- Wykop długości ponad 30 metrów, szeroki i głęboki na około 2,5 m - to była szansa na dużą porcję informacji?
Anna Bojęś-Białasik: - To jest przede wszystkim absolutny ewenement, że w takim miejscu jak Bazylika Świętej Trójcy w Krakowie można było wykonać kompleksowe badania, przekopując się przez nawę główną, kluczowe miejsce kościoła. Zawdzięczamy to poniekąd Józefowi Jamrozowi, architektowi, który wykonał w latach 30. XX wieku kanał technologiczny na długości prezbiterium. Gdyby nie to, być może nikomu nie przyszłoby do głowy, żeby teraz prowadzić instalację m.in. ogrzewania nawą główną aż na drugi koniec kościoła. Dołączanie się do kanału technologicznego, który ma prawie 100 lat, dało szansę na cenne odkrycia.
- Co udało się znaleźć najgłębiej?
Monika Łyczak: - Bezpośrednio nad calcem (piaskiem, niedotkniętym ręką człowieka) znaleźliśmy nawarstwienia wczesnośredniowieczne, ułamki naczyń glinianych, a także jamy i rów gospodarczy, którym kiedyś płynęła woda (może był to kanał odprowadzający płyny z jakiegoś warsztatu). To pozostałości osady, która istniała tutaj co najmniej od początku XI do początku XIII wieku. Była ona przedmieściem dla książęcego podgrodzia Okół u stóp Wawelu. Później na miejscu tej najwcześniejszej osady (a nie Okołu) został lokowany Kraków. Dzięki najnowszym badaniom możemy teraz do posiadanej wcześniej wiedzy dołożyć informację, że ta osada nie kończyła się przed fasadą dzisiejszego kościoła dominikanów, a sięgała zdecydowanie dalej na wschód. Jej granica zapewne musiała przebiegać w rejonie obecnych Plant, gdzie zaczynały się tereny podmokłe. W obrębie tej osady został ufundowany najwcześniejszy, przeddominikański kościół, który został przekazany zakonnikom, gdy przybyli do Krakowa w 1221 roku.
- Prawie dwa metry pod posadzką znalazły panie z kolei mury pierwszego kościoła, jaki wznieśli tutaj już dominikanie.
A.B-B: - Wstępnie uznajemy te mury za XIII-wieczne. Okazało się, że ten najprawdopodobniej najstarszy kościół był krótszy od obecnego o około jedną czwartą. I prawdopodobnie był to kościół - jak obecny - z nawą główną i dwiema bocznymi.
Kraków. Znaleźli najstarszy kościół dominikanów
- Jak długo istniał ten pierwszy kościół dominikanów?
A.B-B: - Mury korpusu tego kościoła zostały w pewnym momencie skute i w XIV wieku były już przykryte posadzką ówczesnego kościoła. Znajdowała się ona wtedy prawdopodobnie niecały metr poniżej obecnego poziomu posadzki kościoła.
MŁ: - Znaleźliśmy ślad zaprawy pod posadzkę na skutym murze XIII-wiecznym. Najprawdopodobniej w XIV w. już tego najstarszego kościoła dominikańskiego nie było, jego ściany były zburzone.
- Pojawiła się w wykopie wcześniejsza posadzka?
MŁ: - Ewidentnych jej śladów nie ma, ponieważ funkcjonował na tym obszarze cmentarz, teren został więc mocno przekopany. Znaleźliśmy tylko bardzo mały fragment średniowiecznej posadzki wykonanej z płytek romańskich, ale wtórnie użytych. Znajdowała się ponad półtora metra pod obecną posadzką i została ułożona po XIII, a przed XVI w. Wymaga przemyślenia, po co ją ułożono na tej głębokości, czy była elementem niezachowanej konstrukcji (np. podłogą grobowca lub krypty). Jak wiele innych informacji, które musimy złożyć jak puzzle.
- Jak relikty wież odkryte kilka lat temu przy fasadzie kościoła.
A.B-B: - Warto przy tym pamiętać, że nie wszystko, co znajdujemy, było kiedyś budowlą, która faktycznie została zrealizowana. Często odchodzono od rozmaitych projektów. Więc możliwe jest, że te wieże zostały wyprowadzone tylko do pewnej wysokości albo już po zbudowaniu fundamentów porzucono ten pomysł. Może ktoś powiedział: dominikanie nie budują wież! Tak jak cystersi, którzy wręcz mieli w swojej tradycji budowlanej zakaz wznoszenia wież jako elementu niezgodnego z preferowaną przez nich prostotą.
MŁ: - A może rozpoczęto budowę, ale przyszła wojna - najazd tatarski - i uszkodzenia były tak duże, że dalszą budowę uznano za bezsensowną.
- Zostało znalezionych ok. 40 szkieletów i dużo luźnych kości. Jakie są rewelacje z tego wewnątrzkościelnego cmentarza?
MŁ: - Ciekawostką są np. pochówki dokonane nie w trumnach zbijanych z desek, tylko wydrążonych w kłodach drewna. Były też dwie trumny z szybką, żeby można było ostatni raz spojrzeć w twarz zmarłemu. W jednym XIV-wiecznym grobie w obudowie ceglanej znaleźliśmy ruszt z żeliwnych prętów, na którym pierwotnie ułożona była trumna jak na łożu. W kilku przypadkach udało się uchwycić pozostałości poduszek, które układano w trumnach pod głowami zmarłych. Były wypełnione gałązkami roślin albo włosiem. Zmarli, przynajmniej niektórzy, byli chowani w pełnych strojach - w grobach znaleźliśmy nawet pozostałości czapek.
- A same szkielety?
MŁ: - Na jednym na kości czołowej i ciemieniowej widoczne były ślady uderzeń być może szablą, nacięcia, które mogą sugerować, że ten człowiek zmarł gwałtowną śmiercią. W innym przypadku mamy prawdopodobnie ślad uderzenia czymś ostrym w plecy - to otwór w łopatce. Natrafiliśmy też na kość udową źle złożoną po złamaniu, z dużym przesunięciem, i tak zrośniętą. Ktoś musiał żyć z jedną nogą krótszą o co najmniej 20 cm.
Rozmawiała Małgorzata Mrowiec
ZOBACZ KONIECZNIE:
WIDEO: Mówimy po krakosku - odcinek 15. Co to jest andrus?
Autor: Gazeta Krakowska, Dziennik Polski, Nasze Miasto
>>> Zobacz inne odcinki MÓWIMY PO KRAKOSKU
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
