"Świętowanie specjalnych wydarzeń lub wyrażanie emocji za pomocą kwiatów jest częścią ludzkiej natury i zwyczajem wspólnym dla narodów we wszystkich krajach" - zapowiada jedną ze swoich najnowszych wystaw Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha, które w tym roku świętuje 30-lecie. - "Świadomość, że piękno tkwi nie tylko w kwiatach w pełnym rozkwicie, ale także w liściach, gałęziach i trawach, jest wyjątkowa dla Japonii".
Trzydzieści miniaturowych drzewek bonsai i trzydzieści kompozycji kwiatowych ułożonych w stylach najstarszej szkoły ikebany – Ikenobo pozwoli na chwilę zanurzyć się w duchu japońskiej filozofii tworzenia pięknych i harmonijnych przestrzeni wokół człowieka, ale również docenić kunszt i nieprzeciętne umiejętności ich twórców.
Miniaturowe drzewka w doniczkach
Uprawa miniaturowych drzewek w doniczce - bo to oznacza dokładnie słowo bonsai - przywędrowało do Japonii z Chin. Ale to w Kraju Kwitnącej Wiśni, gdzie trafiła wraz z mnichami buddyjskimi została udoskonalona pod wpływem buddyzmu zen, tu narodziła się cała filozofia związana z tworzeniem miniaturowych drzewek. Sztuka bonsai polega na symbolicznym przekazie pewnego krajobrazu za pomocą drzewa niewielkich rozmiarów, uprawianego w specjalnie dobranej donicy. Na krakowskiej wystawie prezentowane są rodzime drzewa i krzewy pomniejszone i rosnące w doniczkach, m.in. buk, klon, modrzew, świerk wyhodowane przez Grzegorza Sowińskiego. Najstarsze prezentowane drzewko ma 27 lat.
- Tworzenie bonsai jest bardzo skomplikowanym procesem, nie chodzi bowiem o zwykłe przycinanie w celu uzyskiwania kształtów, ale o takie techniki, po zastosowaniu których drzewo wygląda jak miniaturowy egzemplarz swojego odpowiednika rosnącego w naturalnym środowisku. Każda ingerencja człowieka powinna być tu niewidoczna - wyjaśnia Grzegorz Sowiński.
Samo drzewko ma odzwierciedlać krajobraz, w którym rosło. I tak na wystawie w Mangghdze krajobraz Gorców odzwierciedla miniatura modrzewia zarówno w naturze, jak i w doniczce na wystawie, święcącego niemalże na złoto w swojej jesiennej szacie czy potężna górska sosna znana z tatrzańskich krajobrazów.
- Bonsai nie robi się dla siebie. Prywatna strefa to etap przycinania drzewka, potem przygotowuje się aranżację dla kogoś - to bardzo istotny element filozofii bonsai, które trzeba podziwiać z kimś - dodaje Grzegorz Sowiński.
Japońska sztuka układania kwiatów
Ikebana, czyli tradycyjna japońska sztuka układania kwiatów. Samo słowo oznacza dosłownie "ożywianie kwiatów" po wycięciu ich z ziemi. Trzydzieści ikeban w stylach najstarszej szkoły ikebany wypełnia piętro Galerii Europa – Daleki Wschód.
Sztuka ikebany jest jedną z najstarszych sztuk w kulturze Japonii, ma ponad 565 lat tradycji. Narodziła się w świątyniach buddyjskich, gdzie mnisi układali kompozycje na ołtarzach, potem przyjęła się w domach arystokratów. Układanie roślin to skomplikowany proces, którego uczyć się w szkołach ikebany.
- Jeśli uważnie obserwujemy naturę, miejsce każdej gałęzi, liścia i kwiatu, jeśli otwieramy się na to, czego nie widać, mamy możliwość tworzenia kompozycji wypełnionych ekspresyjnym, indywidualnym pięknem. Tak w ikebanie wyrażane są emocje i charakter autora. Ikebany to ulotne piękno, dlatego wystawę w Muzeum Manggha można zobaczyć zaledwie przez kilka dni. Do jej przygotowania zaprosiliśmy mistrzynie Ikebany z Tokio, Kijowa i Krakowa. Prezentujemy kompozycje ułożone w trzech stylach: rikka, shōka i jiyuka - wyjaśnia Joanna Haba, kuratorka wystawy.
Klasyczny styl rikka, jak tłumaczy Joanna Haba, nawiązuje do japońskiego krajobrazu, styl shōka z kolei nawiązuje do trzech kierunków nieba, ziemi i człowieka oraz tzw. styl wolny jiyuka.
