"Potrafili stanąć ponad strachem". Spotkanie z potomkami "Sprawiedliwych wśród Narodów Świata" na ziemi oświęcimskiej. Zdjęcia

Zdaniem Zbigniewa Mazura, kustosza Muzeum Pamięci Mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej, pomagających Żydom było tutaj znacznie więcej. Podobnie w oświęcimskiej placówce mówili potomkowie "Sprawiedliwych wśród Narodów Świata" z ziemi oświęcimskiej. Podczas spotkania z udziałem m.in. młodzieży ze szkół średnich przybliżyli losy swoich przodków niosąc pomoc narażali życie własne i bliskich.

Historyk dr Marcin Chorązki z Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej przypomniał rozporządzenie generalnego gubernatora na ziemiach polskich Hansa Franka, zgodnie z którym za udzielanie pomocy Żydom Polacy i ich rodziny karani byli śmiercią. Tym większe było bohaterstwo tych, którzy mimo to zdecydowali się na taki krok.

- Potrafili stanąć ponad strachem - powiedział Antoni Wrona z Nowej Wsi, który przedstawił historię swojej rodziny.

Jego wujek Józef Wrona pomógł w ucieczce dwóm młodym Żydom niemieckiego pochodzenia, więźniom KL Auschwitz pracującym niewolniczo w IG Farben. Pod swój dach przyjęła ich babcia pana Antoniego Anna Wrona, a w ukrywaniu pomagał także ojciec Antoniego Wrony Eugeniusz, który otarł się o śmierć, gdy ktoś doniósł na nich Niemcom. Na szczęście wcześniej obaj młodzi Żydzi opuścili kryjówkę. Przeżyli wojnę i po latach spotkali się ze swoim wybawcą w USA.

Wielką odwagą i bohaterstwem wykazali się także przodkowie Jana i Tomasza Wieliczko, dzięki którym czas Holocaustu przeżyła Noemi Berter. Małej żydowskiej dziewczynce pomogła najpierw Władysława Ochwat, a potem jej siostrzenica Maria Wieliczko z domu Hajdo. Jak podkreślił Tomasz Wieliczko, w akcję było zaangażowanych dużo więcej osób. Noemi dostała nową tożsamość Eleonory Jędrzejczak, a jednak ciągle było ryzyko, że Niemcy dowiedzą się, że jest małą Żydówką. Tak się stało.

- Któregoś dnia do domu Władysławy Ochwat wpadło gestapo. Niemcy zapytali małą dziewczynkę, kto to jest ta pani, wskazując na Władysławę. To jest moja mamusia - odparła - opowiadał Tomasz Wieliczko.

W obawie, że Niemcy nie odpuszczą przekazała Noemi Marii Hajdo, która w 1943 roku wyjechała z nią do Wiednia. Już w Wiedniu Maria Hajdo została aresztowana, ale nie w związku z Noemi, ale wcześniejszą pomocą więźniom obozu. Trafiła do KL Auschwitz. Ostatecznie rodzinie udało się wyrwać ją z obozowego piekła. Po wojnie nadal opiekowała się dziewczynką do 1947 roku, gdy została zabrana do Palestyny przez syjonistyczną organizację Koordynacja ds. Dzieci i Młodzieży poszukującej żydowskich sierot.

Podczas spotkania w Muzeum Pamięci Mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej przybliżono jeszcze losy kilku innych rodzin i mieszkańców, w tym Matlaków z Przeciszowa, Marii Piecuch z Oświęcimia, Katarzyny Bydoń z Chełmka.

Wśród odznaczonych medalami Sprawiedliwych wśród Narodów Świata jest ponad 28 tys. 200 osób z 51 krajów, z czego przeszło 7200 to Polacy.
Wśród nich jest jedenastu mieszkańców ziemi oświęcimskiej:

• - Józef Wrona - odznaczony w 1990 roku
• - Józef, Józefa Matlak, Ludwika Molenda (z domu Matlak), Magdalena Matlak (siostra Józefa) - 1995
• - Maria Piecuch - 1995
• - Anna Wrona, Eugeniusz Wrona, Helena Wrona - 2006
• - Katarzyna Bydoń - 2014
• - Władysława Wrażeń (z domu Ochwat, po pierwszym mężu Jędrzejak) - 2018