Kraków. Ślady osadnictwa neandertalczyków na nowej wystawie na Wawelu

FLESZ - Grzegorz Kuczyński o sytuacji na Ukrainie i przyszłości NATO

- Najstarsze zabytki sprzed ok 110 tys. lat, które są wytworem człowieka neandertalskiego, zabytki z epoki kamienia, paleolitu środkowego, paleolitu górnego, m.in. ciekawe kultury, w których występowali łowcy mamutów, neolitycznych rolników czy najbardziej rozbudowana kultura łużycka z zabytkami krzemiennymi odkrytymi na wtórnym złożu na dziedzińcu arkadowym oraz najstarsze wczesnośredniowieczne zabytki wprowadzające w wystawę „Wawel Zaginiony”

– opowiada o eksponatach z nowej wystawy na Wawelu Paweł Kajfasz, jeden z jej kuratorów.

Na nowej wystawie „Pradzieje Wawelu” będzie można zobaczyć wybór zabytków prehistorycznych odnalezionych w trakcie badań archeologicznych prowadzonych na terenie wzgórza wawelskiego nieprzerwanie od ponad 70 lat.

Najstarsze eksponaty, w postaci kamiennych wyrobów: noży, ostrz, zgrzebeł i odłupków, pochodzą z okresu paleolitu środkowego. Na ekspozycji zgromadzono także zabytki pochodzące z kolejnych okresów prahistorii. Znajdują się tu eksponaty krzemienne datowane na okres paleolitu górnego (40–13 tys. lat temu), takie jak drapacze, rylce i wióry, oraz neolitu (5500– 3000 lat p.n.e.), z którego pochodzą najstarsze na Wawelu wyroby gliniane.

Najbogatsza kolekcja zabytków prehistorycznych pochodzi z przełomu epok brązu i żelaza (ok. 800–400 lat p.n.e.) i jest ona świadectwem funkcjonowania na Wawelu kultury łużyckiej. Znajdują się w niej m.in. trójkątna zawieszka z brązu, rogowe grociki strzał, kościane narzędzia i ozdoby oraz naczynia ceramiczne. Pradziejową ekspozycję zamyka gablota z pojedynczymi zabytkami datowanymi na okres celtycki i wpływów rzymskich, wśród których znajdują się monety pochodzące z Cesarstwa Rzymskiego i fragmenty celtyckich naczyń glinianych, a także z najstarszymi na Wawelu przykładami ceramiki wczesnośredniowiecznej (z VIII w.), które wprowadzają w dalszą część wystawy „Wawel Zaginiony”.

- Na wystawie prezentujemy kilka zabytków, które zostały odkopane w zeszłym roku, są to fragmenty naczyń celtyckich, ciekawy zbytek w postaci odważnika ołowianego czy szpilę kościaną – wyjaśnia Paweł Kajfasz.

Wystawa „Wawel Zaginiony”, znajdująca się w południowej części wzgórza, jest rezerwatem archeologiczno-architektonicznym. W obecnym kształcie została udostępniona w 1975 roku, ale kontynuuje tradycje poprzednich wystaw organizowanych w tym miejscu. Jej wyjątkowy charakter polega na połączeniu kilku rodzajów ekspozycji muzealnej. W obrębie rezerwatu poza zabytkami architektury z różnych okresów zabudowy wzgórza znajdują się także obiekty pochodzące z badań archeologicznych oraz modele budowli wawelskich z historii wzgórza. „Pradzieje Wawelu” stanowią pierwszy etap przygotowywanej przez Zamek nowoczesnej ekspozycji opowiadającej o prehistorii tego miejsca.

– Prezentowane na wystawie pradziejowe zabytki wawelskie stanowią bezcenne eksponaty dla polskiej kultury. O ich znaczeniu świadczy przede wszystkim lokalizacja ich odkrycia, zamknięta w obrębie wawelskiego wzgórza, dzięki czemu są one nierozerwalnie związane z przeszłością tego miejsca – mówi prof. Andrzej Betlej, dyrektor Zamku Królewskiego na Wawelu.

Historia prac wykopaliskowych na Wawelu, z zamiarem pozyskania zabytków, sięga początku XIX wieku. Natomiast już od 1906 roku na wzgórzu prowadzono regularne badania archeologiczno-architektoniczne, które nadzorował m.in. prof. Włodzimierz Demetrykiewicz, pierwszy archeolog na Wawelu. Dokonano wówczas pierwszych odkryć zabytków datowanych na okres pradziejowy.

- Od samego początku prowadzone na Wawelu badania archeologiczne pokazały, że dzieje tego miejsca sięgają dalej niż wczesne średniowiecze, co wzbudziło wówczas sporą sensację w społeczeństwie. Prawdziwy przełom w badaniach wzgórza wawelskiego nastąpił po II wojnie światowej, przyrost zabytków z okresu pradziejowego był wówczas tak duży, że kiedy w 1953 roku powstała stała wystawa na Wawelu, jedna z trzech sal poświecona została właśnie zabytkom pradziejowym – mówi Paweł Kajfasz.