W Brzeszczach jak w Wieliczce? Postanowili z dawnej kopalni węgla "Brzeszcze-Wschód" zrobić atrakcję turystyczną. Zdjęcia

Szanse na realizację projektu rosną wraz z uruchomieniem unijnego Funduszu na Rzecz Sprawiedliwej Transformacji Energetycznej, który zakłada, że do czterech powiatów Małopolski zachodniej: oświęcimskiego, w tym właśnie gminy Brzeszcze oraz chrzanowskiego, olkuskiego i wadowickiego trafi 264 mln euro na rozwiązanie problemów związanych z likwidacją branży górniczej.

W gminie Brzeszcze, która w lipcu przejęła od Spółki Restrukturyzacji Kopalń kilkadziesiąt hektarów terenów po dawnej kopalni Brzeszcze-Wschód Ruch II Jawiszowice, chcą otrzymane fundusz przeznaczyć na ich zagospodarowanie pod kątem nowych działalności. Udział w tym przedsięwzięciu ma Fundacja Pobliskie Miejsca Pamięci Auschwitz-Birkenau, która ma już przygotowany projekt.

- Osiem lat walczyliśmy o zachowanie dawnych kopalnianych obiektów pod kątem edukacji historycznej i turystycznego ich wykorzystania niezależnie od planowanego programu rewitalizacji. Fakt możliwości uzyskania dofinansowania na pewno te szanse zwiększa – uważa Dagmar Kopijasz z Fundacji.

Przygotowany przez pasjonatów historii z Brzeszcz projekt składa się z kilku części. Edukacyjna ma być rodzajem podróży w przeszłość i sięgać początków XX wieku, gdy powstawało górnictwo w Brzeszczach. Kolejne etapy mają przedstawiać jego rozwój w latach międzywojennych, gdy była jedyną państwową w Polsce kopalnią, a przy tym bardzo nowoczesną, następnie okres okupacji niemieckiej i pracy niewolniczej więźniów aż do czasów, gdy stała się ważnym ośrodkiem Solidarności.

- Pozostało siedem historycznych obiektów, w tym dwa nadszybia przedwojennych szybów Andrzej III i Andrzej IV, dwa budynki z oryginalnymi maszynami wyciągowymi z lat 30. XX w. i inne cenne urządzenia z różnych okresów. Chcemy, aby nasz projekt na mapie istniejących industrialnych zabytków wyróżniało zachowanie atmosfery charakterystycznej dla każdego z prezentowanych okresów historii – zaznacza Dagmar Kopijasz.

Żałuje, że nie udało się uratować innych cennych zabudowań jak sortowni czy budynku łaźni, ale i tak potencjał jest ogromny. Projekt fundacji obejmuje również m.in. powstanie części wypoczynkowej i małego hotelu. Z szybu Andrzej III o wysokości 40 metrów rozciągają się niesamowite widoki na Beskidy, co oczywiście można wykorzystać pod kątem budowy platformy widokowej.

W opinii Dagmara Kopijasza, plany zagospodarowania terenów pogórniczych są nie tylko ogromną szansą dla Brzeszcz, ale także powiatu oświęcimskiego czy nawet Małopolski.

- Przecież jest to region znany nie tylko z kopalni soli, ale także bogatych tradycji wydobycia węgla kamiennego - dodaje Dagmar Kopijasz.

W fundacji zdają sobie sprawę, że Brzeszcze nie staną się z dnia na dzień jak kopalnia soli w Wieliczce, która przyciąga setki tysięcy turystów rocznie, ale ich centrum może być również liczącą się atrakcją.

Projekt Fundacji Pobliskie Miejsca Pamięci Auschwitz-Birkenau to część koncepcji zagospodarowania całego terenu, który generalnie ma służyć poprawie życia mieszkańców gminy Brzeszcze. Stąd m.in. obejmuje ona również utworzenie przestrzeni publicznej, pełniącej funkcję rynku, centrum, którego Brzeszcze nie mają. Istotnym elementem zagospodarowania będą funkcje usługowe i produkcyjne neutralne dla klimatu, a więc korzystające z energii odnawialnej. Swoje plany związane z tym miejscem mają więc także spółka Węglokoks, przymierzająca się do uruchomienia farmy fotowoltaicznej czy Tauron Nowe Technologie, który już zbudował instalacje do odzysku metanu z wyrobisk górniczych Zakładu Górniczego Brzeszcze.

- Widzieliśmy zagospodarowane tereny pogórnicze za granicą. Jesteśmy świadomi, że realizacja tych zamiarów to zadanie na kilkanaście czy nawet kilkadziesiąt lat. Ale wiemy też, że jest to możliwe do wdrożenia - uważa burmistrz Brzeszcz Radosław Szot.

Uczestnikami przedsięwzięcia są ponadto: Akademia Górniczo-Hutnicza, Agencja Komunalna w Brzeszczach i Spółka Restrukturyzacji Kopalń.

FLESZ - Polacy się starzeją a miasta wyludniają. Jest raport GUS