80 lat temu Niemcy przeprowadzili akcję wysiedlenia tysięcy mieszkańców Oświęcimia i okolicznych wsi. Ludzie tracili dorobek życia [GALERIA]

FLESZ - Koronawirus. Jak się przed nim uchronić

Kliknij w przycisk "zobacz galerię" i przesuwaj zdjęcia w prawo - naciśnij strzałkę lub przycisk NASTĘPNE

Było 20 minut na spakowanie się

O tym, że Niemcy szykują jakąś dużą akcję, można było domyśleć się kilka miesięcy wcześniej, gdy esesmani z policją przychodzili do domów i wszystkich spisywali. Oświęcim już od początku okupacji był włączony w granice III Rzeszy. - To był marzec. Nad ranem, gdy było jeszcze szarawo do mieszkania wtargnęli Niemcy, którzy zaczęli poganiać rodziców – wspomina Helena Mazur, wówczas 9-letnia dziewczynka.

Czasu do spakowania się było 20 minut. Przy tym i tak wolno było ze sobą zabrać jedynie bagaż podręczny. - Z całą wielką grupą ludzi spędzono nas do wielkiej hali dawnej fabryki „Praga” koło dworca kolejowego. Potem wszystkich załadowano do pociągu. Nie wiedzieliśmy dokąd jedziemy. Potem okazało się, że do Gorlic w Generalnej Guberni – opowiada pani Helena.

Nieliczni przeżyli

9 marca 1941 roku niemiecki okupant rozpoczął także akcję wysiedlania ludności żydowskiej z Oświęcimia. Przed wybuchem wojny stanowiła ona przeszło połowę 14-tysięcznego miasteczka. Pierwsze transporty Żydów z Oświęcimia skierowano do Chrzanowa. Kolejne deportacje zostały przeprowadzone od 2 do 7 kwietnia. Niemcy wywieźli wówczas do Będzina i Sosnowca ponad 5 tysięcy osób. Większość oświęcimskich Żydów została zgładzona w KL Auschwitz. Nieliczni tylko przeżyli.

Zniknęły całe wsie

W marcu 1941 Niemcy zaczęli wypędzać ludność z okolicznych wsi, co było związane z planami rozbudowy obozu Auschwitz. Akcja objęła: Brzezinkę, Pławy, Harmęże, Babice, Rajsko, Broszkowice, Monowice, Klucznikowice, Brzeszcze Bór, Brzeszcze Budy.

Cały inwentarz i nieruchomości zajętych wsi przejęły władze obozowe. Zabudowania były systematycznie burzone.

- Pozyskany materiał budowlany wykorzystany był do budowy obozu w Brzezince - KL Auschwitz II oraz podobozów

- podkreśla dr Jacek Lachendro, historyk z Muzeum Auschwitz-Birkenau.

W Brzezince, Pławach i Harmężach zniszczono ponad 90 proc. gospodarstw. W Brzezince z przeszło 500 budynków mieszkalnych zostało sześć. W Babicach, Broszkowicach, Borze i Rajsku wyburzenia objęły ponad 40 proc. zabudowań.

Brzezinkę wysiedlano od 7 do 9 kwietnia 1941 roku.

- Rano pod nasz dom zajechał wóz, na który mieliśmy się spakować. Rodzicom udało się zabrać łóżko, kufer, pościel. Na opuszczenie domu mieliśmy niewiele ponad godzinę

– opowiada Jan Kasperczyk wysiedlony z rodzicami i rodzeństwem do Dworów, które są z drugiej strony Oświęcimia. Stało się tak, bo Niemcy chcieli mieć blisko robotników, którzy pracowali w istniejących zakładach.

Rodziny kolejarskie przesiedlano do Oświęcimia, górnicze do Brzeszcz, a rolników na ­wschód od miasta. Pozostałych spędzono z tobołkami do wspomnianej „Pragi”, a stamtąd wywieziono do Generalnej Guberni, jak również w głąb III Rzeszy.

Na marzec i kwiecień 1941 roku przypada nasilenie wysiedleń, ale historycy przypominają, że zaczęły się one już w 1940 roku, gdy Niemcy postanowili zbudować tutaj obóz. 19 czerwca 1940 wysiedlono mieszkańców tzw. Osady Barakowej. W lipcu i listopadzie tego samego roku oraz w kwietniu 1941 usunięto ludność z lewobrzeżnej dzielnicy Zasole. Z kolei w 1942 r., w związku z budową fabryki chemicznej IG Farben, wysiedlono także mieszkańców Monowic. Szacuje się, że cała akcja wysiedlania na ziemi oświęcimskiej mogła objąć 17 tys. ludzi.