Wielicki arcymistrz Jan-Krzysztof Duda ciągle w światowej czołówce. Wkrótce czeka go start w MŚ w szachach szybkich i błyskawicznych

W najważniejszej tegorocznej imprezie - turnieju pretendentów w Madrycie – zawodnik MKS MOS Wieliczka zajął siódme, przedostatnie miejsce. Jedną partię wygrał (z Amerykaninem włoskiego pochodzenia Fabiano Cauraną, który uplasował się na piątej pozycji), dziewięć zremisował (w tym sześć granych białymi figurami), a cztery przegrał (wszystkie grane czarnymi).

- Przed turniejem balonik był trochę pompowany. Studziłem zapał zbytnich optymistów, bo Janek miał jeden z najniższych rankingów z grona uczestników. Wiadomo, że na takie zawody się jedzie z myślą, żeby je wygrać, ale trzeba było realnie oceniać szanse Janka. Nikt nie oczekiwał od niego zwycięstwa - podkreśla wieloletni trener Dudy, pochodzący z Niepołomic arcymistrz Kamil Mitoń, który największy sukces odniósł w 2000 roku, gdy jako 16-latek został wicemistrzem świata do lat 20.

To był jego pierwszy tego typu turniej, a musiał udźwignąć ciężar rywalizacji z najlepszymi zawodnikami. Dzięki temu występowi zdobył cenne doświadczenie – Kamil Mitoń

- Szkoda, że Janek w pierwszej partii, grając białymi, tylko zremisował z Węgrem Richardem Rapportem, z którym wcześniej wygrał w Holandii w prestiżowym turnieju Tata Steel Chess. Cztery kolejne partie też zremisował. A na tym poziomie nie ma wiele szans na wygraną, więc gdy się ona pojawia, trzeba ją wykorzystać. W paru spotkaniach Jan mógł zdobyć więcej. Tylko z Caruaną wygrał i zremisował. Grał solidnie, ale wynik był, jaki był – dodaje Mitoń.

W założeniu zwycięzca turnieju miał uzyskać prawo gry o tytuł mistrza świata z jego obrońcą Magnusem Carlsenem który od 2013 roku dzierży szachowe berło w szachach klasycznych. 32-letni Norweg 16 dni po zakończeniu rywalizacji w stolicy Hiszpanii ogłosił jednak, że nie przystąpi do spotkania z jej triumfatorem.

„Nie jestem zmotywowany do tego pojedynku, nieszczególnie mi się to podoba. Myślę, że nie mam wiele do zyskania” – wyznał nieoczekiwanie Norweg w pierwszym odcinku swojego podcastu „Efekt Magnusa”. W ten sposób w 2023 roku o tytuł mistrza świata zagrają dwaj najlepsi zawodnicy turnieju pretendentów – Rosjanin Jan Niepomniaszczij i Chińczyk Ding Liren. Co ciekawe, teoretycznie obaj mogli… nie wystąpić w Madrycie.

Ten pierwszy – w odróżnieniu od swego rodaka Siergieja Karjakina - został jednak dopuszczony do startu wbrew pojawiającym się sugestiom, że może być ofiarą wykluczenia rosyjskich sportowców ze światowej rywalizacji z powodu agresji Rosji na Ukrainę. Pomógł mu fakt, że prezydentem FIDE był wtedy (i ponownie został) jego rodak Arkadij Dworkowicz, wicepremier Rosji w latach 2012-2018, nie ukrywający zresztą swych związków z Władymirem Putinem.

Karjakin jawnie popierał Putina, pozytywnie wypowiadał się o jego działalności, co spotkało się z bardzo negatywną reakcją szachowego środowiska i w maju został zawieszony na pół roku przez Komisję Etyki i Dyscypliny FIDE. Niepomniaszczij wypowiadał się bardziej dyplomatycznie, ale nie poparł Putina. W Madrycie wystąpił pod flagą FIDE – Kamil Mitoń

Miejsce Karjakina zajął Liren. I okazało się, że to on był drugi. - Carlsen przed turniejem zapowiadał, że nie będzie bronić tytułu, ale nikt nie traktował tego poważnie. Jego słowa utkwiły jednak w głowach zawodników i do końca – na wszelki wypadek – trwała walka o drugie miejsce – zaznacza Mitoń.

Mistrz świata zaskoczył szachowy świata także we wrześniu, gdy na Twitterze oskarżył Amerykanina Hansa Niemanna o oszustwa w grze, a podczas jednego z turniejów online po swym pierwszym ruchu… poddał partię z nim. 19-latek, który kilka tygodni wcześniej przerwał serię 53 meczów Norwega bez porażki, złożył pozew przeciwko Carlsenowi i portalowi szachowemu Chess.com, domagając się minimum 100 mln dolarów odszkodowania za zniesławienie.

To śliska sprawa, bo nikt nie złapał Niemanna za rękę, nie ma mocnych dowodów, że oszukiwał, ale wiele poszlak wskazuje na to, że to Carlsen ma rację. Na tej aferze szachy trochę tracą wizerunkowo, bo mówi się o nich w tym a nie innym kontekście. Szkoda, bo od pewnego czasu panował boom na szachy. Pomogła w tym pandemia, gdyż ludzie siedzieli w domach i grali z pomocą komputerów. W popularyzacji naszej dyscypliny pomógł też serial „Gambit królowej”. Do szachów napłynęło więcej sponsorów. Mam nadzieję, że nie jest to tylko przysłowiowe pięć minut dla nas – Kamil Mitoń

Duda w tym roku zajął drugie miejsce w cyklu dziewięciu turniejów online Meltwater Champions Chess Tour (z pulą nagród 1,6 mln dolarów), czyli – pod względem prestiżu – odpowiednika piłkarskiej Ligi Mistrzów. Zawodnicy rywalizowali siedząc w swych domach, bądź w jednym miejscu, ale też grając na komputerach lub częściowo i tak, i tak. Polak wygrał dwa turnieje – Oslo Esports Cup i Aimchess Rapid. W całym cyklu zwyciężył Carlsen.

Duda wystąpił też w turnieju Superbet Rapid & Blitz w Warszawie, wchodzącym w skład cyklu Grand Chess Tour 2022 (z pulą nagród 1,4 mln dolarów). W GCT 2022 brało udział dziewięciu stałych uczestników i gracze z „dziką kartą”. Tę ostatnią Polak otrzymał właśnie na turniej w stolicy i… wygrał go. W całym cyklu triumfował Francuz irańskiego pochodzenia Alireza Firouzja.

W Olimpiadzie Szachowej, przeniesionej z Moskwy do indyjskiego Cennaju, Polacy – z wieliczaninem w składzie – zajęli dopiero 9 miejsce. Pod nieobecność Rosji (wykluczenie) i Chin (pandemia) oraz z powodu osłabienia Francji (brak dwóch czołowych graczy) apetyty naszej drużyny były dużo większe. Dopiero udany finisz (trzy wygrane) pozwoliły nie jej wypaść z „10”. Triumfował Uzbekistan przed Armenią, dwoma ekipami Indii i zespołem USA.

Dziewiąte miejsce to przeciętny wynik, choć w Indiach zagrało 188 męskich drużyn. Jan nie trafił z formą, nie zregenerował się po turnieju pretendentów. Inni też nie zagrali najlepiej poza Mateuszem Bartlem, który zdobył złoty medal za wynik indywidualny na piątej szachownicy - Kamil Mitoń

- Polki w Indiach zajęły szóste miejsce w stawce 162 drużyn. Długo były liderkami, jednak w ostatnim meczu przegrały z Ukrainkami, które zdobyły złoto. Liderka drużyny Monika Soćko grała przeciętnie, ale wkrótce potem w Pradze została mistrzynią Europy. To duży sukces polskich szachów w tym roku – zaznacza Mitoń.

W 2022 roku odbyły się też pierwsze historii Chess.com Mistrzostwa Globu 2022, które były dostępne dla wszystkich zweryfikowanych użytkowników serwisu Chess.com. Duda awansował do fazy finałowej (z pulą nagród 0,5 mln dolarów), w której w Toronto w ćwierćfinale przegrał z Amerykaninem japońskiego pochodzenia Hikaru Nakamurą.

Przed Dudą, który w listopadowym rankingu FIDE zajmował 18. miejsce na świecie i był drugim najmłodszym zawodnikiem w pierwszej „20”, za 19-letnim Firouzją) w tym roku jeszcze jedno wielkie wyzwanie – MŚ w szachach szybkich i błyskawicznych w Ałmatach. Odbędą się one pod koniec grudnia. Przed rokiem te same zawody zostały przeniesione z Kazachstanu do Polski. W Warszawie Duda zdobył srebro w szachach błyskawicznych (powtarzając sukces z 2018 roku) i był piąty w szachach szybkich. Do Azji poleci – razem z Mitoniem – także z medalowymi nadziejami.

Jan dobrze się czuje w blitzu i rapidzie. Nie ma w nich długiego przeliczania wariantów i analizowania pozycji, jak w szachach klasycznych. Sytuacja na szachownicy zmienia się diametralnie. Jest większa możliwość popełniania błędów. A Jan jest odporny psychicznie, ma bardzo dobrą intuicję. Jest pozytywnie nastawiony przed tymi startami – Kamil Mitoń

Mitoń zdradza kulisy z gry online czołowych szachistów: - Kibice mogą oglądać szachistów, jadąc w pociągu, siedząc w domu czy restauracji. Kamery pokazują ich grę, emocje, zachowania. Kiedyś ich występy śledziła garstka widzów, a dziś poprzez Internet miliony. Gdy szachiści rywalizują online, muszą mieć w pokoju zainstalowane kamerki, by można było widzieć, że nie korzystają z podpowiedzi, że nie mają nadajników w uszach. Na ostatnim turnieju z cyklu Meltwater Champions Chess Tour 2022 podczas gry Dudy w jego domu obecny był sędzia FIDE z Krakowa. To wszystko jest formą zabezpieczeń przed oszustwami, nieprawidłowościami.