Kraków. Muzeum Czynu Niepodległościowego z zakazem działalności i bez eksponatów

FLESZ - Przybędzie niemal 250 fotoradarów

Decyzja ministra ma rygor natychmiastowej wykonalności ze względu na interes społeczny, jakim jest zabezpieczenie przed możliwym zniszczeniem lub kradzieżą zbiorów mających duże znaczenie dla dziedzictwa narodowego, oraz ze względu na konieczność zapewnienia bezpieczeństwa zwiedzającym.

Jerzy Bukowski, przewodniczący Komitetu Opieki nad Kopcem Józefa Piłsudskiego uważa, że decyzja ministra to kolejny budzący nadzieję... papier. - Na razie jest wart tyle co papier, bo komendant wciąż zajmuje Oleandry razem ze zbiorami. Mam jednak nadzieję, że minister Gliński zawstydzi prezydenta Krakowa i pokaże, iż można odzyskać eksponaty. Prezydentowi odzyskanie budynku zajmuje już kilkanaście lat i mimo wyroków sądów na korzyść miasta dom Piłsudskiego wciąż jest okupowany przez komendanta - mówi Jerzy Bukowski.

Jak poinformował krakowski magistrat, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego przekazało miastu informację o wynikach kontroli przeprowadzonej w Muzeum Czynu Niepodległościowego. Stwierdzono podczas niej szereg poważnych uchybień w zakresie odpowiedniej troski o zbiory oraz zasady funkcjonowania tej placówki. Minister Piotr Gliński zakazał dalszej działalności Muzeum Czynu Niepodległościowego. Jednocześnie nakazał zabezpieczenie muzealiów i przekazanie ich Muzeum Narodowemu w Krakowie, co zapewni bezcennym pamiątkom odpowiednią opiekę konserwatorską i merytoryczną.

W Muzeum Czynu Niepodległościowego w Krakowie znajdują się unikatowe pamiątki - zbiory związane z walką Polaków o niepodległość, m.in. eksponaty mówiące o historii Legionów Polskich, organizacji patriotycznych i niepodległościowych, a także pamiątki po marszałku Józefie Piłsudskim i marszałku Edwardzie Rydzu-Śmigłym. To m.in. oryginalne sztandary Związków Legionistów z okresu II RP oraz z powstania styczniowego (według tradycji), a także chorągiew wykonana na wzór proporca prezydenta RP, okrywająca trumnę marszałka Józefa Piłsudskiego w czasie uroczystości pogrzebowych w maju 1935 roku.

Muzeum posiada zbiory malarstwa, grafiki i rzeźby, wśród których znajduje się model architektoniczny Oleandrów, odlew gipsowy maski pośmiertnej marszałka Józefa Piłsudskiego, obraz Jerzego Kossaka „Wymarsz 1 Kompanii Kadrowej” czy portret Józefa Piłsudskiego.

Wśród eksponatów są także ordery i odznaczenia (order Virtuti Militari V klasy – według tradycji po Józefie Piłsudskim, order Virtuti Militari II klasy po Edwardzie Rydzu-Śmigłym, krzyż złoty orderu Virtuti Civili nadany Janowi Pawłowi II), broń i oporządzenie wojskowe, mundury, czapki i inne tekstylia (np. spodnie po Edwardzie Rydzu-Śmigłym, elementy umundurowania Wojska Polskiego z lat 1935–1945) oraz unikatowy zespół pamiątek po kapelanach wojskowych.

W 2018 roku minister kultury, zaniepokojony alarmującymi informacjami, podjął decyzję o przeprowadzeniu kontroli, mającej na celu ustalenie stanu faktycznego muzeum zlokalizowanego w Domu im. Józefa Piłsudskiego na krakowskich Oleandrach. Kontrola została przeprowadzona w dniach 5-7 marca 2018 r. i wykazała szereg poważnych uchybień w funkcjonowaniu muzeum.

Brak ochrony przeciwpożarowej i zabezpieczenia przed kradzieżą, słabo zabezpieczona broń palna, wyłączone centralne ogrzewanie, zły stan gablot - to tylko część nieprawidłowości, jakich dopatrzyli kontrolerzy z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w Muzeum Czynu Niepodległościowego mieszczącego się w Domu Piłsudskiego na krakowskich Oleandrach. Kontrola wykazała, że eksponaty zgromadzone w muzeum nie były przechowywane, eksponowane, magazynowane i zabezpieczone z zachowaniem wymagań stawianych placówkom prowadzącym działalność muzealną.

Na przykład gabloty, w tym prezentujące ordery Virtuti Militari oraz broń, były zabezpieczone tylko śrubami, które dało się odkręcić bez większych trudności. Jedynie pomieszczenie, gdzie eksponowane były sztandary Związku Legionistów Polskich z okresu dwudziestolecia międzywojennego, wyposażone zostało w gabloty spełniające normy muzealne.

Muzeum Czynu Niepodległościowego nie zadbało również o spełnienie parametrów w zakresie odpowiedniej temperatury, wilgotności i ekspozycji na światło.

W większości przypadków eksponaty nie były opatrzone profesjonalnymi opisami, w przypadku wielu obrazów, grafik i zdjęć brakowało podstawowej informacji dotyczącej tego, czy to oryginał, czy fotokopia.

Ministerstwo kultury przypomina, że muzeum otrzymało zalecenia pokontrolne, których – głównie z powodu braku środków finansowych i możliwości organizacyjnych – nie zrealizowało. Wtedy szef resortu zaproponował, by Muzeum Narodowe w Krakowie objęło zbiory Muzeum Czynu Niepodległościowego "należytą opieką merytoryczną i konserwatorską", utworzyło i poprowadziło oddział MNK pod nazwą Muzeum Czynu Niepodległościowego w Domu im. Józefa Piłsudskiego i powołało kolegium ds. nowego oddziału, w skład którego wejdą m.in. przedstawiciele Związku Legionistów Polskich. Został podpisany list intencyjny w tej sprawie, ale do podpisania umów nigdy nie doszło, nic ponadto się nie wydarzyło.

Wobec niezrealizowania przez Związek, będący organizatorem muzeum, zaleceń pokontrolnych oraz niewywiązania się z ustaleń zawartych w liście intencyjnym, minister kultury wszczął postępowanie administracyjne w sprawie zakazu dalszej działalności Muzeum Czynu Niepodległościowego w Krakowie.

"Decyzja o zakazie dalszej działalności Muzeum Czynu Niepodległościowego została podjęta po uprzednim podjęciu wszelkich przewidzianych prawem czynności (kontrola, zalecenia pokontrolne, list intencyjny, wielokrotne spotkania i mediacje) i przede wszystkim w trosce o dobro dziedzictwa narodowego" - podkreśla ministerstwo w oficjalnym komunikacie.

Muzeum Czynu Niepodległościowego prowadzone było przez Związek Legionistów Polskich w Domu im. Józefa Piłsudskiego przy Oleandrach. Budynek przez lata był przedmiotem sporu między miastem a Związkiem Legionistów Polskich. W marcu tego roku w krakowskim sądzie rejonowym zapadł nieprawomocny wyrok w sprawie wydania gminie nieruchomości. Miasto planuje wyremontować niszczejący budynek, fundusze na ten cel zostały zabezpieczone zarówno w kasie miejskiej, jak i w budżecie Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa.