- Klasztor o takiej historii, jak nasza, który powstał ze względów religijnych, zawsze miał też znaczenie społeczne. Stał się na przestrzeni wieków sanktuarium Krzyża Świętego i później dużą parafią nowohucką. I uważaliśmy, że taka - można powiedzieć - instytucja powinna rozmaitym pielgrzymom, parafianom i zwiedzającym te tereny - i Nową Hutę, i opactwo - dać odrobinę wiedzy i wyobrażenia o historii, o cystersach, o tej części Krakowa. Taka pielgrzymka, przyjście na modlitwę czy na mszę może jednocześnie łączyć się z elementem wiedzy i poznania - wskazuje ojciec opat senior Piotr Chojnacki OCist.
Klasztorne muzeum, które daje taką możliwość, zostało otwarte w październiku 2021 roku. Odwiedzający poznają tutaj okoliczności powstania zakonu, dowiedzą się, czym przez wieki zajmowali się cystersi i jaki mieli wpływ na gospodarkę i kulturę. Ukazane zostały w tym muzeum dzieje opactwa w Mogile, prezentowane są - gromadzone przez wieki - księgi, rękopisy, starodruki, bogato zdobione szaty liturgiczne z XVII wieku, jak też np. wzorzyste płytki posadzkowe z mogilskiego kościoła z XIII wieku.
Podróż przez osiem wieków
Muzeum klasztorne w Mogile mieści się w dawnym tzw. pałacu opackim i przeoracie. Zajmuje parter i piwnice tych budynków, które były sukcesywnie wznoszone i rozbudowywane od XIII do XVII w. i stanowią przedłużenie najważniejszego, wschodniego skrzydła klasztoru. Atrakcją dla zwiedzających jest już samo znalezienie się w tych zabytkowych murach. Co więcej, zobaczą tu średniowieczny piec hypokaustyczny, który ogrzewał pomieszczenia klasztorne za pomocą gorącego powietrza.
Wielkim i budzącym ciekawość eksponatem jest tzw. skrzynia zasobowa z początku XIII wieku. Drewniana, okuwana, zamykana na pięć zamków. Mieli ją przywieźć w 1220 roku do Mogiły zakonnicy z Lubiąża, gdy przybyli założyć tutaj filię swojego klasztoru. Była ówczesnym skarbcem bądź sejfem, w którym przechowywano dokumenty, pieniądze lub naczynia liturgiczne.
W cysterskim muzeum można zobaczyć także np. szkatułę, w której przechowywana jest czaszka jednego dobroczyńców opactwa mogilskiego, Stefana Żółtowskiego. Jest wykonana z drewna i masy perłowej, ze złoceniami, a wyłożona czerwonym aksamitem. Pochodzi z ok. 1860 roku.
Z klasztoru - do Internetu
Kolekcja z mogilskiego opactwa właśnie została udostępniona na portalu Wirtualne Muzea Małopolski (muzea.malopolska.pl). Za tym projektem stoi Małopolski Instytut Kultury w Krakowie. Wirtualne Muzea Małopolski systematycznie, od ponad 10 lat wypełniają się zdjęciami zbiorów różnych placówek i opowieściami o tych eksponatach, a także filmami i modelami trójwymiarowymi. Zdigitalizowanym obiektom można przyjrzeć się z bliska, jakby wzięło się je do ręki.
W przypadku opactwa z Mogiły dzięki temu portalowi możliwe jest również obejrzenie przedmiotów lub kart ksiąg, które nie codziennie, tylko okresowo są pokazywane na muzealnej ekspozycji, jak też "wejście" tam, gdzie dostęp mają wyłącznie zakonnicy. Z takich właśnie przestrzeni pochodzi np. zdjęcie malowidła "Vitae religiosae typica descriptio". To niezwykły XVII-wieczny, wielkoformatowy obraz pełen symboliki, ukazujący życie zakonnika.
Ekipa Wirtualnych Muzeów Małopolski, fotografując i skanując, spędziła w mogilskim opactwie 11 tygodni, wykonała tam około 10 tys. zdjęć, zgromadziła 1,29 terabajtów danych. Dzięki tej pracy w każdej chwili mamy teraz dostęp do 69 obiektów z Mogiły.
- Już od kilkunastu lat digitalizujemy kolekcje muzealne, jak i prywatne z naszego województwa, a następnie zdjęcia i modele 3D udostępniamy w portalu Wirtualne Muzea Małopolski. Z wykorzystaniem tych obiektów tworzone są też wirtualne wystawy, których powstało blisko sześćdziesiąt. Eksponaty z różnych muzeów w Małopolsce mogą się wtedy spotkać w jednym miejscu, by stworzyć wspólną opowieść na określony temat - co fizycznie nie byłoby możliwe - podkreśla Marta Dvořák, redaktorka portalu.
Zajrzeć za klauzurę
Za pośrednictwem Wirtualnych Muzeów Małopolski można też odkrywać nieznane, a często niedostępne na co dzień miejsca w naszym regionie. Portal pozwala nie tylko pokazać widzowi bezcenne obiekty czy intrygujące wnętrza, ale też opisać je, dodać poświęcone im artykuły, poszerzyć wiedzę o nich.
- Nie inaczej jest w przypadku Opactwa Cystersów w Mogile i działającego przy nim muzeum – mówi Marta Dvořák. - Pokazaliśmy nastrojową, świetnie zachowaną Bibliotekę Gotycką, niedostępną dla zwiedzających. Prezentujemy też obrazy czy przedmioty znajdujące się na co dzień za klauzurą, których odwiedzający opactwo nie zobaczą. Wielu z tych obiektów zresztą – jak kunsztownie haftowanego różanego garnituru szat liturgicznych, kilkusetletnich dokumentów z klasztornego archiwum czy wielkoformatowej malarskiej alegorii życia zakonnego - nie dałoby się w krótkim czasie obejrzeć z bliska, w każdym szczególe. A zapewniam, że warto, bo detale bywają zaskakujące.
Redaktorka portalu zaznacza, że cała zdigitalizowana kolekcja cysterska jest udostępniona w domenie publicznej. Oznacza to, że można z niej korzystać np. do publikacji, wydrukować zdjęcie obiektu i powiesić na ścianie itp. - Celem naszej działalności jest propagowanie muzeów z naszego regionu i szerzej - dziedzictwa Małopolski. Więc zachęcamy, by z tych zbiorów korzystać - dodaje Marta Dvořák.
