W Krakowie testowane jest innowacyjne onkologiczne badanie piersi. To pierwszy taki system na świecie

Określenie "Breast Unit" oznacza Centrum Kompleksowego Leczenie Raka Piersi i jest ono zarezerwowane dla ośrodków spełniających warunki wymagane przez NFZ w zakresie: kadry medycznej, wyposażenia sprzętowego oraz zakresu realizowanych świadczeń. Funkcjonujący w Narodowym Instytucie Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie Państwowy Instytut Badawczy Oddział w Krakowie "Breast Unit" jest jednym z dwóch ośrodków w Małopolsce spełniających wymagane standardy.

- Warto podkreślić, że NIO-PIB Oddział w Krakowie został wskazany w Rozporządzeniu Ministerstwa Zdrowia z dn. 10 września br. jako Wojewódzki Ośrodek Monitorujący dla woj. małopolskiego. To zobowiązuje - mówi prof. dr hab. n. med. Janusz Ryś, z-ca dyrektora NIO-PIB i jednocześnie dyrektor Oddziału w Krakowie.

Celem rozporządzenia jest wyłonienie tych podmiotów leczniczych, które ze względu na swój potencjał i zakres wykonywanych świadczeń, a co za tym idzie, również duże doświadczenie, będą monitorowały jakość opieki onkologicznej na terenie danego województwa.

NIO-PIB Oddział w Krakowie jako ośrodek wiodący, bierze udział w badaniach eksperymentalnych, mających na celu wdrożenie sztucznej inteligencji do diagnozowania raka piersi. W sierpniu br. podpisana została umowa między NIO-PIB Oddział w Krakowie a krakowskim start-upem AILIS.

Wspólny projekt skupia się na możliwościach diagnostycznych nowej metody tzw. parametrycznego obrazowania dynamicznego, która obecnie poddawana jest ocenie klinicznej. Eksperyment obejmuje przebadanie kobiet z podejrzeniem nowotworu piersi. Ze strony NIO-PIB badanie koordynuje dr n. med. Katarzyna Chrobak-Kasprzyk z Kliniki Chirurgii Onkologicznej, kierowanej przez prof. dra hab. n. med. Stanisława Kłęka. Badanie jest wieloośrodkowe i uczestniczą w nim lekarze z całej Polski.

- Naszym nadrzędnym celem jest obniżenie śmiertelności z powodu raka piersi w Polsce. Według danych OECD, umieralność z tego powodu w naszym kraju jest o 15% wyższa niż średnia w UE. Mamy nadzieję, że dzięki przyspieszeniu diagnostyki i wykorzystywaniu nowoczesnych technologii, takich jak sztuczna inteligencja, uda nam się znacząco poprawić te statystyki - mówi dr n. med. Katarzyna Chrobak-Kasprzyk. "Wykrycie nowotworu piersi w stopniu I stanowi kluczowy czynnik w skutecznym leczeniu tej choroby. Szacuje się, że przy postawieniu diagnozy we wczesnym stadium, szansa na przeżycie wynosi nawet 95-99 %" - dodaje.

- Technologie takie jak AILIS, wykorzystujące sztuczną inteligencję i telemedycynę, dają realną możliwość przekształcenia modelu opieki zdrowotnej w kierunku bardziej proaktywnego podejścia, umożliwiającego ciągłe monitorowanie zdrowia piersi, wczesne identyfikowanie zmian nowotworowych i obliczanie spersonalizowanego ryzyka zachorowania. NIO-PIB Oddział w Krakowie jako pierwszy dostrzegł potencjał naszego systemu i wspiera nas w pracach nad jego dalszym rozwojem, czego wyrazem jest podpisanie umowy o współpracy - wyjaśnia Michał Matuszewski, CEO AILIS.

- W tym momencie rozwijamy projekt, który na tym etapie, nie wiemy jak dalej się potoczy, tzn. czy zastąpi nam badania przesiewowe jak np. mammografię. Tutaj chciałbym podkreślić, że badanie ultrasonograficzne nie zastępuje mammografii. Ono jest badaniem uzupełniającym, natomiast nie jest wstępnym badaniem przesiewowym. Ze względu na to, że wiele kobiet nie lubi mammografii, z uwagi na nieprzyjemne doznania w trakcie badania, a także na narażenie na promieniowanie jonizujące, podjęliśmy taki projekt badawczy, żeby stworzyć urządzenie i zbadać czy ono będzie miało aspekty kliniczne, które potencjalnie zastąpi nam mammografię w przeciągu kilku lat - wyjaśnia dr hab. n. med. Tomasz Banaś, prof. NIO-PIB, z-ca dyrektora ds. naukowych.

W ramach pierwszego etapu oceny klinicznej systemu AILIS badania prowadzono z udziałem kobiet zdrowych w centrum diagnostycznym w Galerii Kazimierz w Krakowie. W sumie przebadano już ich 1,5 tys. kobiet. Obecnie badane są kobiety z podejrzeniem nowotworu, które zgłaszają się do Narodowego Instytutu Onkologii w Krakowie. Podczas badania piersi AILIS kobieta siada na wygodnym fotelu, a urządzenie, po dobraniu parametrów do jej wagi i wzrostu, stosuje właściwą pozycję do badania, po czym wykonuje 21 tys. pomiarów w 4 minuty. Przy badaniu obecny jest operator medyczny. Docelowo (po certyfikacji i wprowadzeniu AILIS na rynek) w ciągu 10 minut po badaniu dostępny będzie jego wynik.

- Myślimy o AILIS jako o systemie dostępnym dla kobiet, czyli takim, na który będzie można przyjść podczas zakupów w galerii handlowej, zrobić sobie badanie, które jest bezbolesne, nie używa jonizującego promieniowania, a także jest bezkontaktowe. To w swoim zamyśle ma zachęcić pacjentki do częstszych badań. Te pacjentki, które będą stwierdzone, że powinny wykonać dalsze badania, będą kierowane na tę ścieżkę, która jest ścieżką normalną, czyli będą musiały wykonać mammografię, USG - wyjaśnia dr inż. Mateusz Moderhak, ekspert w dziecinie AI w obszarze medycznym AILIS.

System AILIS, po zakończeniu trwającej obecnie oceny klinicznej, zostanie wprowadzony na rynek, najpierw w Polsce, a następnie za granicą.

Badanie AILIS na tle mammografii wyróżnia się nieinwazyjnością, brakiem promieniowania jonizującego oraz ucisku na pierś, a także możliwością częstego powtarzania badania, jak również szybkością procedury oraz przedstawienia wyniku. System AILIS minimalizuje również potrzebę obecności personelu medycznego, ponieważ wynik badania będzie mógł zostać zdalnie skonsultowany z radiologiem.

Autorski sposób obrazowania tkanek, który zastosowano w AILIS, nazywa się Parametrycznym Obrazowaniem Dynamicznym (POD).

- Urządzenie, badając piersi bezdotykowo i bez promieniowania, wykonuje 21 tys. pomiarów, zbiera w ten sposób skondensowaną informację o tym, w jaki sposób działa badana tkanka. Pozwala odróżnić obszar o zwiększonej aktywności od normalnego tła. Większość nowotworów piersi cechuje się właśnie taką większą aktywnością widoczną w POD z powodu zwiększonego metabolizmu oraz perfuzji krwi – wyjaśnia dr inż. Mateusz Moderhak. Dodaje również: "Mammografia i rezonans potrafią zobrazować widoczną strukturę guza, a nie jego funkcjonowanie. My mamy możliwość obrazowania funkcjonowania badanej tkanki, gdzie anomalia może pojawić się przed uwidocznieniem się struktury guza. Dlatego możemy powiedzieć, że widzimy raka wcześniej niż inne metody".

Michał Matuszewski, pomysłodawca i inicjator badań nad nową metodą badań piersi, zaangażował w 2016 roku do współpracy wybitnych naukowców m.in. z Politechniki Gdańskiej, Instytutu Fizyki Jądrowej Polskiej Akademii Nauk, ekspertów od inżynierii biomedycznej, lekarzy onkologów z Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego i Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie, a także najlepszych polskich programistów. Łącząc wiedzę medyczną, inżynieryjną, analityczną, programistyczną i biznesową z inżynierią danych rozwinęli ten innowacyjny w skali światowej system.

Jakie kraje są najbardziej przyjazne dla kobiet?