Nie było go na egzaminie ósmoklasisty, teraz powraca. Ułatwienia nie będzie

W latach 2023 i 2024 w arkuszu egzaminacyjnym z polskiego mogły znaleźć się tylko dwie formy wypowiedzi (opowiadanie i rozprawka). Teraz, zgodnie z nową podstawą programową kształcenia ogólnego, a także informatorem CKE, przemówienie również może się pojawić. Warto więc dobrze się przygotować do napisania tej formy wypowiedzi.

Przemówienie można podzielić na przykład na oficjalne (wygłaszane przez znane osoby, np. polityków) i prywatne (takie, które mówi się na uroczystościach rodzinnych). Chociaż jest to forma pisemna, zazwyczaj jest ona wygłaszana przed większą liczbą osób. Kiedy piszemy przemówienie, powinnyśmy pamiętać o pewnych, stałych zasadach.

Przemówienia mogą być wygłaszane w różnych okolicznościach: w trakcie ważnych uroczystości państwowych, ale także szkolnych, np. na zakończenie roku czy podczas balu maturalnego. Umiejętność pisania przemówienia przyda się także uczniom, którzy niebawem będą przystępować do egzaminu ósmoklasisty z języka polskiego. Jak więc napisać przemówienie, by było ciekawe, a przede wszystkim poprawne?

Jeśli na egzaminie ósmoklasisty pojawia się przemówienie, to można się spodziewać, że adresatem, do którego będzie zwracał się piszący, okażą się koledzy i koleżanki. Istotne jest także odwołanie się do lektur obowiązkowych.

Ósmoklasista powinien wiedzieć, że przemówienie – podobnie jak rozprawka i opowiadanie – ma trójdzielną kompozycję. Składa się ono:

• ze wstępu,
• z rozwinięcia,
• z zakończenia.

We wstępie piszący musi zwrócić się do wszystkich zgromadzonych osób. Zanim zaczniemy pisać, warto więc zadać sobie pytanie, do kogo ma być kierowane przemówienie. Najczęściej jest to określone w poleceniu egzaminacyjnym. Jeśli zwracamy się do większej grupy, np. do całej społeczności szkolnej, powinniśmy zacząć od osób najważniejszych rangą (np. dyrektor, wicedyrektor, nauczyciele itd.). Kolejnym ważnym elementem, który również należałoby zawrzeć we wstępie, jest określenie powodu spotkania i celu, w jakim wygłasza się przemówienie.

W rozwinięciu należałoby z kolei przedstawić problem, z którym przychodzimy do odbiorców i omówić go. Jest to także część naszej pracy, w której powinniśmy odwołać się do lektury i innego tekstu kultury. Poza tym w rozwinięciu rozważamy problem lub argumentujemy postawioną wcześniej przez nas tezę.

W podsumowaniu nawiązujemy do tego, co zostało zawarte we wstępie i zamykamy nasze rozważania.

Bardzo ważne podczas pisania przemówienia jest to, by zwracać się bezpośrednio do adresata. Unikajmy stosowania wyrazów potocznych czy gwarowych. Ważne, by w naszej wypowiedzi znalazły się różnego rodzaju środki stylistyczne, na przykład trafne pytania retoryczne, metafory czy ciekawe przykłady.

W przemówieniu powinniśmy poruszać jedynie zadany nam temat. Rozwlekłe wypowiedzi, które odbiegają od tematu, nie będą mile widziane. Zwróćmy uwagę na to, czy przemówienie nie jest za długie, mając na uwadze to, że w założeniu ma ono być wygłoszone.

Dobrym pomysłem jest także przejrzenie przykładowego przemówienia od CKE, które znajdują się informatorze. Zamieszczamy je również poniżej:

Tak wygląda przykładowe przemówienie od CKE.