Cmentarz Narodów w Wadowicach został odnowiony. Zmarłych upamiętniają tablice z... błędami. Ktoś to naprawi?

Na cmentarzu wojennym i wojskowym w Wadowicach spoczywają ofiary epidemii tyfusu i cholery, żołnierze walczący w armii austriackiej na terenie Galicji, żołnierze Wojska Polskiego zmarli w obozie internowania w Wadowicach, żołnierze ekshumowani oraz polegli na terenie gmin Wadowice, Kalwarii Zebrzydowskiej i Budzowa w styczniu 1945 roku. W sumie na wojskowym i wojennym cmentarzu w Wadowicach pochowanych jest ok. 5 tys. żołnierzy różnych armii i narodowości.

Wadowicka nekropolia przeszła kompleksową przebudowę. Prace rozpoczęły się jesienią 2021 roku, a dziś (28 czerwca 2023r.) została poświęcona. W uroczystości uczestniczył I wicewojewoda małopolski Ryszard Pagacz, konsul generalny Ukrainy w Krakowie Wiaczesław Wojnarowski, konsul Niemiec Dagmar Hillebrand, były honorowy konsul generalny Austrii w Krakowie Andrzej Tombiński i inni goście.

– Obecne urządzenie cmentarza pozwala poznać historię jego przekształceń i zawiera czytelny przekaz o pochodzeniu pochowanych. Inskrypcje na granitowych tablicach wymieniają niemal wszystkie narodowości Europy, których przedstawiciele tu spoczęli – równi wobec żołnierskiego losu, równi wobec śmierci – mówił wicewojewoda Ryszard Pagacz.

Wokół centralnego placu nekropolii rozmieszczono 12 granitowych tablic z inskrypcjami. 10 poświęconych jest żołnierzom poszczególnych narodów. Dwie są dedykowane cywilom wszystkich narodowości oraz Żołnierzom Nieznanym.

– Ważnym aspektem nowej aranżacji „Cmentarza Narodów” jest fakt upamiętnienia na tablicy poświęconej Ukraińcom żołnierzy wojsk Republiki Ukraińskiej 1917-1922. Ukraińcy są jedną z dominujących wśród pochowanych tutaj grup narodowościowych. Cmentarz w Wadowicach jest ważnym punktem naszej historii i odbiciem dziejów Europy – zaznacza wicewojewoda Pagacz.

Cmentarz został odnowiony w ramach projektu Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego. W sumie objął 41 nekropolii wojennych z I wojny światowej z Wadowic, Brzeska, Tarnowa, Krakowa oraz powiatów bocheńskiego i tarnowskiego.

Podsumowanie projektu odbyło się 22 czerwca w Zakliczynie.

– Realizacja projektu pozwala na zachowanie pamięci o historii i upamiętnienie tych, którzy zginęli podczas I wojny światowej – mówił wicewojewoda Ryszard Pagacz.

Wiele z tych cmentarzy było bardzo zniszczonych. Odtworzono historyczny wygląd nekropolii, łatwiej się po nich poruszać.
Wartość całkowita projektu wyniosła niespełna 11 mln zł. Dofinansowanie z RPO WM stanowiło ponad 7 mln zł. Pozostałe koszty pokryło Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej.

Sentencja, która widnieje na jednej z tablic pozbawiona jest znaków przestankowych. Na innej tablicy w literce "ą" brakuje "ogonka". Kilka razy pojawia się słowo "austro-węgierskiej", które widać, że było "ratowane" w ostatniej chwili, żeby nie było napisane łącznie.

- Instytucje państwowe powinny dbać o takie rzeczy - komentuje jedna z osób, która była na uroczystości.

Wszystkie obiekty objęte projektem wpisane są do rejestru zabytków województwa małopolskiego. Prace obejmowały działania konserwatorskie i rewaloryzacyjne:

• na terenie gminy Bochnia – cmentarz nr 316 w Gawłowie, cmentarz nr 317 w Bogucicach, cmentarz nr 336 w Gierczycach, cmentarz nr 338 w Nieprześni;
• na terenie gminy Ciężkowice - cmentarz nr 137 w Ciężkowicach, cmentarz nr 138 w Bogoniowicach, cmentarz nr 143 w Ostruszy, cmentarz nr 142 w Ostruszy;
• na terenie gminy Gromnik - cmentarz nr 145 w Gromniku, cmentarz nr 146 w Gromniku, cmentarz nr 147 w Golance, cmentarz nr 148 w Chojniku, cmentarz nr 181 w Siemiechowie, cmentarz nr 184 w Brzozowej;
• na terenie gminy Pleśna - cmentarz nr 177 w Woźnicznej, cmentarz nr 171 w Łowczówku, cmentarz nr 190 w Janowicach, cmentarz nr 191 w Lubince, cmentarz nr 192 w Lubince, cmentarz nr 194 w Szczepanowicach;
• na terenie gminy Radłów - cmentarz nr 257 w Biskupicach Radłowskich, cmentarz nr 259 w Biskupicach Radłowskich, cmentarz nr 260 w Zabawie, cmentarz nr 262 w Przybysławicach;
• na terenie gminy Ryglice - cmentarz nr 165 w Bistuszowej, cmentarz nr 167 w Ryglicach;
• na terenie gminy Tuchów - cmentarz nr 152 w Siedliskach, cmentarz nr 156 w Siedliskach, cmentarz nr 157 w Dąbrówce Tuchowskiej, cmentarz nr 163 w Tuchowie, cmentarz nr 174 w Zabłędzy;
• na terenie gminy Zakliczyn - cmentarz nr 290 w Charzewicach, cmentarz nr 293 w Zakliczynie, cmentarz nr 294 w Zakliczynie, cmentarz nr 295 w Paleśnicy, cmentarz nr 296 w Paleśnicy;
• cmentarz nr 308 Królówka w Muchówce w gminie Nowy Wiśnicz;
• cmentarz nr 276 w Brzesku;
• cmentarz nr 388 na cmentarzu Rakowickim w Krakowie;
• cmentarz nr 202 w Tarnowie;
• cmentarz nr 473 w Wadowicach.

Projekt realizowany był w partnerstwie z samorządami, na terenie których położone są te nekropolie.

Lasy w Bukownie są wyjątkowe. Drzewa tworzą wielki napis “JP” II i nie tylko