Sztuczna inteligencja pomoże policzyć rysie żyjące w Tatrach i lasach w Małopolsce

Spotkanie rysia w górach jest niemałą gratką dla turystów. Są to zwierzęta, które niezwykle rzadko dają się zaobserwować człowiekowi. – My od 2020 roku staramy się określać poszczególne osobniki tych zwierząt, jakie żyją w Tatrach. Ubiegły rok był pod tym względem wyjątkowy. Udało nam się określić 19 zwierząt tego gatunku w Tatrach. Wiemy, że mamy trzy samice, gdzie każda z nich miała trójkę młodych. Mamy także trzy stałe samce, pozostałe migrowały – mówi Jarosław Rabiasz. I dodaje, że o ile w Tatrach udało się w miarę dokładnie określić populację rysiów, o tyle nie wiadomo jak dużo tych zwierząt żyje na terenie Polski.

- Ryś jest bardzo skrytym zwierzęciem. Nie lubi się pokazywać. Bardzo często jest blisko ludzi, ale nam się nie pokazuje. Nie zostawia za dużo śladów. Dlatego ciężko jest go wytropić na tak trudnym terenie, jakim jest Tatrzański Park Narodowy – dodaje Rabiasz.

W poznaniu tego gatunku ma pomóc nowy projekt, w który zaangażował się TPN - „Drapieżne pogranicze – transgraniczna współpraca na rzecz zintegrowanej ochrony dużych drapieżników w Polsce i na Słowacji”. TPN jest jednym z 19 partnerów realizującym ten projekt.

- Głównym celem projektu jest wzmocnienie współpracy transgranicznej między Polską, a Słowacją w zarządzaniu populacją dużych drapieżników: niedźwiedzia, wilka i rysia, zapewniającej długoterminowe utrzymanie oraz ochronę stanu populacji gatunków na obszarze pogranicza polsko-słowackiego – informuje TPN. Badaniami obęty zostanie obszar dużo większy niż Tatry.

W pierwszym etapie projektu przeprowadzona zostanie analiza istniejących już danych o stanie i rozmieszczeniu trzech gatunków, na podstawie której zostaną opracowane wytyczne do monitoringu dużych drapieżników. W efekcie określona zostanie jednolita metodologia zbierania, gromadzenia i przetwarzania informacji oraz stworzony zostanie plan monitoringu dużych drapieżników.

Kolejnym krokiem będzie przeprowadzenie monitoringu wilka, rysia i niedźwiedzia w terenie (w tym genetycznego i wizyjnego) oraz budowa systemu informatycznego obejmującego centralną bazę danych, która zostanie zasilona danymi z przeprowadzonych badań terenowych oraz innych dostępnych źródeł. O unikatowości tego elementu projektu świadczy zastosowanie innowacyjnych technik monitoringu wykorzystujących sztuczną inteligencję.

– Sztuczna inteligencja pomoże nam przy analizie rysi. Będzie rozpoznawała każdego osobnika po jego charakterystycznych cechach – mówi Rabiasz.

Część badawczą projektu uzupełniają działania edukacyjne, rozwijające świadomość ekologiczną społeczności lokalnych, turystów i organizacji pogranicza w zakresie potrzeby ochrony gatunków objętych projektem. Koegzystencja ludzi i dużych drapieżników, zwłaszcza wilków, nie zawsze bywa bezkonfliktowa, edukacja stanowi zatem istotny element tego typu inicjatyw i ma na celu zwiększenie akceptacji społecznej dla gatunków objętych ochroną.

W projekcie "Drapieżne pogranicze" biorą udział:

• Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Krakowie,
• Nadleśnictwo Stary Sącz,
• Nadleśnictwo Nawojowa,
• Nadleśnictwo Piwniczna,
• Nadleśnictwo Krościenko,
• Nadleśnictwo Myślenice,
• Nadleśnictwo Gorlice,
• Nadleśnictwo Łosie,
• Nadleśnictwo Limanowa,
• Nadleśnictwo Nowy Targ,
• Instytut Badawczy Leśnictwa,
• Babiogórski Park Narodowy,
• Gorczański Park Narodowy,
• Tatrzański Park Narodowy,
• Pieniński Park Narodowy,
• Magurski Park Narodowy,
• Administrację Pienińskiego Parku Narodowego (Słowacja),
• Administrację Tatrzańskiego Parku Narodowego (Słowacja),
• Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych, które pełnić będzie rolę partnera wiodącego.

Projekt rozpoczął się we wrześniu 2024 roku i trwać będzie aż do sierpnia 2026 roku. Dofinansowanie projektu jest z funduszu europejskiego Interreg Polska – Słowacja 2021-2027 i wynosi 1 mln 115 tys. 777,46 euro.