Blady strach padł na podhalańskich baców. Górale poważnie się obawiają, że rykoszetem uderzy w nich unijny zakaz wędzenia wędlin. Branża mięsna od kilku dni dyskutuje o problemie. Kłopot górali polega na tym, że oscypki, podobnie jak wędliny, też są wędzone.
- To byłby absurd zakazać wędzenia sera, który wcześniej uzyskał unijny certyfikat - mówi Andrzej Gąsienica Makowski, starosta tatrzański.
Według unijnych zapisów, wędzone produkty zawierają w sobie tzw. benzoapiren, szkodliwą dla zdrowia substancję, która działa rakotwórczo. Według biurokratów z Brukseli dotychczas dopuszczalna norma tej substancji na 1 kilogram produktu wynosiła 5 mikrogramów. Teraz Unia zmniejszyła ten poziom tylko do 2.
To wywołało przede wszystkim burze w przemyśle wędliniarskim w Polsce i może doprowadzić do zamknięcia wielu zakładów masarskich, które nie zdołają zmienić technologii wędzenia tak, by spełniać normy Unii Europejskiej.
Po tym jak przemysł wędliniarski zaczął mieć obawy przed dyrektywą unijną także górale zaczęli martwić się o swojego oscypka. Ten, podobnie jak wędliny, jest wędzony nad paleniskiem z drewna.
- Góralskie sery wędzone są na drewnie liściastym. Od setek lat tak było i nikt nie ucierpiał od tak przygotowanego sera. Nie wiem, czy oscypki przekraczają normy, czy nie. Ale gdyby tak było, i Unia zakazałaby nam wędzenia oscypka, to byłaby dla nas tragedia - mówi Kazimierz Furczoń, baca z Leśnicy Gronia. Nie wie, czy urzędnicy z Brukseli chcą dobić resztę małych producentów z Małopolski. A może chcą, by górale znowu zamiast wędzić moczyli oscypki w kawie lub herbacie, żeby te nabrały szybko koloru.
O los oscypka obawia się także Andrzej Gąsienica Makowski, starosta tatrzański, który był orędownikiem uzyskania przez ten ser unijnego certyfikatu chronionej nazwy pochodzenia.
- Sposób wędzenia jest bardzo istotny. Tak samo robi się to od pokoleń. Poza tym oscypek przy rejestracji w Unii został poddany wnikliwej analizie. Nie było żadnych zastrzeżeń. Mam nadzieję, że teraz nasz ser nie dostanie rykoszetem - mówi Makowski. Starosta podejrzewa, że być może to działanie wielkich korporacji spożywczych, które boją się rosnących w siłę tradycyjnych produktów.
- Łatwiej pokonać małego producenta niż giganta, który nierzadko na skalę masową dostarcza na unijne stoły chłam - mówi ostro. Dodaje, że mogą pojawić się producenci, którzy by przyspieszyć produkcję serów spróbują wędzić je na różnych paliwach. Na bacówce prawdziwy oscypek musi być wędzony nawet kilka dni.
- Nie ma żadnych badań co do zawartości benzoapirenu w oscypku - mówi Makowski. Baca Furczoń wczoraj spotkał się w Krakowie z radą ds. produktów tradycyjnych przy Urzędzie Marszałkowskim w Krakowie (baca jest jej członkiem).
- Rozmawialiśmy o tym problemie i uznaliśmy, że to poważne zagrożenie dla naszych produktów tradycyjnych, w tym dla oscypka. Zamierzamy wystosować pisma do zarządu województwa i do ministerstwa, by te zareagowały - mówi Furczoń.
Obecnie w powiatach tatrzańskim i nowotarskim działa ok. 100 baców, którzy wyrabiają góralskie sery w szałasach na polanach. Połowa z nich w minionym sezonie wypasowym zdobyła zezwolenia na produkcję unijnego oscypka. Pozostali wyrabiali sery o innym kształcie i składzie. Ponadto gros górali "pucy" i wędzi oscypki w domach. Część z nich trafia na handel głównie na zakopiański targ pod Gubałówką lub do użytku własnego.
Rozmowa. Europosłanka Róża Thun (PO), pracuje w komisji Rynek Wewnętrzny i Ochrona Konsumentów
Czy larum górali i producentów wędliniarskich na niekorzystne wytyczne unijne mogą dać jakiś efekt?
Na obecnym etapie już nie. Rozporządzenie z 2011 roku jest aktem prawnym Komisji Europejskiej i Parlament Europejski w tej sprawie nie może interweniować.
Dlaczego temat nagłośniono dopiero teraz, skoro pojawił się już dwa lata temu?
Sama się temu dziwię. Zwróciłam się do ekspertów przedstawicielstwa RP przy UE o wyjaśnienie, jak wyglądał proces konsultacji tego rozporządzenia w 2011 roku.
A czy już pewne jest, że zapisy obejmują również oscypek?
Tego nie jestem pewna. Zwróciłam się właśnie do przedstawicielstwa przy UE z pytaniem czy przepisy obejmują też producentów produktów tradycyjnych bądź regionalnych. Czekam na odpowiedź.
A gdyby się okazało, że oscypka wędzić nie wolno...
Skoro benzoapiren jest rakotwórczy, to trzeba robić wszystko, abyśmy spożywali go jak najmniej. Tradycja tradycją, ale zdrowie jest ważniejsze.
Artykuły, za które warto zapłacić! Sprawdź i przeczytaj
Codziennie rano najświeższe informacje z Krakowa prosto na Twoją skrzynkę e-mail. Zapisz się do newslettera!
"Gazeta Krakowska" na Twitterze i Google+
