Masz 50 lat i wojskową kategorię A, B, D lub E. Kiedy możesz spodziewać się powołania do wojska? Wyjaśnia kapitan Zbigniew Czapik

Kolega z pracy ostatnio się zastanawiał: „Otwarłem szufladę, mam w niej książeczkę wojskową. Wpisana jest kategoria A, przeniesiony do rezerwy. W razie zagrożenia czego mogę się spodziewać?”. Co mu Pan odpowie?

Jeżeli jest w rezerwie, to przede wszystkim ma przydział mobilizacyjny. Mamy mobilizację powszechną i częściową. W przypadku powszechnej są powoływani do wojska wszyscy, którzy mają takie przydziały. Mobilizacja częściowa dotyczy wybranych osób. Szczegółowe informacje związane z zasadami mobilizacji i powołania do wojska można znaleźć w ustawie o obronie Ojczyzny z 22 marca 2022 roku. Mamy też oczywiście podstawowy dokument, jakim jest Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Jest w niej artykuł 85., który mówi, że każdy obywatel Polski jest zobowiązany do obrony Ojczyzny. Wracając do pana kolegi, jeżeli ma kategorię A, to jest zdolny do służby wojskowej. W razie mobilizacji mógłby się więc spodziewać wezwania do wojska. Ale skoro nie ma mobilizacji, to ma książeczkę wojskową i niech ją trzyma. Takie książeczki wydawano kiedyś przy kwalifikacji wojskowej. Teraz ich już nie ma, ale każdy jest w ewidencji. W razie mobilizacji o każdego, kto się kwalifikuje armia się upomni.

Uściślijmy, kogo może dotyczyć mobilizacja?

W przypadku zagrożenia państwa mobilizację ogłasza prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek prezesa Rady Ministrów. Prezydent zarządza więc powszechną lub częściową mobilizacją oraz użyciem Sił Zbrojnych do obrony Ojczyzny. W przypadku mobilizacji częściowej, to dotyczy ona wybranych osób. Może dotyczyć osób w różnym wieku, różnych zawodów. Nawet jeżeli byłyby jakieś założenia w tym zakresie, to nie są to informacje ogólnodostępne. Staną się ogólnodostępnymi jeżeli doszłoby do takiej mobilizacji.

Jeżeli ktoś ma kategorię A, to musi się liczyć z wezwaniem do wojska. A jak jest z pozostałymi kategoriami?

Obecnie nie ma obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej, więc nikt nie dostanie wezwania do wojska. Mamy cztery kategorie w Wojsku Polskim: A, B, D i E. Kategoria A oznacza zdolność do służby wojskowej. Kategoria B to czasowa niezdolność do służby wojskowej. Określa to więc taki stan albo okres w życiu człowieka, w którym nie może być wojsku, co nie oznacza, że w przyszłości się to nie zmieni. Przykładowo ktoś przeszedł laserową korektę wzroku, jest w trakcie rehabilitacji i w danej chwili nie jest w stanie podjąć służby wojskowej, ale po wyleczeniu konkretnego schorzenia jak najbardziej może być zdolny do pełnienia takiej służby. Ma więc odroczenie trwające maksymalnie do 24 miesięcy. Po tym okresie znów jest wzywany do stawienie się przed komisją wojskową, a co za tym idzie do komisji lekarskiej w celu określenia ponownej zdolności do służby. W przypadku kategorii D mamy niezdolność do służby wojskowej w czasie pokoju. Kategoria D nie ogranicza nas w 100 procentach w pełnieniu służby, bo niektóre stanowiska w terytorialnej służbie wojskowej są zaszeregowane do tej kategorii. Natomiast kategoria E oznacza, że dana osoba jest trwale lub całkowicie niezdolna do służby wojskowej, zarówno w czasie pokoju, jak i podczas mobilizacji, czy też w czasie wojny.

Jaka jest granica wiekowa jeżeli chodzi o służbę w wojsku, w której można byłoby się spodziewać mobilizacji?

Jeżeli mówimy o służbie wojskowej, to jest ona przeznaczona dla osób w wieku od 18 do 60 roku życia w korpusie szeregowych. Natomiast podoficerowie i oficerowie mogą służyć do 63 roku życia. Warunki są takie same dla kobiet i mężczyzn.

Jeżeli ktoś chciałby zostać zawodowym żołnierzem, to jakie jeszcze musi spełniać warunki?

Trzeba być pełnoletnim, mieć ukończone 18 lat. Trzeba być niekaranym, mieć obywatelstwo polskie. Ogólny stan zdrowia musi być dobry, o czym świadczy przydzielona kategoria.

To jak ktoś ma 40 czy 50 lat to też może się zgłosić do zawodowej służby wojskowej?

Nie ma żadnych przeciwwskazań. Warunek jest taki, że będzie to służba do 60 roku życia w przypadku żołnierza szeregowego. Jeżeli ktoś ma jakieś wykształcenie zawodowe, to może się przydać w wojsku w różnym wieku. Jest rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej, które określa kwalifikacje zawodowe przydatne w siłach zbrojnych, w którym wymieniono ponad 20 zawodów szczególnie przydatnych w Wojsku Polskim, m.in. są to informatycy, teleinformatycy, personel medyczny, czyli lekarze, pielęgniarki, weterynarze.

Jakie są inne możliwości przynależności do Wojska Polskiego oprócz służby zawodowej?

Jedną z dwóch możliwość jest służba w Wojskach Obrony Terytorialnej. Nie jest to związane z zawodową służbą wojskową. W ramach WOT na początku trzeba przejść 16-dniowe szkolenie. Po nim składa się przysięgę i zostaje żołnierzem terytorialnej służby wojskowej. W jej ramach odbywają się kolejne szkolenia. Z reguły są to szkolenia w dwa dni - jeden weekend w miesiącu. Taką służbę w „terytorialsach” można więc łączyć z pracą w innym zawodzie. Wiele osób z wojsk terytorialnych jest przykładowo nauczycielami, lekarzami. Są tam osoby wykonujące na co dzień różne zawody. Służbę traktują jako pasję, którą można połączyć z życiem prywatnym. I tu warto podkreślić, że zajęcia w ramach terytorialnej służby wojskowej są bardzo ciekawe. Wiele osób w środowisku cywilnym płaci duże pieniądze za możliwość uczestnictwa w szkoleniach strzeleckich, czy za zajęcia z survivalu, udział w obozach przetrwania. Tutaj w ramach WOT możemy przejść takie szkolenie, realizować ciekawe zajęcia w terenie, w dodatku z bronią.

Czy terytorialsi mogą liczyć na jakieś zarobki?

Jest stawka za każdy dzień ćwiczeń. Jest to uzależnione od stopnia wojskowego. Do tego w tym przypadku mamy odpłatność za tzw. gotowość bojową. Szeregowy za taką gotowość otrzymuje 938 zł miesięcznie (za dwa dni ćwiczenia i gotowość bojową). Jeżeli przechodzi się szkolenie poligonowe w tygodniu, to można też liczyć m.in na czasowe zwolnienie ze stale wykonywanej pracy oraz wynagrodzenie od pracodawcy. Szkolenia w weekendy odbywają się w ramach własnego czasu wolnego.

Jakie są inne możliwości służby, ale nie zawodowej?

To służba w rezerwie aktywnej (pełni się ją raz na kwartał jednorazowo, przez co najmniej 2 dni w czasie wolnym od pracy oraz jednorazowo, przez 14 dni, co najmniej raz na 3 lata), albo pasywnej – polega na odbywaniu ćwiczeń wojskowych. Te rodzaje służby skierowane są dla osób, które kiedyś były w wojsku, albo poszły na emeryturę, czy też zakończyły szkolenie. W obu przypadkach, tak aktywnej jak i pasywnej rezerwy też dostaje się wynagrodzenie.

Ostatnio premier Donald Tusk wspomniał o programie dobrowolnych szkoleń wojskowych. Na czym może polegać, czym miałoby się różnić od tych, które są obecnie?

Obecnie są prowadzone prace związane z przygotowanie takich szkoleń. Jeszcze nie wiemy, jak dokładnie takie szkolenia będą wyglądać. Czekamy na wytyczne w tej kwestii. Na obecną chwilę nie wiemy więcej poza tym, co zostało przekazane do opinii publicznej przez Pana Premiera.

Jeżeli już teraz ktoś chce wstąpić do wojska, to co powinien najpierw zrobić?

Pierwszym krokiem jest wypełnienie kwestionariusza osobowego na stronie zostanzolnierzem.pl. Po założeniu tam konta i wydrukowaniu wniosku o służbę trzeba się zgłosić do jednego z 86 Wojskowych Centrów Rekrutacji w całej Polsce. Warto podkreślić, że jeżeli pochodzimy przykładowo ze Szczecina, a obecnie życie przywiodło nas do Krakowa, to wszystko można załatwić tu na miejscu. Można więc iść do najbliższego wojskowego centrum rekrutacji. W Małopolsce mamy pięć WCR: w Krakowie, Nowym Targu, Nowym Sączu, Oświęcimiu i Tarnowie. Szczegółowe informacje dotyczące służby w Wojsku Polskim można znaleźć w social mediach Wojskowych Centrów Rekrutacji.