowej, boiska wielofunkcyjnego, stadionu sportowego z bieżnią, a także obiektu wielofunkcyjnego – latem służącego jako kryte korty tenisowe, a zimą lodowisko, a także skateparku, pumptracka i single tracka.

Wiele atrakcji przyrodniczych znajdują się w okolicy Szymbarku, w masywie górskim zwanym Trzema Kopcami, tworzonym przez Jelenią Górę (684 m n.p.m.), Maślaną Górę (753 m n.p.m.) i Zieloną Górę (690 m n.p.m.) Przez góry biegnie zielony szlak ze Stróż na Magurę Małastowską. Zielonym szlakiem z Gorlic dojdziemy do uzdrowiska Wapienne na Łysulę. Rowerem lub pieszo udajmy się ścieżką prowadzącą doliną Ropy, przez Ropicę Polską do Szymbarku pod kasztel. Celem podróży będzie Przystanek Szymbark w sąsiedztwie którego znajdują się warte odwiedzenia: renesansowy kasztel oraz Skansen Wsi Pogórzańskiej. Ścieżka rowerowa prowadzi też od Gorlice w kierunku Dominikowic i Kobylanki.

„Beskidzkie Morskie Oko” i rezerwat przyrody „Jelenia Góra”. Na stokach Maślanej Góry znajduje się urokliwe jeziorko osuwiskowe – Morskie Oko. Powstało w niszy osuwiskowej największego osuwiska – Szklarki. Osuwisko to utworzyło się w 1784 roku, a odnowione zostało w roku 1913. Wtedy też powstało jeziorko o wymiarach ok. 50 x 20 metrów.
W sąsiedztwie jeziorka na stokach Jeleniej Góry znajduje się rezerwat przyrody chroniący rzadki gatunek paproci – języcznika zwyczajnego, w zespole jaworowym.

Park przyrodniczo-historyczny w Siarach. Jest przyjaznym miejscem dla całych rodzin, tematycznie nawiązuje do I Wojny Światowej, a dokładnie do bitwy pod Gorlicami – stąd w parku znalazły się rzeźby żołnierzy armii austro-węgierskiej, niemieckiej i rosyjskiej oraz wojenne okopy i makieta gminy Sękowa, na której zaznaczono atrakcje oraz 23 cmentarze z okresu I wojny światowej. W drugiej części parku znajduje się strefa przyrodniczo-rekreacyjna z oczkiem wodnym, placem zabaw i urządzeniami doświadczeń. Całość uzupełnia przyrodnicza infrastruktura wypoczynkowa: wieża wspinaczkowa, kopce przyrodnicze, trampoliny, hamaki i molo, a obok znajduje się park linowy.

Minizoo w Zdyni. Położone na sporym, otwartym terenie w Zdyni, prowadzone przez Fundację „Ilios”. Na miejscu można kupić karmę i wchodzić do większości zagród, by karmić i głaskać zwierzęta.

Na aktywny wypoczynek zaprasza Rowerowa Radocyna. To sieć szlaków rowerowych o różnym poziomie trudności, poprowadzonych tak, by w jak największym stopniu omijać ruch samochodowy, wykorzystywać leśne drogi szutrowe prowadzone przez najatrakcyjniejsze zakątki Łemkowszczyzny.

Zalew Klimkówka. Zbiornik zaporowy utworzony na rzece Ropie, jeden z bardziej malowniczych, a przy tym mało znanych sztucznych zbiorników w Karpatach. Jezioro spełnia przede wszystkim funkcje retencyjne i energetyczne, ale także turystyczne, zwłaszcza w sezonie letnim. Nad brzegiem jeziora znajdują się wypożyczalnie sprzętu wodnego, pola namiotowe oraz liczne domki letniskowe. Zalew jest ceniony m.in. przez wędkarzy i amatorów sportów wodnych. Latem Klimkówka zapełnia się rowerkami wodnymi, kajakami, łódkami i żaglówkami. Przyjeżdżają tutaj miłośnicy surfingu, windsurfingu i kitesurfingu.

Będąc w Gorlicach i okolicach warto zajrzeć również do zabytkowych świątyń.

• Bazylika p.w. Narodzenia NMP w Gorlicach. Początki istnienia kościoła sięgają XIV w. Kościół w obecnym kształcie został wybudowany w stylu neorenesansowym w latach 1885-1890. Budowla została zniszczona w czasie I wojny światowej, ale odbudowano ją w latach 1920-31.
• Sanktuarium w Lipinkach. Sanktuarium maryjne z figurą MB Wniebowziętej nazywaną łaskami słynącą figurą Matki Bożej Lipińskiej.

• Sanktuarium w Kobylance. Parafia Kobylanka słynie z odpustów, pielgrzymek i cudownego obrazu Pana Jezusa Ukrzyżowanego, który w roku 1728 uznany został za cudowny.
• Kolegiata Bożego Ciała w Bieczu. Piękna, okazała budowla z cegły – czołowy zabytek późnogotyckiej architektury w Małopolsce.
• Kościół Franciszkanów z XVII w Bieczu. Należy do pierwszych klasztorów reformackich powstałych na ziemiach polskich. W podziemiach kościoła został pochowany poeta Wacław Potocki. W klasztorze znajduje się biblioteka z cennym księgozbiorem, której początki sięgają 1624 roku. Na szczególną uwagę zasługują inkunabuły (księgi pochodzące z XV wieku).
• Kościół im. Św. Marcina Biskupa w Łużnej. Zabytkowy kościół powstawał w latach 1865-1872 na miejscu wcześniej istniejącej drewnianej świątyni.

• Kościół p.w. św. Wojciecha w Staszkówce. Zbudowany w latach 1928-1930 z kopią słynnego obrazu Matki Bożej Staszkowskiej w głównym ołtarzu (oryginalny obraz spłonął wraz z kościołem podczas I wojny światowej). Obok tego kościoła znajduje się kamienna figura św. Wojciecha, a przy niej studzienka z cudowną wodą leczącą - według miejscowych podań - wiele chorób.
• Kościół Neogotycki św. Józefa Oblubieńca NMP w Sękowej. Arcydzieło architektury XIX wieku. Imponujące wieże, mistyczne witraże, finezyjne zdobienia.
• Sanktuarium na św. Górze Jawor. Miejsce ważne dla wyznawców religii greckokatolickiej i prawosławnej.
• Kościół parafialny p.w. Wszystkich św. w Bobowej z II połowy XIV w. Najcenniejszym malowidłem jest obraz Jacka Malczewskiego.
• Kościół filialny p.w. św. Zofii w Bobowej. Świątynia datowana na połowę XV wieku. W ołtarzu znajduje się obraz św. Zofii w otoczeniu trzech córek w ołtarzu głównym, namalowany na desce temperą.

• Synagoga w Bobowej. Jest jednym z najcenniejszych zabytków żydowskiej architektury sakralnej w Polsce. Obiekt zlokalizowany jest niedaleko rynku. Działa w niej warsztat koronkarski i muzeum z wystawą judaików. Jest też udostępniana do zwiedzania. Dziś do Bobowej pielgrzymują Chasydzi z całego świata, a synagoga służy za miejsce kultu.

Dla amatorów jazdy konnej ziemia gorlicka ma do zaoferowania całoroczne atrakcje. W Regietowie znajduje się największa w Europie hodowla koni huculskich – Stadnina Koni Huculskich „Gładyszów”, a w całym regionie jest kilka prywatnych, mniejszych stadnin. Razem stanowią one bazę dla turystyki konnej, oferując jazdę konną, przejazdy bryczkami, kuligi, czy organizując imprezy związane z koniarstwem. Na szczególna uwagę zasługują doroczne Dni Huculskie, czy prywatne Muzeum Jazdy Konnej w ośrodku Stara Cegielnia w Gładyszowie.

Muzeum Ziemi Bieckiej. To najstarsze muzeum na terenie Polski południowo-wschodniej, gromadzące wspaniałą kolekcję dzieł i pomników historii. Posiada kilka oddziałów, rozproszonych w terenie. Zwiedzanie warto rozpocząć od Muzeum Kromerówka, mieszczącego się w renesansowej kamienicy mieszczańskiej z 1519 roku. Zgromadzono tam przedmioty związane z historią regionu i miasta, prezentujące bogactwo kultury bieczan, w tym ekspozycje biograficzne poświęcone Marcinowi Kromerowi i Wacławowi Potockiemu. Będąc w Bieczu warto zajrzeć także do „Domu z Basztą” gdzie mieści się Muzeum Aptekarstwa. To tu w 1557 roku założono pierwszą w regionie aptekę Marcina Bariana-Rokickiego. Ekspozycja prezentuje dzieje aptekarstwa o ponadregionalnym charterze. Spacerując po mieście warto zajrzeć także do Baszty Kowalskiej oraz Turmy, mieszczącej się w przyziemiu XIV-wiecznej wieży ratuszowej. Tam kryje się ekspozycja średniowiecznych narzędzi tortur, a wejścia strzeże legendarny biecki kat.

Skansen Naftowy w Gorlicach. Skansen Przemysłu Naftowego „Magdalena” został utworzony na terenie dawnej kopalni. Został zaprojektowany w sposób, który ma zapewnić jak najwierniejsze odtworzenie historii gorlickiego zagłębia przemysłu naftowego i zachowania jego pamiątek.

Muzeum Regionalne PTTK im. Ignacego Łukasiewicza. Mieści się nieopodal Rynku w Gorlicach, w jednej z najstarszych kamienic miasta. W muzeum obejrzeć można szereg pamiątek z okresu I wojny światowej, salon figur wojskowych prezentujący postacie związane z Bitwa pod Gorlicami. Jedna z sal muzeum poświęcona jest pamiątkom po Łukasiewiczu i dawnym przemyśle naftowym.

Pałac Długoszów. Perełką architektury ziemi gorlickiej jest secesyjny Pałac Długoszów, leżący 3,5 km od centrum Gorlic na stromej skarpie opadającej w stronę rzeki Sękówki. Z bogactwem form architektonicznych pałacu doskonale komponuje się bogaty wystrój elewacji oraz wnętrza – przestronne pokoje, schody o marmurowej balustradzie, sala balowa, piękne piece kaflowe i kominki. W urokliwym parku otaczającym pałac obejrzeć można rzeźby ogrodowe znanego Lwowskiego rzeźbiarza P. Wojtowicza, który wykonał na zamówienie Długosza około 60 rzeźb z kamienia.

Dwór Karwacjanów. Nie sposób zwiedzając Gorlice nie odwiedzić siedziby rodowej założycieli miasta – Dworu Karwacjanów, zwanego „lamusem”, co ilustruje jego dawną funkcję. Dziś jest siedzibą Muzeum - Dwory Karwacjanów i Gładyszów w Gorlicach.

Skansen Wsi Pogórzańskiej w Szymbarku. Gromadzi obiekty dawnej wsi pogórzańskiej, tj: chałupy, kuźnię, wiatraki, olejarnię, stodoły i oborę z częściowym ich wyposażeniem. Ekspozycja skansenowska odzwierciedla zwykłe zajęcia domowe i gospodarskie Pogórzan oraz działalność wiejskich warsztatów rzemieślniczych. Najstarszym obiektem w skansenie jest stodoła plebańska z Zagórzan, z końca XVIII w. Działa też „Edukacyjny park historii budownictwa ludowego i maszyn na pograniczu polsko-słowackim”.

Dwór obronny Kasztel w Szymbarku. Dawna siedziba Gładyszów jest bardzo cennym zabytkiem architektury renesansu w Polsce. Stanowi czołowy przykład kasztelu polskiego. Historycznie pełnił funkcję reprezentacyjną, mieszkalną i obronną. Do dziś przetrwały oryginalne elementy wystroju wnętrz: kamienne obramienie drzwi, fragmenty kominków i malowideł ściennych w dwóch alkierzach. Dwór usytuowany jest na skarpie rzeki Ropy, wyposażony w system strzelnic, umieszczonych na wysokości strychu, co świadczyło o jego funkcji obronnej.

Zagroda Maziarska w Łosiu. Jest tradycyjną zagrodą łemkowską in situ. Graniczy z zabudowaniami z początku XX wieku, oraz z czynną cerkwią greckokatolicką z 1810 roku. Od świątyni oddziela ją zabytkowy mur cerkiewny. Zespół muzealny stanowi przykład łemkowskiej architektury Łosia końca XIX wieku. Znajduje się tu chyża (chałupa) z 1899 roku i budynki gospodarcze: stodoła oraz spichlerz. Tematem wiodącym ekspozycji stałej jest maziarstwo. Problematyka ta, pokazana jest na szerszym tle etnograficznym, ukazującym tradycyjną kulturę Łemkowszczyzny Zachodniej.

Zagroda Edukacyjna „Dziubyniłka” w Gładyszowie. Zagroda jest rekonstrukcją tradycyjnej zabudowy łemkowskiej. Składa się z budynku mieszkalno-gospodarczego („chyża"), dwóch spichlerzy, oryginalnych młynów wiatrowych, studni z żurawiem, kieratu. Pomieszczenia wyposażone są w dawne sprzęty i narzędzia, których używa się podczas prezentacji i prowadzonych warsztatów.

Zespół Dworski we wsi Ropa. Zespół dworski wybudowany w 1803 r., składa się z dworu, dwóch oficyn, lamusa oraz parku krajobrazowego. Obiekty wybudowano w stylu barokowo-klasycystycznym, dużym walorem jest park w stylu angielskim, z dwoma stawami oraz ponad stuletnimi drzewami. W podziemiach dworu otwarta została ekspozycja na temat skarbów Karpat. 

Krygowska Izba Muzealna. Składa się z dwóch sal. Jedna z nich poświęcona jest najtragiczniejszemu rozdziałowi w historii Gorlic, jakim była Bitwa pod Gorlicami z 2 maja 1915 roku. W drugiej części zasobów Izby znajdują się również eksponaty związane z nierozłącznym dziedzictwie ziemi gorlickiej, w tym także wsi Kryg – przemysłem naftowym i wydobywczym.

Izba Pamięci Grupy Rekonstrukcji Historycznej „Gorlice 1915”. Jak mówią członkowie grupy pomysł otwarcia Izby Pamięci gromadzącej wieloletnie zbiory i archiwalia, zrodził się na początku 2018 roku. Znaczna część przedmiotów pochodzi ze zbiorów pasjonata historii i militariów Sławomira Habla. W zbiorach znajdują się zarówno przedmioty nawiązujące do historii I wojny światowej, ale też bardzo duża kolekcja przedmiotów z II wojny światowej.

„Sidur Przechodniów” w Gorlicach. Przed II wojną światową Żydzi stanowili blisko połowę mieszkańców Gorlic. Posiadali synagogi, domy modlitwy, biblioteki, stowarzyszenia, etc. Życia nie koncentrowali wyłącznie wśród „swoich”, ale stanowili część całej społeczności, biorąc czynny udział w życiu miasta, chociażby przy jego odbudowach. „Sidur Przechodniów”, to miejsce pamięci o naszych sąsiadach, znajomych, przyjaciołach, ludziach którzy bezpowrotnie zniknęli z Gorlic. Miejsce, stworzone po to, aby pamięć o naszej wspólnej historii i strasznych wydarzeniach II wojny światowej, nigdy nie zginęła. Pomnik posiada ściany w rzucie odzwierciedlającym kształt „Gwiazdy Dawida”, z belkami wieńczącymi, tworzącymi dwa przenikające się trójkąty równoboczne z czterema otwartymi wejściami. W 2011 roku spod podłogi nieistniejącego już budynku synagogi „Beszt” na Dworzysku wydobyto kilkadziesiąt macew, które znalazły godne miejsce na ścianach właśnie tego pomnika (ukończonego w 2021 r.). Obiekt został wybudowany przed bramą cmentarza żydowskiego w Gorlicach.

Bielanka. Stara wieś łemkowska, założona w XV stuleciu w dobrach Gładyszów. Przez wieki słynęła z produkcji dziegciu, leku produkowanego z żywicy sosny i brzozy, którym handlowali wędrowni dziegciarze. W miejscowości zachowały się stare chyże – łemkowskie chaty oraz drewniana cerkiew z 1773 r.

Grobowiec rodziny Skrzyńskich w Zagórzanach. Jest w kształcie piramidy, łączy elementy kultury egipskiej (piramida) z symbolem chrześcijaństwa – krzyżem.

Szpital św. Ducha w Bieczu. Budynek powstał dzięki fundacji królowej Jadwigi z 1395 r., która wiele razy przebywała w Bieczu. Niegdyś zlokalizowany był tam Szpital św. Ducha, który został hojnie uposażony dobrami ziemskimi. Fundację tę potwierdzali kolejni królowie. Aż po wiek XIX na rzecz szpitala przekazywano liczne dotacje, przez co był on jednym z najlepiej uposażonych w Polsce.

Dom Młodzieży w Moszczenicy od niemal stu lat uatrakcyjnia centrum Moszczenicy. Został wybudowany w latach 1928-1932 powszechnym zrywem społecznym z przeznaczeniem na potrzeby parafii. Służył potrzebom społeczno-kulturalnym. Obecnie został wyremontowany, przywrócono mu również jego dawne funkcje.

Dom Pracy Twórczej im. Antoniego Hybla „Hyblówka". Budynek, w którym przed wojną mieszkał i tworzył artysta Antoni Hybel, rzeźbiarz, lutnik, malarz, wynalazca skrzypiec polskich z duszą skrzydlatą. Dom jest miejscem gdzie można skorzystać z oferty kulturalnej: pracowni rękodzielniczych i artystycznych. Obiekt jest udostępniany na cele organizacji imprez i eventów kulturalnych.

Miłośnicy białego szaleństwa również nie będą się tu nudzić! Kilka lat temu powstał projekt „Śnieżne Trasy Przez Lasy". Wytyczono i oznakowano 100 km tras do narciarstwa śladowego. Trasy wyznaczone są pomiędzy miejscowościami: Krzywa, Małastów-Pętna, Bartne, Wołowiec, Nieznajowa, Czarne, Długie, Wyszowatka, Radocyna. Budynek Centrum Narciarstwa Biegowego i Rekreacji Rodzinnej w Krzywej jest uzupełnieniem tras, został wybudowany przez gminę Sękowa trzy lata temu. Można się tam zagrzać, przebrać, skorzystać z toalety, uzyskać informację o trasach, szlakach i atrakcjach turystycznych w okolicy.
Narciarze mogą też skorzystać ze stacji:

• Kompleksu rekreacyjnego Polana Magurska w Małastowie.
• Stoku w Sękowej (Sękowa Ski).
• Stoku na Magurze Małastowskiej (Magura Ski Park).

Festiwal Światła w Gorlicach. To wydarzenie organizowane w Gorlicach od 2018 roku, od 2023 wyróżnione tytułem Małopolska Wizytówka. To niesamowite świet(l)ne widowisko, które przenosi widzów w magiczny świat pełen barw, światła i muzyki, z bogatą historią, dziedzictwem przyrodniczym i przemysłowym w tle. Dynamiczna gra świateł ożywia ulice, budynki i miejski park. Niepowtarzalną opowieść o dziedzictwie miejsca tworzą instalacje, pokazy świetlne, koncerty, tańce z ogniem, przywołujące przestrzeń życia i naukowych dokonań Ignacego Łukasiewicza – wynalazcy i twórcy przemysłu naftowego. 

Kromer Festival Biecz. Festiwal organizowany jest cyklicznie od 2015 r. w Bieczu - małym, niezwykle urokliwym mieście w południowo-wschodniej Małopolsce. Kromer Festival Biecz to wydarzenie muzyczne, prezentujące muzykę wielu epok - od średniowiecza po klasycyzm - w różnych ujęciach. Co roku na występy do Biecza zapraszani są wybitni wirtuozi z całej Europy. Koncerty organizowane są w zabytkowych wnętrzach kościołów: Kolegiacie pw. Bożego Ciała w Bieczu, Kościele OO. Franciszkanów w Bieczu oraz Kościele pw. św. Michała Archanioła w Binarowej (zabytek UNESCO). Festiwal odbywa się na przełomie lipca i sierpnia.

Towarzyskie Lato w Beskidzie Niskim. To letnie warsztaty organizowane przez Stowarzyszenie Towarzystwo z Beskidu Niskiego. Oferta tych wydarzeń odbywających się w różnych miejscowościach ziemi gorlickiej zawiera zajęcia artystyczne, rękodzielnicze, sportowe, rekreacyjne, oraz te przybliżające naszym gościom tradycje i kulturę Beskidu Niskiego.

Wysowa Pachnąca Ziołami. Dwudniowy festiwal w Parku Zdrojowym w Wysowej w I połowie sierpnia, kiedy to cały park zamienia się w kiermasz, odbywają się koncerty, warsztaty, prelekcje, konkurs wianków oraz zabawa taneczna.

Łemkowska Watra w Zdyni. Trzydniowy festiwal poświęcony kulturze łemkowskiej odbywający się w Zdyni w trzeci weekend lipca. Corocznie zachwyca bogatą ofertą koncertów i wydarzeń etno i folk oraz ciekawych spotkań i prelekcji. Organizator: Zjednoczenie Łemków.

Spotkania Teatralne InNowica. Organizowany od 16 lat czterodniowy festiwal teatrów alternatywnych z wydarzeniami towarzyszącymi, takimi jak koncerty i warsztaty. Odbywa się niewielkiej beskidzkiej miejscowości Nowica i przyciąga wielu miłośników kultury i teatru.

Dni Huculskie. Organizowane na terenie Stadniny Koni Huculskich „Gładyszów” w Regietowie, zawody i pokazy konne z imprezami towarzyszącymi. Wydarzenie co roku, we wrześniu, przyciąga zarówno miłośników koni, rodziny z dziećmi oraz wypoczywających w regionie turystów.

Święto Rydza. Pierwszy weekend października w Wysowej-Zdroju to nie lada gratka dla grzybiarzy. Wszystko za sprawą organizowanego od 17 lat „Święta Rydza”, któremu towarzyszą: „Polowanie na rydza”, wystawy grzybów znane i nieznanych, kiermasz rękodzieła, warsztaty, pokazy produktów oznaczonych marką „Karpating”, warsztaty edukacyjne oraz leśne wycieczki.

Festiwal Koronki Klockowej w Bobowej. Bobowa rozsławiła się bogatym folklorem oraz pięknym rękodziełem ludowym. Od ponad 100 lat kobiety z Bobowej trudnią się wyrabianiem koronek klockowych. Koronki te są rękodziełem, które tak powszechnie w Polsce uprawiane jest wyłącznie w Bobowej i okolicznych miejscowościach. Od kilku lat w pierwszym tygodniu października organizowany jest Międzynarodowy Festiwal Koronki Klockowej. Główną częścią Festiwalu Koronki Klockowej jest prezentacja koronek, połączona z kiermaszem wyrobów koronkarskich, oraz Regionalna Pokonkursowa Wystawa Koronek Klockowych. Festiwal ukazuje nowe formy współpracy pomiędzy małymi społecznościami lokalnymi z różnych części Europy, aktywizuje środowiska twórcze, a jednocześnie jest promocją regionu na arenie międzynarodowej.

Rekonstrukcja Bitwy Pod Gorlicami w Sękowej. Widowisko historyczne, z udziałem grup rekonstrukcji historycznej, którego motywem przewodnim jest Bitwa pod Gorlicami. Wydarzeniu towarzyszy piknik historyczny z licznymi stoiskami gastronomicznymi i handlowymi.