Zmień piec: ogrzej dom tanio i zdrowo

Małopolska Zachodnia

- Problem z przekroczeniem norm jakości powietrza dotyczy ok. 40 proc. powierzchni Małopolski. Przekroczenia bywają dramatyczne, a głównym źródłem trucizn niszczących nam zdrowie i skracających życie są stare piece węglowe – alarmuje Jacek Krupa, marszałek Małopolski.

- Gdy pokazuję wójtom i burmistrzom z zachodu Europy i urzędnikom unijnym dymiące kominy, nie mogą wyjść ze zdumienia. Pytają: „Jak to możliwe, że w środku Europy, w XXI wieku, wy TO sobie nawzajem robicie?!” – opisuje marszałek.

- Mamy najgorszą jakość powietrza w Unii Europejskiej. W ścisłej czołówce zestawienia miast o największym skażeniu w Europie, ogłoszonym przez Światową Organizację Zdrowia, jest aż dziesięć miast z południa Polski – mówi Jakub Krawczyński z Towarzystwa na rzecz Ziemi. Dodaje, że emitowane przez stare piece węglowe pyły dostają się nie tylko do naszego układu oddechowego, ale te najmniejsze – wprost do krwiobiegu, niosąc ze sobą m.in. silnie rakotwórczy benzo(a)piren. W Oświęcimiu stężenia tego związku przekraczają ponad siedmiokrotnie dopuszczalny poziom. W okolicy nie jest lepiej.

- Oczywiście widzę problem i wielu mieszkańców też go widzi, doskwiera nam wszystkim smog. Sądzę, że potrzeba tu konsekwentnej polityki państwa i samorządów, żebyśmy jako kraj dziś tak odstający pod tym względem od Europy przeskoczyli od razu na jakiś wyższy poziom i żeby ludzie mieli w przyszłości pewność, że jak raz zainwestują w ocieplenie domów, nowe okna i nowe piece – to będę mogli być spokojni przez lata i będzie ich stać na paliwo. Większość chce poprawy – podkreśla ks. prałat Kazimierz Kulpa, proboszcz parafii pw. św. Urbana w Brzeszczach.

Na wymianę pieców Małopolska przewidziała w najbliższym czasie aż 210 mln złotych, z czego do zachodnich gmin województwa trafi ponad 50 mln zł. Pieniądze przeznaczone są dla ludzi już zainteresowanych wymianą pieca oraz tych, którzy powinni się pozbyć zatruwającego okolicę źródła energii, ale na razie o tym nie myśleli. - Liczymy tu na efekty akcji edukacyjnej, na wsparcie mediów, na wzrost świadomości mieszkańców, na to, że powstanie coś na kształt pospolitego ruszenia wszystkich obywateli, którzy rozumieją, jak wielki to jest problem i pragną go rozwiązać. Potrzebna jest społeczna presja przeciwko zatruwaniu powietrza – apeluje marszałek Krupa.

Zastrzega, że przed wymianą kotła trzeba się koniecznie dowiedzieć, ile dany budynek potrzebuje energii i co trzeba zrobić, by potrzebował jej jak najmniej. Tej wiedzy dostarczy nam audyt energetyczny. - Każdy zainteresowany dofinansowaniem musi taki audyt u siebie zrobić, my to sfinansujemy – mówi marszałek.

Kolejnym krokiem będzie wykonanie zaleceń audytu, czyli np. ocieplenie ścian budynku, wymiana okien na energooszczędne. Dopiero po spełnieniu tych warunków – lub zobowiązaniu się do ich spełnienia w określonym czasie - fachowcy pomogą dobrać piec.

Poza Krakowem, oprócz kotłów gazowych, dopuszczalny będzie zakup pieców na paliwa stałe, w tym węglowe – ale tylko te najnowszej generacji. - Do jednej instalacji jesteśmy gotowi dopłacić aż do 8 tys. zł – deklaruje marszałek.

Dodaje, że działania te mają silne oparcie w dyrektywach unijnych. - Niewielu Polaków zdaje sobie sprawę, że jeśli mają stary kopcący piec i on im się po 2020 roku rozleci, to nie będą mogli wstawić takiego samego kopciucha na „tani węgiel”, bo po prostu takich kotłów nie będzie już na rynku, będą zakazane – ostrzega Jacek Krupa.

Mówi o tym wyraźnie prawo unijne, więc ludzie nie będą mieli wyjścia: będą musieli kupić nowoczesny kocioł za własne pieniądze. A teraz mogą to zrobić z dużym dofinansowaniem.

Co trzeba wiedzieć

- Zainteresowani wymianą starego pieca węglowego zgłaszają to swojemu urządowi gminy.
- Gmina do 25 lipca 2016 r. zgłasza karty projektów do UMWM.
- Pieniądze trafią do gmin, które mają najlepsze programy ochrony powietrza. Mieszkańcy powinni skłonić swych wójtów, burmistrzów do tworzenia takich programów i złożenia wniosków do naboru, bo nie otrzymają pieniędzy.
- Zwycięskie gminy będą przekazywać chętnym dofinansowanie .
- Warunkiem otrzymania dofinansowania będzie zrobienie audytu energetycznego domu. Sfinansuje go UMWM.
- Jeśli z audytu wyniknie, że dom wymaga docieplenia lub/i wymiany okien, mieszkaniec będzie musiał wykonać taką inwestycję. Bez niej nie otrzyma dofinansowania.
- Pieniądze trafią do mieszkańców na początku przyszłego roku.
- 7 sierpnia w Oświęcimiu odbędzie się Festiwal Funduszy Europejskich . W punkcie informacyjnym będzie można spytać o zasady dofinansowania.

Papież mówi: nie truj
Ks. prałat Kazimierz Kulpa, proboszcz parafii pw. św. Urbana w Brzeszczach:
A Parafianie mówią mi: nad morzem dwa tygodnie chodziłem w białych butach, a tu na drugi dzień mam czarne. To co ja w płucach mam? Jest problem i trzeba go rozwiązać. Pozytywnym zjawiskiem jest, że ludzie to rozumieją i potrafią wywierać presję. Jak ktoś pali byle czym, to jest przez innych piętnowany. Kościół zresztą wyraźnie mówi, że zaśmiecanie środowiska jest grzechem. Przypomina o tym papież Franciszek. Wypada zapytać przy spowiedzi nie tylko o to, że paciorka nie mówiłem, ale i czy nie trułem siebie i sąsiadów.

Zdążyć przed katastrofą
Albert Bartosz, wójt gminy Oświęcim:
A Często mieszkańcy, a za nimi radni mają szereg innych priorytetów niż poprawa jakości powietrza. Chciałbym, by się to zmieniło, jestem nie tylko samorządowcem, który czuje się odpowiedzialny za zdrowie ludzi, ale i ojcem dziecka, które przeszło chorobę nowotworową. Niska emisja bardzo się do rozwoju takich chorób przyczynia i Polsce grozi z tego powodu katastrofa zdrowotna. Uruchomiliśmy program pilotażowy dopłat do wymiany pieców, żeby zbadać skalę zainteresowania. Chcemy skorzystać z wszystkich możliwych form wsparcia, by rozwiązać ten problem.

Nowy piec się opłaca
Andrzej Bojarski, z-ca prezydenta Oświęcimia:
A Od 2012 roku robię sobie zestawienie kosztów ogrzewania piecem gazowym i okazuje się, że wcale nie są one wyższe od kosztów ogrzewania węglem. Nowoczesny piec się opłaca, pod warunkiem ocieplenia budynku oraz audytu, czyli sprawdzenia, jakie jest zapotrzebowanie domu na energię i dobrania pieca o właściwej mocy.
Od kilku lat proponujemy mieszkańcom dopłaty do wymiany pieców. Będziemy to robić nadal, zarówno ze środków własnych, jak i zewnętrznych. Nowa oferta urzędu marszałkowskiego wydaje się wyjątkowo interesująca.

45 tys. zgonów rocznie
Jakub Krawczyński, Towarzystwo na rzecz Ziemi:
A Nie ma czegoś takiego, jak „tani węgiel”. Muł i flot są „tanie” w momencie zakupu, ale gdy je spalamy, zaczynają generować olbrzymie koszty. To m.in. koszty leczenia wielu tysięcy ludzi, straconych dni pracy, hospitalizacji, inwalidztwa. Raport NIK mówi o 45 tys. przedwczesnych zgonów Polaków rocznie z tego powodu. Powinniśmy pójść drogą innych krajów, m.in. Irlandii, gdzie w latach 90. zakazano sprzedaży pewnych paliw, a inne objęto preferencyjnymi dopłatami, by ludzie chcieli z nich korzystać. To był krok brutalny, ale opłacił się, podniósł bowiem skokowo jakość powietrza - i zdrowia.

Węgiel tylko najlepszy
Marek Kuźma, PHU Stalmark – producent nowoczesnych kotłów na paliwa stałe i biomasę:
A Nowoczesne kotły automatyczne emitują 90 proc. mniej zanieczyszczeń niż tradycyjne. Mitem jest, że ogrzewanie domu tanim węglem wychodzi taniej niż używanie węgla lepszej jakości. Ów niby droższy węgiel ma więcej kalorii, wytwarza bardzo dużo ciepła. Zapewnia przy tym nieporównywalnie wyższy komfort, wystarczy zasypać palenisko raz, dwa razy w tygodniu i więcej się do kotłowni nie zagląda.
Bardzo ciekawym i przyszłościowym rozwiązaniem jest również pelet drzewny. Jego spalanie emituje zdecydowanie mniej pyłów i gazów.

Kondensacyjny z pompą
Paweł Zembaczyński, Annpol, specjalista techniki grzewczej:
A Od 20 lat montuję wyłącznie kotły gazowe, bo ich przewaga nad innymi rozwiązaniami jest oczywista: nie potrzebują obsługi, zainteresowania ze strony użytkownika. Zajmują mało miejsca, nie potrzebują pomieszczeń na paliwo. Są ekologiczne. Nowoczesny kocioł kondensacyjny może pracować świetnie nawet w starej instalacji, z żeliwnymi rurami i kaloryferami. Ale najpierw trzeba zainwestować w ocieplenie budynku. Wtedy mogę obiecać, że rachunki za ciepło spadną i będą z tego wyłącznie korzyści. Warto połączyć taką instalację z pompą ciepła, to ekologiczne i opłacalne.