Tarnów. Na tarnowskim kirkucie pochowano szczątki nastolatki. Została brutalnie zamordowana 79 lat temu [ZDJĘCIA]

Przygotowania do ekshumacji trwały wiele tygodni. Zgodę na ich przeniesienie wydała Komisja Rabiniczna ds. Cmentarzy pod przewodnictwem naczelnego Rabina Polski, a w pracach uczestniczą również przedstawiciele IPN-u.

- Jedną z zasad judaizmu jest nienaruszalność grobów. Prawo żydowskie dopuszcza ekshumację, ale tylko w wyjątkowych sytuacjach, na przykład gdy grób jest w niebezpieczeństwie. Uznano, że w tym przypadku jest on zagrożony – tłumaczy Adam Bartosz, prezes Tarnowskiego Komitetu Opieki nad Zabytkami Kultury Żydowskiej.

Mowa o grobie Salomei Korzennik i Racheli Pacher, dwóch żydowskich nastolatek, które zostały zamordowane w Kołaczycach k. Jasła. Według ustaleń historyków i relacji świadków, latem 1942 roku ludność żydowska została zgromadzona przez Niemców w niewielkim getcie w okolicy miejscowego targu. Hitlerowcy nakazali przetrzymywanym wykupić sobie wolność z transportu śmierci posiadanymi kosztownościami. Ojciec Salomei, wysłał córkę w towarzystwie koleżanki po rodzinne oszczędności, które wcześniej ukrył w stodole u najbliższego sąsiada. Gdy z nimi wracały drogę zastawił im kolaborant i współpracownik gestapo w Jaśle.

Dziewczynki zostały przez niego okradzione, zgwałcone i zamordowane, a ciała oprawca kazał ukryć w wykopanym dole. Pamięć o zamordowanych przetrwała wśród mieszkańców długo po wojnie. W miejscu, gdzie zginęły ustawiono tablicę z ich nazwiskami, składano kwiaty i zapalano świece.

Sytuacja zmieniła się z chwilą, gdy działkę z grobem nabył prywatny właściciel, ogrodził ją i tym samym utrudnił dostęp. W dodatku mogile coraz bardziej zagrażała woda z pobliskiej rzeki. Zapadła decyzja o ekshumacji szczątków i przeniesieniu ich na najbliższy grzebalny cmentarz żydowski, a taki znajduje się właśnie w Tarnowie.

Tu z kolei pojawił się problem z tym, gdzie wykopać nowy grób, aby nie naruszyć szczątków pochowanych wcześniej osób. Na miejsce pochówku wybrano jedną z byłych alejek cmentarnych, gdzie grzebano osoby zmarłe po wojnie. Dzięki zorganizowanej w internecie akcji, wsparciu wielu osób oraz fundacji Orlen wykonana została bogato zdobiona motywami kwiatowymi macewa z białego kamienia z imionami i nazwiskami dziewczynek.

Trwająca dwa dni ekshumacja przyniosła połowiczny sukces. Udało się znaleźć na razie szczątki jednej z zamordowanych nastolatek. Zostały przewiezione do Tarnowa i we wtorek (15 czerwca) wieczorem złożono je w przygotowanym grobie. W uroczystym pogrzebie uczestniczył m.in. naczelny rabin Polski, Michael Schudrich.

- To jest niesamowite, że mogę robić coś takiego 79 lat później. To jest straszny smutek, że były takie czasy. Udało się nam jednak oddać szacunek ofiarom tych strasznych czasów – stwierdził.

W akcję uratowania grobu i ponownego pochówku dziewcząt zaangażowało się wiele osób. Sama uroczystość również odbyła się z licznym udziałem gości z różnych części Polski i Izraela.

- Żydzi, nie Żydzi - i tak może być i powinno być, kiedy pracujemy razem, możemy robić wszystko, nawet to, co wydaje się niemożliwe - mówił Michael Schudrich.

Prace w Kołaczycach cały czas trwają. Jeżeli uda się odnaleźć szczątki drugiej z nastolatek, to też zostaną one przewiezione do Tarnowa.