Stopień wodny Przewóz – stopień wodny na Wiśle w Krakowie, usytuowany na granicy dzielnic Nowa Huta i Podgórze, zbudowany w latach 1949–1954. Jego budowa spowodowała właśnie powstanie sztucznej wyspy, zwanej Wyspą Pleszowską.
Krakowska wyspa. Skąd się wzięła
Wyspa powstała wskutek budowy przekopu skracającego duże zakole starego koryta rzeki (obecnie znajdują się na niej ogródki działkowe, a wstęp mają tylko ich właściciele i pracownicy elektrowni). Śluza umożliwia obsługę jednostek pływających o nośności do 1000 ton, jednak ze względu na niskie stany wody dolnej, pozwala na śluzowanie tylko małych jednostek o głębokości zanurzenia do 50 cm.
Jest to pierwszy zbudowany po II wojnie światowej stopień wodny na górnej Wiśle. Stanowi ostatni istniejący obiekt spiętrzający wchodzący w skład kaskady Górnej Wisły (poprzedza go stopień wodny Dąbie). Planowany w dalszym biegu rzeki stopień wodny w Niepołomicach nigdy nie został zbudowany. Przyczynia się to do niskich stanów wód w dolnej części stopnia, często uniemożliwiając śluzowanie jednostek pływających. Z tego samego powodu, konieczne są częste i kosztowne remonty dolnego stanowiska jazu, gdzie uszkodzenia powoduje obniżające się dno.
Port Kujawy na Wiśle w Krakowie
Budowa stopnia wodnego związana była z powstaniem Huty im. T. Sendzimira (wówczas im. Lenina), która wymagała dostępu do wody przemysłowej spiętrzonej przez stopień, a także przybliżenia portu rzecznego dla celów transportowych. W ten sposób, wraz z zaporą powstał port Kujawy typu basenowego, posiadający pionowe nabrzeże i bocznicę kolejową. Zbudowano przy nim także pompownię wody przeznaczoną dla celów kombinatu. Port nigdy jednak nie obsługiwał żeglugi.
Budowa stopnia Przewóz spowodowała zatrzymanie transportu materiału wleczonego w Wiśle i erozję denną koryta poniżej stopnia. Dno Wisły poniżej stopnia Przewóz obniżyło się o ponad 2 metry.
