Od dnia premiery spektakl został zagrany ponad kilkaset razy w 20 krajach na pięciu kontynentach, a amerykański "Newsweek" nazwał "Umarłą klasę" najlepszym spektaklem teatralnym świata.
Spektakl, który zrewolucjonizował teatr
- "Umarła klasa" zrewolucjonizowała światowy teatr, unaoczniła bezprecedensowy warsztat pracy Kantora, pokazała specyficzne dla tego twórcy i silnie wczytujące się w wyobraźnię odbiorców balansowanie pomiędzy żywym i martwym, materialnością i jej powidokiem, koncepcjami odnoszącymi się do przemijania i pamięci. To spektakl, który bardzo silnie oddziałuje na wyobraźnię, "łapie za gardło", wywołuje bardzo radykalne odczucia - mówi Małgorzata Paluch-Cybulska, kuratorka ekspozycji.
50 lat po premierze spektaklu Cricoteka chce ponownie obudzić emocje, które pół wieku temu rozpalało przedstawienie Tadeusza Kantora.
Wystawa "(Nie)Umarła klasa" została zbudowana na kanwie obiektów za spektaklu. Trzonem ekspozycji są rekwizyty związane z "Umarłą klasą", poza nimi na wystawie znalazły się dwa obiekty stworzone przez Kantora w latach 80. z myślą o prezentowaniu idei spektaklu, a także makieta pomnika nagrobnego artysty i jego matki "Chłopca w ławce z "Umarłej klasy"" oraz archiwalia dotyczące spektaklu: wideorejestracja przedstawienia i recenzje światowych mediów.
- Prezentujemy obiekty w taki sposób, by przybliżyć metodę oddziaływania spektaklu na odbiorców. Nie interesuje nas spektakl sam w sobie, nie chcemy go tłumaczyć - temu poświęcimy wydarzenia towarzyszące, poprzez aurę ekspozycji chcemy wywrzeć podobne emocje co przedstawienie - wyjaśnia kuratorka.
Stać się częścią "Umarłej klasy"
Częścią ekspozycji jest również interaktywna instalacja reżysera teatralnego Krzysztofa Garbaczewskiego "Ani żywa, ani umarła". To cyfrowa interpretacja teatru Tadeusza Kantora. Widzowie stają się jej uczestnikami.
- "Umarła klasa" jest spektaklem, który się nie starzeje, a wręcz ma dziś szczególne oddziaływanie, jest niezwykle aktualny. Rzuca też swego rodzaju wyzwanie współczesnemu teatrowi, który w zestawieniu z teatrem Kantora okazuje się być bardzo kompromisowy - tłumaczy Krzysztof Garbaczewski. - Kantor próbował swoją sztuką dotrzeć do sedna doświadczenia egzystencjalnego, doświadczenia sztuki. Dziś nadal pokazuje, jak robić teatr, który jest przekroczeniem, wyzwaniem, działający na własnych zasadach.
Sam reżyser nie miał okazji zobaczyć na żywo legendarnego przedstawienia Kantora, ale dzisiejszy teatr w wielu punktach odnosi się do teatru twórcy "Umarłej klasy", także w realizacjach zafascynowanego współczesnymi sztukami wizualnymi i nowymi technologiami Krzysztofa Garbaczewskiego.
W jego instalacji widzowie zostają uchwyceni poprzez system "motion capture" stając się awatarami, częścią cyfrowej instalacji, mogą także poruszać postaciami "Umarłej klasy". Te figury - jak wyjaśniają twórcy - niczym umarli ze spektaklu są zawieszone miedzy bytem a nicością.
- Widownia przestaje być tylko widownią, w tym także przejawia się koncepcja Kantora, by sztuka miała wymiar partycypacyjny - dodaje Krzysztof Garbaczewski.
Rok jubileuszowy w Cricotece
Wystawa „(Nie)Umarła klasa” zainspirowana została przypadającą na 2025 rok 50. rocznicą premiery legendarnego spektaklu Teatru Cricot 2, ale dla Ośrodka Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora Cricoteka to niejedyna ważna data w tym roku.
- Rok 2025 jest rokiem jubileuszowym w Cricotece: obchodzimy 110. rocznicę urodzin Tadeusza Kantora, 70. rocznicę powstania teatru Cricot 2, 50. rocznicę premiery „Umarłej klasy” i 35. rocznicę śmierci Tadeusza Kantora - wyjaśnia Natalia Zarzecka, dyrektorka Cricoteki. - z tej okazji przygotowujemy wiele wydarzeń, m.in.: instalację „Hommage à Tadeusz Kantor" Daniego Karavana, premierę spektaklu „Dziś są moje urodziny – poszukiwania" (4 kwietnia) i nową wystawę stałą „Tadeusz Kantor. Terapie widzeń" (od 16 lipca).
Wystawa "(Nie)Umarła klasa" gościć będzie w Cricotece do 21 grudnia.
