Kolonoskopia, mammografia, cytologia - te badania mogą uratować życie Małopolan. Kto może skorzystać z programów profilaktycznych?

- Według Światowej Organizacji Zdrowia gdyby Europejczycy przestrzegali 12 zasad Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem, dałoby to szansę na uniknięcie aż 50 proc. zgonów powodowanych przez nowotwory. Małe wybory mają tu wielką wagę. Zapalę albo nie zapalę papierosa, poćwiczę albo odpocznę na kanapie, ugotuję zdrowy obiad albo zabiję głód słodyczami, zgłoszę się na badania profilaktyczne albo je zignoruję– mówi Elżbieta Fryźlewicz-Chrapisińska, dyrektor Małopolskiego Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia w Krakowie.

Dodaje też: – Narodowy Fundusz Zdrowia finansuje program profilaktyki raka jelita grubego, szyjki macicy oraz piersi. To szansa, by upewnić się, że jesteśmy zdrowi. A jeśli jest inaczej – rozpocząć leczenie na wczesnym etapie choroby, gdy jest ono skuteczniejsze.

- Z danych Krajowego Rejestru Nowotworów wynika, że w 2022 roku zachorowało na niego ponad 19 tys. Polaków, w tym blisko 1,6 tys. Małopolan. Ten rodzaj nowotworu rozwija się ze zmian łagodnych tzw. polipów. Zanim do tego dojdzie może minąć nawet kilkanaście lat. Możliwość wykrycia zmian i – o ile to możliwe – ich usunięcia, daje profilaktyczna kolonoskopia. W ramach programu badań przesiewowych mogą ją wykonać mężczyźni i kobiety w wieku 50-65 lat, którzy nie korzystali z tego rodzaju diagnostyki w ciągu ostatnich 10 latach. Program jest przeznaczony także dla młodszych osób – w wieku 40-49 lat, jeśli ich bliscy krewni (pierwszego stopnia) chorowali na nowotwór jelita. Badanie nie wymaga skierowania, wystarczy zgłosić się do jednej z placówek, które realizują program. W całym województwie jest ich 30 - mówi Aleksandra Kwiecień, rzeczniczka prasowa z Małopolskiego Oddziału Wojewódzkiego NFZ w Krakowie.

Analiza małopolskiego NFZ pokazuje, że w ubiegłym roku z programu skorzystało blisko 12 tys. Małopolan: 7 tys. kobiet i 5 tys. mężczyzn. U 95 z nich wykryto zmiany nowotworowe.

- Co istotne, blisko 85 proc. badań wykonano w znieczuleniu. Strach przed bólem nie powinien być więc wymówką przed kontrolą swojego jelita – mówi dyr. Fryźlewicz-Chrapisińska.

700 tys. Małopolanek w wieku 25-64 lata, które nie badały się w ostatnich trzech latach, może w tym roku wykonać cytologię w programie profilaktyki raka szyjki macicy.

Badania w ramach programu można wykonać w każdym gabinecie ginekologicznym, który zawarł umowę z NFZ. W Małopolsce jest ich ponad 200.

W ubiegłym roku w programie zbadało się blisko 40 tys. kobiet. U blisko 250 z nich wykryto różnego rodzaju zmiany, a kolejne 200 skierowano na pogłębioną diagnostykę.

700 tys. to także liczba Małopolanek, dla których 2025 rok jest czasem na mammografię. Program profilaktyki raka piersi jest przeznaczony dla kobiet w wieku 45-74 lata.

- W ramach niego mogą one raz na dwa lata wykonać badanie mammograficzne. Bezpłatnie, bez skierowania, bez kolejek. Wystarczy zgłosić się do jednej z 33 pracowni stacjonarnych w regionie albo do mobilnego gabinetu – mammobusu - informuje Kwiecień.

Tylko w lutym zaplanowano 87 postojów mammobusów m.in. w Wojniczu, Bobowej czy Jordanowie.

- Nasza analiza pokazuje, że w ub. r. w programie profilaktyki skontrolowało piersi ponad 101 tys. Małopolanek. To o 26 tys. więcej niż w 2023 r. Blisko 53 tys. z nich zbadały się na pokładzie mammobusów, które wyjeżdżały w różne części regionu aż 1033 razy. W badaniach wykryto 146 nowotworów złośliwych i 365 zmian podejrzanych wymagających dalszej diagnostyki - tłumaczy Aleksandra Kwiecień.