Kraków. Nowohucki "Pałac Dożów" został ściśle chronionym zabytkiem

- Na podstawie decyzji o wpisie z 22 października budynki objęte są ochroną całkowitą, zarówno ich zewnętrze i wnętrze. Wykonywanie wszelkich robót budowlanych, prac konserwatorskich lub innych działań przy tym zabytku wymaga uzyskania pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków – przekazuje Dominika Długosz, zastępca małopolskiego konserwatora.

Pałac Dożów to dwa identyczne gmachy, wzniesione w połowie lat 50. XX wieku przy głównym wejściu na teren kombinatu, z przeznaczeniem dla dyrekcji zakładu. Są połączone podziemnym tunelem. Autorami projektu, wyłonionego w konkursie, byli: Janusz Ingarden, Marta Ingarden i Janusz Ballenstedt.

- Pałacowi Dożów bez wątpienia się to należało - komentuje jego wpis do rejestru zabytków dr hab. Waldemar Komorowski, historyk sztuki, członek Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa. - Jest to architektoniczne dzieło dobrej jakości artystycznej. Reprezentuje socrealizm, a wręcz mamy tu szczyt socrealizmu, obiekt, który realizuje wszystkie zadania, jakie stawiano przed tą architekturą.

Jak tłumaczy Waldemar Komorowski, zgodnie z ideą socrealizmu Nowa Huta była traktowana jako młodsza siostra Krakowa. Jej architektura - podobnie jak cała architektura Polski Ludowej – miała nawiązywać do dobrych wzorów z dawnych czasów, w tym wypadku – miały być w niej stosowane elementy zaczerpnięte z renesansu, w nawiązaniu do renesansowego Krakowa.

- I stąd elementy, cytaty z architektury polskiej XVI wieku, zaczerpnięte z różnych miejsc i wklejone w Pałac Dożów. Ogólna bryła budynków to powiększona bryła kasztelu w Szymbarku. Attyka z kolei jest luźnym powtórzeniem attyki z Kazimierza nad Wisłą. Co więcej, są tam liczne cytaty z architektury europejskiej, nawet – o czym, jak myślę, zleceniodawcy, czyli partia komunistyczna, nie mieli pojęcia – są architektoniczne cytaty z bazyliki św. Piotra na Watykanie – w zwieńczeniach klatek schodowych - mówi dr Komorowski.

Historyk sztuki podkreśla, że wpis do rejestru zabytków ma dla obiektu ogromne znaczenie, ponieważ Pałac Dożów, który już nie pełni pierwotnej funkcji, czeka na nowe życie. - Budynki są dobrze zachowane, łącznie ze świetnymi wnętrzami, bardzo wystawnymi. Dobrze, że jest wpis konserwatorski, bo chroni budynek przed ewentualnym wyburzeniem lub dewastacją przy okazji przyszłych adaptacji – wyjaśnia dr Komorowski.